بررسی آمارها و مقایسه آن با قانون بودجه نشان می‌دهد
کسری مالیاتی در بهار
بررسی عملکرد درآمدهای مالیاتی در فصل بهار نشان می‌دهد در مجموع در این سه ماه حدود 137هزار میلیارد تومان مالیات اخذ شده است. این در حالی است که مطابق قانون بودجه، دولت باید در سال جاری حدود 838هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته باشد که به معنی دریافت مالیاتی حدود 209هزار میلیارد تومان در هر فصل است. بر این اساس عملکرد مالیاتی دولت در فصل بهار حاکی از تحقق حدود 5/ 65درصدی است. در صورت تداوم این روند پیش‌بینی می‌شوددولت در پایان سال با کسری در تحقق درآمدهای مالیاتی مواجه باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد عملکرد مالیاتی دولت در فصل بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد حدود 41درصدی داشته است، اما با توجه به اینکه تورم نقطه به نقطه خردادماه 1402 حدود 42درصد بوده است، در عمل عملکرد مالیاتی دولت در این سه ماه افزایش واقعی نسبت به سال گذشته نداشته است. نکته دیگر اینکه در سال جاری میزان مالیات کارمندان 72درصد بیش از مالیات مشاغل بوده است، که نشان از جاماندگی مالیات مشاغل در سه ماه نخست می‌دهد.
رقم کلی درآمدهای مالیاتی
بر اساس آمار عملکرد درآمدهای مالیاتی کل کشور از آغاز سال 1402 تا پایان خردادماه، مجموع درآمدهای مالیاتی دولت از جمله مالیات‌های مستقیم و مالیات بر کالا‌ها و خدمات در فصل بهار برابر با 137هزار و 188میلیارد تومان است که حدود 59درصد آن، درآمد حاصل از مالیات‌های مستقیم با رقم 80هزار و 626میلیارد تومان و بیش از 41درصد آن درآمد مالیاتی حاصل از مالیات بر کالا‌ها و خدمات با رقم 56هزار و 562میلیارد تومان بوده است.
مطابق قانون بودجه، درآمدهای مالیاتی تعیین‌شده برای سال جاری حدود 838هزار میلیارد تومان است که بر این اساس در هر فصل باید حدود 209هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی توسط دولت کسب شود تا در پایان سال هدف‌گذاری بودجه محقق شود. با‌این‌حال کسب حدود 137هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی در سه‌ماهه ابتدایی 1402، حاکی از تحقق حدود 5/ 65درصدی درآمدهای مالیاتی در فصل بهار است. اگر این روند طی ماه‌های آتی اصلاح نشود، پیش‌بینی می‌شود دولت در پایان سال با کسری در تحقق درآمدهای مالیاتی مواجه باشد.
رشد درآمدهای مالیاتی، همپای تورم
نکته مهم دیگر بررسی میزان افزایش عملکرد تورم فصل بهار 1402 نسبت به بهار 1401 است. همان‌طور که اشاره شد مجموع درآمدهای مالیاتی در بهار 1402 حدود 137هزار میلیارد تومان بوده است. این میزان در بهار 1401، حدود 97هزار میلیارد تومان بوده است که در بهار سال جاری رشد حدود 41درصدی را نشان می‌دهد. اما در این محاسبه مهم است که ببینیم درآمدهای مالیاتی پس از کسر تورم چقدر افزایش واقعی داشته است؟ به گزارش مرکز آمار تورم نقطه‌به‌نقطه خرداد 1402 حدود 42درصد بوده است. بنابراین عملکرد مالیاتی فصل بهار به لحاظ واقعی افزایشی نداشته و همپای تورم رشد داشته است.
