گزارش میدانی «دنیای اقتصاد» از سه منطقه تهران
افزایش عرضه بره در بازار گوشت قرمز
افزایش کشتار دام در کف تقاضا
بر اساس آمارهایی که خبرگزاری مهر منتشر کرده، میزان عرضه دام به کشتارگاهها در سال‌جاری نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۴۹درصد افزایش داشته‌است. مشاهدات میدانی «دنیای‌اقتصاد» هم نشان می‌دهد این افزایش کشتار به سبب کاهش محسوس وزن دام‌های ذبح شده است، چراکه تقاضا تغییری نکرده و با توجه به کاهش وزن دام، افزایش تعداد کشتار کمک می‌کند که تقاضا را پاسخ دهند؛ به بیانی دیگر تعداد بیشتر با وزن کمتر. سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانیان از ۱۲ کیلو به ۸ کیلو رسیده و این کاهش تقاضا در عرض سه سال اتفاق افتاده است. سه سالی که بر اساس آمارها هر سال بیش از سال قبل کشتار صورت گرفته‌است.
کاهش وزن و عرضه کشتار به قصابی‌ها
ولیعصر، خیابان بشیری. خیابان و پیاده‌رو از گرمای هوای تیرماه تفتیده و خلوت است. کسبه هر کدام خودشان را به گوشه خنک مغازه کشیده‌اند و گوشی‌شان را بالا و پایین می‌کنند. یکی از قصاب‌های این خیابان می‌گوید میزان خرید گوشت قرمز مردم این محله نسبت به دو سال پیش «۶۰ درصد کمتر شده است. بخشی از تقاضای اینجا مربوط به گوشت گاو بود که وقتی گران شد تقاضای آن هم کاهش پیدا کرد.» گوشت گاو در پاییز سال گذشته کیلویی ۹۰ تا ۱۰۰هزار تومان فروخته می‌شد که در بازار شب عید اسفند به ۱۳۰هزار تومان رسید. سعید درمورد دلیل کاهش فروش گوشت قرمز می‌گوید: «اصلی‌ترین مشکل کاهش قدرت خرید مردم است چون به‌نظر من قیمت گوشت گران نیست. قیمت شیر در این دو سه سال سه‌برابر شده، چطور می‌توان توقع داشت قیمت گوشت گران نشود.» به گفته این فعال صنفی دلیل افزایش قیمت گوشت، کاهش تولید دام است: «خوراک دام نیست، دامداران هم گوسفند را هنوز به سن کشتار نرسیده به کشتارگاه می‌فرستند. وزن پایین و سن کم لاشه‌های گوشتی که می‌آورند کاملا محسوس است. برای مثال اگر متوسط وزن سردست گوسفندی سه کیلو بود الان به دو کیلو رسیده است، ولی با قیمت بیشتر.» به گفته سعید بیشترین تقاضا در این محله سمت «گوشت چرخ‌کرده مخلوط است» که ۱۲۰ تا ۱۲۵هزار تومان فروخته می‌شود. این واحد صنفی گوشت سردست گوسفندی را کیلویی ۱۲۵هزار تومان و کف‌دست را ۱۳۰هزار تومان می‌فروشد. قصابی دیگری در همین خیابان می‌گوید عملا تقاضای گوشت گوساله حذف شده‌است: «تقاضای گوشت گوساله به سبب قیمت پایین‌تر بود که با رسیدن به نرخ گوشت گوسفندی، این تقاضا به سمت گوشت گوسفندی کشیده شده است.»
