گزارش حراج دوازدهم اوراق مالی دولتی اسلامی منتشر شد
بازار کساد فروش اوراق
به گزارش وزارت اقتصاد همچنین ۳۰هزار میلیارد تومان اوراق غیرنقدی اسناد خزانه اسلامی نیز به زودی توسط دستگاه‌های اجرایی به گیرندگان واگذار خواهد شد. طبق گزارش وزارت اقتصاد تا به اینجا با احتساب اسناد خزانه اسلامی واگذارشده میزان اوراق فروخته‌شده به 72131هزار میلیارد تومان رسیده است که برابر 38.9درصد اوراقی است که باید تا پایان سال فروخته شود. با گذشت بیش از نیمی از سال با توجه به عملکرد دولت به نظر می‌رسد دولت عملکرد چندان موفقی در فروش اوراق خود تا به اینجای سال نداشته است. همچنین گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی بانک مرکزی از سی امین حراج منتشر شد. پس از برگزاری این حراج، نرخ بهره با کاهش 0.04 واحد درصدی به 23.72 رسید.
در حراج دوازدهم چه گذشت؟
اوراق غیر نقدی اسناد خزانه اسلامی اوراقی است که دولت به ازای بدهی‌های خود از دیگران واگذار می‌کند. ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابلمعامله در بازارهای مالی هستند. این اوراق بر پایه یکی از قراردادهای مورد تایید اسلامی طراحی شده است و دارندگان آن بهصورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌‌‌‌‌‌‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آنها هستند. صکوک ابزار نوینی است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه به‌‌‌‌کار گرفته می‌شود. این اوراق مبتنی بر دارایی با درآمد ثابت یا متغیر قابلمعامله در بازار ثانویه و بر اساس اصول شریعت هستند.
اوراق صکوک باید خود ارزش داشته باشند و نمی‌توانند براساس فعالیت‌های سفته‌بازی باشند. به گزارش بانک مرکزی، در راستای عرضه تدریجی «اوراق مالی اسلامی دولتی» توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (دولت) در تواترهای هفتگی، مرحله دوازدهم حراج این اوراق در سال1402 در روز سه‌شنبه 25مهر ماه اجرا شد. بانک مرکزی در حراجهای مزبور خدمات کارگزاری مورد‌نیاز را به وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی ارائه می‌دهد.
بانک مرکزی پیشنهادهای دریافتشده از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را برای تصمیمگیری به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال و این وزارتخانه نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. بانک مرکزی بر اساس بند«ع» تبصره(5) قانون بودجه سال1402 صرفا مجاز به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی دولت در بازار ثانویه اوراق است. کارگزاری این بانک ضمن تامین‌زیرساخت معاملات و برگزاری حراج، تعهدی نسبت به حجم و قیمت اوراق مالی اسلامی دولتی فروش‌رفته ندارد و اوراق مزبور را در بازار اولیه برای تامین مالی دولت خریداری نخواهد کرد. طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ سود اسمی سالانه در این حراج 20.5 درصد اعلام شده است. قیمت هر ورقه اوراق مالی در این حراجها 100هزار تومان است. مهلت ارسال سفارش برای این حراج از ساعت 8:00 یکشنبه 23مهر1402 تا ساعت 12:00 همان روز بود. در این حراج حداقل حجم سفارش 500هزار ورقه بوده است.
حراج بازار باز
همچنین بانک مرکزی گزارش عملیات سیاست پولی و آمار جدید نرخ بهره بین‌بانکی را منتشر کرد. در این حراج با توجه به پیش‌بینی بانک مرکزی از وضعیت نقد‌ینگی در بازار بین‌بانکی، موضع عملیاتی بانک مرکزی در این هفته توافق بازخرید بود. بنابراین توافق‌نامه بازخرید، توافقی بین د‌و طرف است؛ به‌نحوی‌‌که یک طرف اوراق بهادار خود را به قیمت مشخص به طرف د‌یگر می‌فروشد (پول قرض می‌کند) و به‌طور همزمان تعهد می‌کند که همان اوراق بهادار را به قیمت مشخص و در تاریخ مشخص در آیند‌ه بازخرید کند .نرخ بهره‌ای که در قرارد‌اد ذکر می‌شود، نرخ بهره ریپو نامید‌ه می‌شود. توافق‌نامه بازخرید معکوس نقطه مقابل توافق‌نامه بازخرید است.