جاماندن مالیات مشاغل از کارمندان
از طرف دیگر بررسی عملکرد مالیاتی سازمان امور مالیاتی در فصل بهار نشان می‌دهد مالیات اخذشده از مشاغل حدود 9هزار و 500هزار میلیارد تومان بوده است. این درحالی است که در بخش مالیات بر درآمد‌ها، درآمد حاصل از مالیات بر حقوق کارکنان بخش عمومی در سه ماه نخست امسال برابر با 6هزار و 188میلیارد تومان و مالیات بر حقوق کارکنان بخش خصوصی 10هزار و 203میلیارد تومان بوده است که در مجموع، درآمد حاصل از مالیات بر حقوق برابر با 16هزار و 391میلیارد تومان است که حدود 12درصد کل درآمدهای مالیاتی را شامل می‌شود. در واقع نسبت اخذ مالیات از کارمندان 72درصد بیش از مالیات مشاغل بوده است.
این درحالی است که طی هفته‌های گذشته مسوولان سازمان امور مالیاتی تاکید بسیاری بر ساماندهی مالیات بر اصناف و مشاغل داشتند و آمارهای مختلفی از فرار یا معافیت مالیاتی مشاغل مختلف مطرح می‌شد. هرچند برخی کارشناسان معتقدند در شرایطی که تورم در کشور بسیار بالاست و هزینه‌های جاری مشاغل مختلف افزایشی بوده، اخذ بیشتر مالیات از اصناف می‌تواند منجر به زیان‌ده شدن برخی از آنها شود. لازم است در مرحله اول تدبیری برای کنترل تورم و تثبیت شرایط اقتصادی اندیشیده شود و پس از آن به افزایش اخذ مالیات از اصناف رسیدگی شود.
عملکرد پایین مالیات بر خودرو و خانه‌های لوکس
در بررسی درآمدهای مالیاتی مستقیم نیز مالیات بر اشخاص حقوقی با 45هزار و 642میلیارد تومان، درآمد حاصل از مالیات بر درآمد‌ها 27هزار و 194میلیارد تومان و درآمد حاصل از مالیات بر ثروت 7هزار و 791میلیارد تومان بوده است که حدود 50درصد مالیات بر ثروت با رقم 3هزار و 858میلیارد تومان درآمد حاصل از مالیات بر نقل‌وانتقال سهام بوده است. مجموع درآمدهای مالیاتی حاصل از مالیات بر ثروت نیز کمتر از 10درصد درآمدهای حاصل از مالیات‌های مستقیم و کمتر از 6درصد کل درآمدهای مالیاتی است.
همچنین در بخش مالیات بر ثروت، درآمد مالیاتی حاصل از مالیات بر واحد‌های مسکونی گران‌قیمت (با احتساب عرصه و عیان) رقم 5میلیارد و 890میلیون و 800هزار تومان بوده و مالیات بر انواع خودرو‌های سواری و وانت دوکابین دارای شماره انتظامی شخصی گران‌قیمت 493میلیارد و 442میلیون تومان بوده است. همچنین درآمد حاصل از مالیات بر واحد‌های مسکونی خالی از سکنه یک‌میلیارد و 490میلیون تومان بوده است. در بخش درآمدهای حاصل از مالیات بر کالا‌ها و خدمات، درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده 39هزار و 968میلیارد تومان بوده که حدود 71درصد درآمدهای مالیاتی بر کالا‌ها و خدمات را شامل می‌شود.
همچنین درآمد حاصل از مالیات بر نقل‌وانتقالات اتومبیل برابر با 2هزار و 875میلیارد تومان، درآمد حاصل از مالیات بر فروش سیگار (بر اساس لازم‌الاجرا نبودن قانون ممنوعیت ورود برخی از کالا‌های غیرضرور مصوب 06/ 22/ 1374 و مجاز بودن تامین کسری سیگار از طریق واردات) هزار و 122میلیارد تومان و درآمد حاصل از مالیات بر سیگار 6میلیارد و 174میلیون و 300هزار تومان بوده است. همچنین مالیات بر شماره‌گذاری خودرو نیز 2هزار و 875میلیارد تومان بوده است.
