«دنیای‌اقتصاد» از اعتراض تولیدکنندگان خرما گزارش می‌دهد
قیمت خرما سر باغ ۱۰ هزار تومان
دنیای اقتصاد: ۱۵ روز از برداشت محصول در نخلستان‌ها می‌گذرد اما هنوز نرخ خرید خرما تعیین نشده است. سال‌های قبل برخی فرمانداری‌ها مسوول نرخ‌گذاری قیمت خرید از کشاورزان بودند که با اعتراض تولیدکننده و صادرکننده روبه‌رو می‌شد، زیرا نرخ به گونه‌ای تعیین می‌شد که به گفته یکی از کشاورزان تنها به سود دلال‌ها بود. امسال قیمت خرید خرما در ابتدای فصل برداشت کیلویی ۸ تا ۹ هزار تومان است، پارسال این نرخ تا ۲۵ هزار تومان هم بالا رفته بود. پارسال اعتراض کشاورزان و انجمن خرماکاران به آنجا رسید که استانداری‌ها مداخله فرمانداری‌ها در نرخ‌گذاری را ممنوع کردند اما به گفته رئیس انجمن خرما آنها دست به دامن نهادهای دیگری شدند. شواهد نشان از آن دارد که کشاورزان به‌عنوان اعتراض از فروش خرما خودداری کرده‌اند تا نرخ صحیح و کارشناسی کشف و تعیین شود.
هنوز نرخ تعیین نشده
غلام‌عباس رستمی یکی از کشاورزان درباره نرخ خرید خرما به «دنیای اقتصاد» گفت: هنوز نرخ خرما مشخص نشده و کشاورزان هم خرما را نچیده‌اند تا قیمت مشخص شود. به گفته او «دلال‌ها،کرونا و نبود مشتری را بهانه کرده‌اند و خرید کیلویی ۸ هزار تومان را پیشنهاد داده‌اند اما هیچ‌کدام از کشاورزان به فروش اقدام نکرده‌اند.» رستمی افزود: جهاد کشاورزی استان هم به کشاورزان گفته که محصول خود را نفروشند و در سردخانه‌ها انبار کنند که قیمت واقعی پیدا شود اما خب برخی از کشاورزان بدهکارند. به گفته این کشاورز «آخر شهریور که دلال‌ها و تاجرهای افغان و ترکیه‌ای برای خرید بیایند خرما قیمت خودش را پیدا می‌کند.» او گفت: هر سال شورایی در فرمانداری خرما را نرخ‌گذاری می‌کرد که معمولا جای دلال‌ها هم بود و قیمت باب طبع آنان تعیین می‌شد اما امسال هنوز فرمانداری اقدامی نکرده است. نرخ‌گذاری سال‌های قبل هم به گونه‌ای بود که انگار اصلا متوجه شرایط و هزینه‌های افزایش یافته کشاورزان نیستند و در آخر کمترین سود نصیب کشاورز می‌شد. رستمی با بیان اینکه هنوز مشخص نیست نرخ خرید خرما امسال چه مبلغی است گفت: باوجود اینکه هزینه‌هایی همچون کود و گرده‌افشانی و چیدن خرما دوبرابر شده اما اگر مبلغ خرید سال گذشته، یعنی ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان، به‌عنوان نرخ خرید تعیین شود کشاورز راضی است، زیرا با توجه به شرایط و حضور دلال‌ها بعید است قیمت بیش از این افزایش پیدا کند.