طبق آمار اعلامی بانک مرکزی در سی‌ام 11089میلیارد تومان اوراق در قالب عملیات بازار باز فروخته شد و نرخ بهره بین‌بانکی از 23.76 درصد به 23.72رسید. در این حراجها بانک مرکزی سفارش‌های دریافتشده از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را برای تصمیمگیری به آن وزارت ارسال و وزارت مزبور نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. درنهایت، عرضه اوراق به تمام برندگان انجام می‌شود. نوع اوراق ارائه‌‌شده در این حراج مرابحه عام، کوپن‌‌‌‌‌‌‌دار و با تواتر پرداخت سود 6ماهه بوده است.
نگاهی به وضعیت فروش اوراق از آغاز سال تا امروز نشان می‌دهد درصورتی‌که دولت مشابه سال گذشته 43حراج برگزار کند تا کنون با گذشت حدود 7ماه از آغاز سال و برگزاری 30حراج بازار باز حدود 70درصد حراجها را تا به اینجای کار برگزار کرده است؛ اما طبق آمار اعلامی وزارت اقتصاد تا به حال 38.9درصد اوراقی که برای تامین مالی بودجه نیاز داشت، فروخته است. پیش‌بینی می‌شود با رسیدن به آخرین حراجهای بازار باز دولت با تحت فشار قرار دادن بانک‌ها برای تامین مالی بودجه خود بهصورت دستوری فروش اوراق خود را افزایش دهد و به این ترتیب بتواند کسری بودجه خود را تامین کند.
عملکرد تنظیم‌گر بازار
هنگامی که بانک مرکزی می‌خواهد خلق نقد‌ینگی برای بانک‌ها را آسان‌تر کند، از توافق‌نامه بازخرید استفاده می‌کند و هنگامی که می‌خواهد خلق نقد‌ینگی را برای بانک‌ها سخت کند و د‌سترسی آنها به ذخایر را در بازار بین‌بانکی محد‌ود کند، از بازخرید معکوس استفاده می‌کند. از این رو، این بانک به اجرای عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید به مبلغ 11089هزار میلیارد تومان اقدام کرد. تعد‌اد بانک‌ها و موسسات شرکت‌کنند‌ه در این حراج 30موسسه بوده که به طرز محسوسی بیش از سایر حراجها بوده است. علاوه بر این بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه از اعتبارگیری قاعدهمند (د‌ریافت اعتبار با وثیقه از بانک مرکزی) مشروط به در اختیار د‌اشتن اوراق مالی اسلامی دولتی و در قالب توافق بازخرید با نرخ سقف د‌الان نرخ سود (24درصد) استفاده کنند. در این حراج سه بانک یا موسسه اعتباری غیر بانکی از این امکان اعتبارگیری استفاده کردند. میزان ارزش اعتبارگیری قاعدهمند در این حراج 8778 هزار میلیارد تومان بوده است.
نرخ بهره بین‌بانکی به‌عنوان متغیری که تحت‌تاثیر منابع عرضه‌شده بانک مرکزی در عملیات بازار باز تعیین می‌شود در حراج پیشین با کاهش 0.05درصدی به رقم 23.75درصد رسید. در این حراج اما روند کاهشی بهره ادامه یافت و از 23.75درصد به 23.72درصد رسید. نرخ بهره در اوج خود در امسال در 5مهر به 23.8درصد رسید؛ اما با گذشت زمان بانک مرکزی با تغییر سیاست خود و افزایش عرضه ذخایر در عملیات بازار باز، نرخ بهره را کاهش داد. این وضعیت در شرایطی است که فشار تقاضا در حراج مشخص است و به نظر می‌رسد بانک‌ها برای تعیین ذخایر مورد نیازد خود در بازار بین بانکی تحت فشار هستند. ارزش سفارش‌های ارسالی به این حراج 139.9هزار همت بوده است و با توجه به آمار اعلام‌شده 29هزار میلیارد تومان از سفارش‌های ارسال‌شده معادل 20.7درصد از سفارش‌های ارسالی پذیرفته نشده‌اند.