قصابی دیگری هم در خیابان جمالزاده شمالی کف‌دست را ۱۳۰هزار تومان و سردست را ۱۲۵هزار تومان نرخ زده است. او که نامش حسین است درباره کاهش وزن کشتار روزانه می‌گوید: «حتی مشتری هم متوجه این کاهش وزن شده است. مشتری‌های من معمولا ساکنان همین محله و ثابت هستند. برای مثال مشتری‌ای که قبلا هر ۱۵ روز ۵ کیلو گوشت می‌خرید که شامل یه کف‌دست دست می‌شد و مثلا چند کیلو گوشت پاک‌کرده بدون استخوان. اما الان برای رسیدن به ۵کیلو گوشت باید تکه‌های بیشتری روی ترازو گذاشت.» به گفته حسین تقاضای این محله بیشتر سمت «گوشت گوسفندی است. گوشت گوساله کلا تقاضای کمی دارد و با وجود افزایش قیمت نسبت به پارسال فروشش تغییری نکرده است.»او هم علت اصلی کاهش وزن لاشه‌های گوشت را کمبود خوراک دام می‌داند: «بعضی از همکاران من علاوه بر قصابی، پرواربندی گوسفند هم انجام می‌دادند. الان مغازه‌شان را تعطیل کرده‌اند و به همان پرواربندی مشغول هستند. چرا؟ چون قصابی دیگر درآمد آنچنانی ندارد. سود قصابی در آلایش گوشت است که با توجه به کاهش وزن گوسفند عملا حاشیه سود ما کاهش پیدا کرده است.» واحد صنفی دیگری در خیابان بهار هم همین را می‌گوید. فرهاد که ابتدای خیابان محمدتقی بهار «فروشگاه مواد پروتئینی» دارد درباره سود حاصل از آلایش گوشت می‌گوید: «همین الان در میادین میوه‌وتره‌بار آلایش و بسته‌بندی گوشت با نرخ بیشتری عرضه می‌شود. در واحدهای صنفی سطح شهر، اما شرایط متفاوت است.» به گفته فرهاد علاوه بر کاهش عرضه گوشت به قصابی‌ها، میزان عرضه به کشتارگاهها هم کاهش پیدا کرده‌است: «وقتی می‌توان درآمد دلاری داشت چرا ریالی؟» او می‌گوید قاچاق دام زنده همچنان ادامه دارد: «بیشتر دامداران عمده‌ای که سمت غرب هستند دام‌شان را به عراق صادر می‌کنند. دامی که به کشتارگاه داخلی می‌رود هم چون خوراک دام به اندازه کافی وجود ندارد زودتر از موعد مقرر و کارشناسی به کشتارگاه فرستاده می‌شود.»
گشت و گذار در محله میرداماد نشان می‌دهد کاهش فروش گوشت قرمز بسیار کمتر از مناطق ذکر شده است. یکی از قصابی‌های این محله می‌گوید: «افزایش قیمت گوشت تاثیری روی فروش ما نگذاشته و مشتری‌ها صرفا اعتراض لفظی می‌کنند.» به گفته این واحد صنفی بیشترین تقاضا در این منطقه به سمت گوشت گوسفندی است. این قصابی هر کیلو سردست را «۱۳۵هزار تومان و هر کیلو کف‌دست را ۱۵۰هزار تومان» نرخ زده است.
آمارها چه می‌گویند؟
بر اساس آمارها، وزن گوشت قرمز عرضه‌شده انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاه‌های رسمی کشور در اردیبهشت ۱۴۰۰ جمعا ۴۵هزار و ۷۷۹ تن گزارش شده که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است. همچنین مرکز آمار ایران میزان تولید گوشت قرمز در تیرماه ۹۹ را ۴۴درصد بیشتر از تیر ۹۸ اعلام کرده‌است. بر اساس این گزارش، در خرداد سال ۹۸ تعداد گوسفند و بره موجود درکشور ۴۷میلیون و ۲۸۶هزار راس و تعداد بز و بزغاله ۱۷میلیون و ۴۵۵هزار راس بوده است. تعداد این دام‌‌ها برای خرداد ماه پارسال به ترتیب ۴۷میلیون و ۳۲۷هزار راس و ۱۶میلیون و ۹۵۴هزار راس بوده است. با توجه به آمارهای بیان‌شده و افزایش میزان کشتار در سه سال گذشته، دلیل افزایش قیمت این کالا چیست؟ مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهد، وزن کشتار روزانه به‌شدت کم شده‌است. سوال اساسی این است که با توجه به افزایش عرضه به کشتارگاهها و همچنین کاهش تقاضا، چگونه همچنان قیمت این کالا بالا است؟ مشاهدات میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد قصاب‌ها معتقدند قیمت گوشت قرمز گران نیست و عملا جیب مردم ناتوان از خرید آن است. همچنین اگر کاهش محسوس وزن کشتار روزانه را هم لحاظ کنیم، می‌توان به دلیل افزایش عرضه دام به کشتارگاهها پی برد. این موضوع به کمبود خوراک دام و فرستادن زودتر از موعد مقرر به کشتارگاه مربوط است. آمارها در حالی از افزایش تعداد دام‌های ذبح شده در عرض سه سال می‌گویند که همین آمارها از علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش تقاضا و سرانه مصرف می‌گویند. به‌نظر می‌رسد تقاضای گوشت قرمز از سال گذشته تغییر محسوسی نداشته اما دلیل افزایش کشتار را می‌توان مربوط در کاهش وزن دام‌های عرضه‌شده به کشتارگاه جست‌وجو کرد.
