«دنیای‌اقتصاد» به بررسی دستاوردهای اقتصادی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان مشترک گازی جهان پرداخت
اسکن قلب تپنده اقتصاد ایران
شتاب گازرسانی با توسعه میدان مشترک پارس‌جنوبی
اگرچه افکار عمومی و جامعه، پارس‌جنوبی را با تولید گاز برای بخش‌های مختلف از خانگی گرفته تا صنایع و نیروگاه‌ها می‌‌‌‌‌شناسند، اما نقش این میدان مشترک گازی در اقتصاد ایران به‌‌‌‌‌مراتب بزرگ‌‌‌‌‌تر است. هماکنون ۹۵درصد جمعیت کشور در بخش شهری و روستایی به شبکه گاز دسترسی دارند. شتاب گازرسانی در کشور هم‌‌‌‌‌زمان با توسعه پارس‌جنوبی در دهه۸۰ آغاز شد. افزون‌‌‌‌‌بر بخش خانگی اغلب صنایع و نیروگاه‌ها نیز گازرسانی شده‌اند و گاز مهم‌ترین سوخت کشور بهشمار می‌رود. در این میان، ۷۵درصد گاز مصرفی در کشور از پارس‌جنوبی تامین می‌شود و این آمار نشان‌دهنده اهمیت این میدان در تامین امنیت انرژی به‌ویژه در فصل زمستان است.
روزانه به‌‌‌‌‌طور میانگین حدود ۶۸۰میلیون مترمکعب برداشت گاز از پارس‌جنوبی از سوی ایران انجام می‌شود که در بالاترین میزان خود به روزانه ۷۰۵میلیون مترمکعب نیز در زمستان سال‌گذشته رسید. در این زمینه جواد اوجی، وزیر نفت با بیان اینکه روزانه ۷۰۵میلیون مترمکعب گاز از پارس‌جنوبی برداشت می‌شود، افزود: روزانه ۷۵۰هزار بشکه میعانات گازی نیز در این منطقه برداشت می‌شود. همچنین در شرایط کنونی هر پالایشگاه ۲ فازی پارس‌جنوبی روزانه بالغ بر ۱۰میلیون دلار سودآوری برای کشور دارد و هر پالایشگاه در سال‌حدود ۵/ ۳میلیارد دلار به درآمد کشور می‌افزاید. نقش دیگری که میدان مشترک پارس‌جنوبی در اقتصاد ایران بازی می‌کند، اشتغال‌زایی در بخش‌های مختلف است. هماکنون بیش از ۶۰هزار نفر در بخش‌های مختلف عسلویه که به‌‌‌‌‌نوعی وابسته به صنعت نفت هستند، مشغول به‌‌‌‌‌کارند.
سهم ۵۰درصدی عسلویه در تولیدات پتروشیمی کشور
با این حال تولیدات در پارس‌جنوبی تنها به تامین گاز محدود نیست و بخشی از تولیدات این میدان به‌عنوان خوراک پتروشیمی‌ها استفاده می‌شود تا آنجا که با این ظرفیت تامین خوراک، ۲۱ مجتمع پتروشیمی در پارس‌جنوبی با تولید ۳۹میلیون تن محصولات پتروشیمی فعال است. هماکنون عسلویه پرقدرت‌‌‌‌‌ترین منطقه پتروشیمی کشور محسوب می‌شود؛ منطقه‌ای که بیش از ۳۸هزار نفر نیروی مستقیم در طرح‌ها و مجتمع‌‌‌‌‌های پتروشیمی را در خود جای داده‌است، اگرچه ماهشهر نیز در سال‌های گذشته سعی بر رقابت با این منطقه اقتصاد انرژی داشته‌است، به‌نظر می‌رسد به‌‌‌‌‌دلیل اجرای طرح‌های بیشتر در عسلویه به نسبت ماهشهر در سال‌های آینده فاصله میان این دو منطقه اقتصادی از لحاظ قدرت پتروشیمی کشور بیشتر خواهد شد.
بنا بر آمارهای موجود، عسلویه با داشتن ۱۳ واحد بالادستی با ظرفیت تولید سالانه ۲۰میلیون و ۶۰۰هزار تن، ۱۴ واحد میان‌‌‌‌‌دستی با ظرفیت سالانه ۷میلیون و ۶۰۰هزار‌تن و ۳واحد پایین‌‌‌‌‌دستی با ظرفیت سالانه ۴میلیون تن، پرقدرت‌‌‌‌‌ترین منطقه پتروشیمی کشور محسوب می‌شود. سهم منطقه ویژه پارس از ظرفیت بیش از ۹۰میلیون تنی کنونی تولید صنعت پتروشیمی، ۴۵میلیون تن است که عمده آن صادراتی است و از مجموع ۲۴ مجتمع پتروشیمی مستقر در منطقه عسلویه، ۶مجتمع بر اساس خوراک گاز طبیعی کار می‌کنند.
تولید گازی معادل ۵/ ۴میلیون بشکه نفت‌خام از پارس‌جنوبی
افزون‌‌‌‌‌بر آن با بهره‌‌‌‌‌برداری گام به گام ایران از فازهای مختلف پارس‌جنوبی و افزایش تولید گاز از این میدان مشترک، جایگاه ایران درمیان تولیدکنندگان گاز در دنیا نیز ارتقا داشته و سبد صادراتی کشور با توجه به‌جایگزینی سوخت مایع با گاز متنوع‌‌‌‌‌تر شده‌است. تولید گاز غنی در کشور اکنون بالای یک‌میلیارد مترمکعب در روز برآورد می‌شود که معادل حدود روزانه ۶میلیون بشکه نفت‌خام است. با توجه به سهم ۷۵درصدی پارس‌جنوبی در تامین گاز ایران، این میدان مشترک روزانه معادل ۵/ ۴میلیون بشکه نفت‌خام، سوخت مورد‌نیاز کشور را تامین می‌کند.