دلال‌ها در میدان
یکی از کشاورزان منطقه جنوب کرمان هم حرف او را تایید می‌کند: «دیگه به اواسط فصل برداشت رسیده‌ایم و برداشت در برخی از مناطق تمام شده‌است. در حال حاضر هم بعید می‌دانم با شرایط کنونی قیمت خرید بیش از این بالا برود. پارسال نرخ خرید خرما تا ۳۰هزار تومان هم رفت اما امسال روی ۸ تا ۱۰ هزارتومان مانده است.» علی امیری می‌گوید: اینجا انگار هیچ ناظر و صاحبی ندارد، خریداران باهم لابی می‌کنند و اجازه نمی‌دهند کسی خرما را بیشتر از نهایتا کیلویی ۱۰هزار تومان بفروشد و با این وضعیت اصلا چیدن و تکاندن خرما صرفه ندارد. این تولیدکننده می‌گوید درحال حاضر خرمای مضافتی درجه یک را کیلویی ۱۰هزار تومان می‌خرند، خرمایی که سال گذشته روی ۳۰هزار تومان به فروش می‌رسید: «با قیمت ۸هزار تومان نه می‌توان محصول را چید و نه می‌توان در سردخانه انبار کرد چراکه صرفه ندارد. قیمت کود و نرخ کارگر برای گرده‌افشانی و چیدن خرما دوبرابر شده و قیمت فروش خود محصول نصف. در چنین شرایطی هر کسی جای کشاورز باشد محصول را نمی‌فروشد، زیرا سود که نمی‌کند هیچ؛ مبلغی هم بدهکار می‌شود. نکته قابل تامل اینجاست که برخلاف تولیدکننده قبلی امیری معتقد است؛ حضور فرمانداری‌ها در نرخ‌گذاری به نفع بازار است: «سال‌های قبل فرمانداری‌ها نرخ را برای کشاورز و خریدار تعیین می‌کردند و چون نهادی دولتی بود کسی نمی‌توانست خارج از نرخ مصوب قیمت تعیین کند؛ اما امسال انگار که کل این منطقه بی‌صاحب شده و هیچ‌کس نیست جلوی دلال‌ها را بگیرد.»این کشاورز می‌گوید: وقتی برای فروش محصول سر باغ می‌آیند یا به میدان تره‌بار می‌رویم بیتوته دلال‌ها را می‌بینی که اجازه نمی‌دهند هیچ‌کس خارج از نرخی که خودشان تعیین کرده‌اند خرما بخرد. اگر ابتدای فصل برداشت بود می‌شد صبر کرد اما در برخی مناطق برداشت محصول تمام شده و عملا در آخر فصل هستیم و قیمت هم تکان نخورده است. خود من تا الان یک تن خرما انبار کردم و دیگر نمی‌توانم بیش از این انبار کنم، چراکه توانایی پرداخت هزینه سردخانه تا عید یا ماه رمضان را ندارم. به همین دلیل بیشتر محصولم را با قیمت کیلویی ۱۰هزار تومان فروختم که حساب‌وکتاب کارگرها را تسویه کنم. با این شرایط نخلستان را برای سال آینده چگونه آماده کنم؟»یکی از سردخانه‌دارهای جنوب کشور هم می‌گوید؛ میزان انبار امسال کشاورزان نسبت به پارسال بیشتر شده‌است: «پارسال نزدیک به ۱۰۰ تن خرما در سردخانه انبار کردیم که امسال تا الان به ۲۰۰ تن رسیده است». به گفته محمد نیک‌آئین قیمت پایین خرید خرما باعث شده که کشاورزان انبار محصول را به فروش ترجیح دهند: «وقتی سال گذشته خرید از کیلویی ۲۰هزار تومان شروع می‌شد و امسال کشاورز زیر بار هزینه‌ها کم می‌آورد چگونه می‌توان توقع داشت که با کیلویی ۸هزار تومان تا سال آینده دوام بیاورد؟ بخشی از کشاورزان اگر زمان انبارداری آنها بیشتر از مدت موردنظر توافقی شود حتی پول پرداخت هزینه سردخانه را ندارند. به همین خاطر مجبورم خرما را با هر قیمتی که گفتند بفروشم.»
بازار مصرف‌کننده
این قیمت‌ها که دلال‌ها، باغداران و سردخانه‌دارها گفتند برای مصرف‌کننده نوعی رویا است. اختلاف قیمت به حدی است که با یک حساب سر انگشتی می‌توان فهمید که از نخلستان تا بازار نهایی حداقل ۶ دست این کالا جابه‌جا می‌شود.در حالی‌که نیمی از فصل برداشت تمام شده و قیمت فروش باغدار نزدیک به ۱۰ هزار تومان است اما در مغازه یک بسته خرما ۷۰۰ گرمی مضافتی درجه دو به قیمت ۳۲ هزار تومان عرضه می‌شود.قیمت هر کارتن به همراه ۱۲ جعبه خرما ۱۵ هزار تومان و هزینه کارگر برای بسته‌بندی هر کارتن ۶ هزار تومان است در واقع هزینه بسته بندی هر جعبه خرما نزدیک به هزار و ۸۰۰ تومان می‌شود.با احتساب ۱۰ درصد هزینه‌های متفرقه اعم از حمل و نقل یک جعبه خرما ۷۰۰ گرمی بدون احتساب سود فروشنده نهایی کمتر از ۱۴ هزار تومان می‌شود اما مشخص نیست این وسط چه تعداد واسطه و دلال و هزینه‌های اضافی وجود دارند که قیمت در نهایت ۳۲ هزار تومان می‌شود.