به‌معنای دیگر، اگر توسعه این میدان مشترک انجام نمی‌‌‌‌‌شد، اکنون باید ۵/ ۴میلیون بشکه نفت‌خام بیشتر در کشور تولید می‌شد و بعد از فرآورش در پالایشگاه‌های کشور به‌‌‌‌‌دست مردم می‌رسید. نگاهی به ظرفیت پالایشی ایران و ظرفیت تولید نفت‌خام نشان می‌دهد در صورت عدم‌توسعه پارس‌جنوبی، با مشکل جدی برای تامین سوخت و امنیت کشور روبه‌رو بودیم. از سوی دیگر، آلایندگی ایجادشده از مصرف فرآورده‌های نفتی به‌‌‌‌‌مراتب بیشتر از مصرف گاز است و با افزایش سهم گاز در سبد سوخت کشور که بیش از همه با توسعه میدان مشترک پارس‌جنوبی محقق‌شده، آلودگی محیط‌زیستی نیز در کشور کاهش داشته‌است.
وابستگی ۴۰درصدی تولید بنزین ایران به پارس‌جنوبی
تولیدات ایران از میدان مشترک پارس‌جنوبی البته به شکل دیگری نیز بر امنیت انرژی کشور تاثیرگذار بوده‌است و خودکفایی در تولید بنزین با تکیه بر میعانات گازی تولیدی از پارس‌جنوبی با بهره‌‌‌‌‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از دیگر دستاوردهای توسعه این میدان گازی مشترک بهشمار می‌رود. حجم تولید میعانات بسته به تولید گاز حدود روزانه ۶۰۰هزار بشکه است که به شکل عمده به پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به‌عنوان خوراک منتقل می‌شود، درحالی‌که پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ۴۰درصد بنزین کشور را تامین می‌کند و می‌توان گفت ۴۰درصد بنزین ایران از پارس‌جنوبی تامین می‌شود. دستاورد بزرگ دیگر کشور از توسعه میدان مشترک پارس‌جنوبی، ایجاد خودکفایی در تولید بسیاری از تجهیزات مورد‌نیاز صنعت نفت و ایجاد توانایی در شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی است؛ توسعه پارس‌جنوبی در سال‌های گذشته و فعالیت شرکت‌های ایرانی در بخش‌های مختلف سبب شد با وجود تحریم‌ها، ایران بتواند سهم ساخت داخل را افزایش دهد.
در مجموع با توجه به اینکه سهم ساخت داخل در توسعه این میدان ۶۰درصد برآورد می‌شود، این امر سبب بهبود زیرساخت‌های توسعه صنعتی و اشتغال‌زایی در کشور شده‌است. این موضوع افزون‌‌‌‌‌بر امکان تامین نیازهای داخل کشور، امکان حضور شرکت‌های ایرانی در بازارهای بین‌المللی را نیز فراهم کرده‌است. میدان مشترک پارس‌جنوبی که در بستر خلیج‌فارس و مرز مشترک ایران و قطر قرار دارد، بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است. مجموع ذخایر گازی این میدان ۳۹تریلیون مترمکعب و ذخایر میعانات گازی آن نیز ۵۶میلیارد بشکه است. از این میزان سهم ایران در بخش گاز آن ۱۴تریلیون مترمکعب و در میعانات گازی ۱۸میلیارد بشکه برآورد می‌شود که معادل ۸درصد از کل گاز جهان است.
ایران تاکنون ۲۳۰۰میلیارد مترمکعب از پارس‌جنوبی برداشت گاز داشته که ۴۱۴میلیارد دلار درآمدزایی ایجاد‌کرده و این در حالی است که ۱۵۰میلیارد دلار هزینه شده‌است. با بهره‌‌‌‌‌برداری کامل از آخرین فاز‌پارس‌جنوبی یعنی فاز۱۱، سالانه درآمد نزدیک به ۴ تا ۵میلیارد دلار ایجاد می‌شود و تولید آن به کاهش ناترازی گاز کمک می‌کند. نکته مهم آن است که این پروژه در شرایط تحریم انجام‌شد. در همین چارچوب وزیر نفت اعلام کرد با سرمایه‌گذاری‌های انجام‌‌‌‌‌شده، تولید گاز کشور در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه در سال‌گذشته، ۴۰میلیون مترمکعب افزایش یافته‌است. در بخش ظرفیت فرآورشی گاز نیز با راه‌اندازی پالایشگاه فاز۱۴ پارس‌جنوبی بیش از ۵۰میلیون مترمکعب به این ظرفیت افزوده شد. اوجی به تولید ۷ تا ۱۰میلیون مترمکعبی گاز از سکوی فاز۱۱ میدان مشترک پارس‌جنوبی اشاره کرد و گفت: این تولید تا پیش از فصل سرما به ۱۵میلیون مترمکعب و در آینده با افزایش تعداد چاه‌‌‌‌‌های موجود در فاز تولید به ۵۰میلیون مترمکعب خواهد رسید.
