تجارت غیرنفتی هند و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس
هند نیز به‌عنوان یک قدرت نوظهور سیاسی و اقتصادی، به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاری کشورهای حوزه خلیج‌فارس است. در همین راستا، این کشور اولین کنفرانس مشترک صنعتی را با اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به منظور تبادل نظر و گفت‌‌‌‌وگو در حوزههای تجاری، سرمایهگذاریهای متقابل، همکاری صنعتی و تکنولوژیکی برگزار کرد. در پی این کنفرانس، «چارچوب همکاری در زمینه اقتصادی» تدوین شد که دو طرف متعهد به مذاکره به منظور انعقاد توافقنامه آزاد تجاری میان خود شدند. علاوه بر این، وزیر امور اقتصادی هند به انجام مذاکره با هر یک از اعضای شورای همکاری به صورت انفرادی در مورد توافقات هسته‌‌‌‌ای متعهد شد. همچنین هند و اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به توافق رسیدند که به منظور اعطای مشوق‌‌‌‌های اقتصادی به تجار، به منظور توسعه سرمایهگذاریهای مشترک، یک شرکت پشتیبان با سرمایه ۵۰میلیون دلاری تاسیس کنند. هند در پی آن است که سرمایه‌‌‌‌ها را در بخش‌‌‌‌های زیربنایی، به‌ویژه انرژی، جذب کند. هدف این کشور، جذب سرمایه در ترمینال‌‌‌‌های گاز مایع برای تامین نیاز در حال افزایش این کشور به گاز طبیعی است. در همین راستا، عربستان‌سعودی در یک طرح پالایشگاهی با هند مشارکت دارد. اخیرا نیز هند امتیاز پالایش و صادرات نفت امارات متحده عربی را به دست آورده است.
از آنجا که پالایشگاه شرکت ریلیانس در هند، در نوع خود در جهان بی‌نظیر است، دولت هند امیدوار است بتواند میزان واردات نفت از حوزه خلیج‌فارس را به منظور پالایش افزایش دهد و موفق به دریافت امتیاز احداث پالایشگاه در کشورهای خلیج‌فارس شود. عامل موثر دیگر در گسترش روابط هند با این کشورها، فشارهای ایالات‌متحده است. مقامات این کشور بارها اعلام کردهاند که تداوم بهبود روابط هند با ایالات‌متحده، در گرو کاهش روابط با ایران، به‌ویژه در زمینه عدم‌امضای قرارداد خط لوله گاز طبیعی با این کشور است. فشار آمریکا بر هند به منظور محدود‌‌‌‌سازی روابط با ایران، این کشور را به سمت کشورهای حوزه خلیج‌فارس، به‌ویژه عربستان، سوق داده است. هندیها بیش از ۱۰۰طرح مشترک در عربستان دارند، عربستان نیز حدود ۵۰طرح مشترک در هند در دست اجرا دارد. در طول سال‌ها، پیوندهای اقتصادی به وجود آمده در دوران نفت محکم‌‌‌‌تر شده است.
کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، شرکای تجاری مهمی برای هند هستند و داد و ستدهای دوجانبه در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، مخصوصا بعد از سیاست آزادسازی تجارت هند که از سال ۱۹۹۱ آغاز شد، در داد و ستدهای خارجی هند برتری کسب کردند.
اصلاحات در زمینه سیاست‌‌‌‌های تجاری، محیط مناسبی برای صادرات ایجاد کرده است که با روندهای نظارتی تسهیل‌شده، موجب شتاب‌‌‌‌گیری روند تجارت آزاد شده است. هند با هدف بالا بردن سود تجاری، به کشورهای خلیج‌فارس امتیاز کشور دوست بهره‌‌‌‌مند را اعطا کرده است. در خصوص تلاش‌‌‌‌های چشمگیر و موفق جوامع تجاری هندی برای دگرگون کردن بخش تجاری در منطقه خلیج‌فارس داستان‌‌‌‌های بسیاری وجود دارد. سود خوب، بازار مطمئن و روابط سیاسی نزدیک، عوامل اصلی گسترش فعالیت‌‌‌‌های بازرگانی هندیها در خلیج‌فارس هستند.
پیشگامان جامعه تجاری هند، نه‌تنها روندهای تجاری را در محدوده خرده‌‌‌‌فروشی‌‌‌‌های خانگی تا محصولات گران‌قیمت الکترونیکی در منطقه خلیج‌فارس متحول کردهاند، بلکه با موفقیت، کسب‌وکار‌‌‌‌های خود را در سطح جهانی گسترش داده‌‌‌‌اند.
راهبرد اصلی این رهبران تجاری عبارت است از کسب درآمد از بستر پررونق مصرف‌کنندگان متمایل به وسایل رفاهی زندگی سطح متوسط و بالا، با استفاده از مزیت‌‌‌‌های مهم رقابتی، از جمله هزینه ارزان نیروی کار و منابع و موقعیت جغرافیایی راهبردی. امروزه تقریبا هیچ سازمان تجاری در کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس وجود ندارد که یک مدیر میانی یا ارشد هندی که نقش مهمی در عملیات آن ایفا کند، نداشته باشد.
بهترین بنگاه‌‌‌‌های تجاری، بانک‌ها و شرکت‌های مالی، همگی در کادر مدیریت میانی یا ارشد خود از هندیان بهره می‌‌‌‌برند و این مدیران نقش مهمی در توسعه روابطه دوجانبه بین این کشورها ایفا می‌کنند.
در سال‌های اخیر شاهد تحکیم و گسترش ارتباطات بین تجارتخانه‌‌‌‌ها در هر دو منطقه بوده‌ایم. از آنجا که کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس فعالیت‌‌‌‌های خود را به حوزههای صنعتی و تجاری گسترش داده‌‌‌‌اند، مهاجران هندی به کارفرمایان اقتصادی تبدیل شده و به سرمایه‌گذاری در فروشگاه‌‌‌‌های خرده‌‌‌‌فروشی، دادوستد طلا و پارچه، هتل‌‌‌‌ها و رستوران‌‌‌‌ها، شرکت‌های فناوری اطلاعات و مشارکت‌‌‌‌های اقتصادی روی آورده‌‌‌‌اند. بر اساس اطلاعات مرجع سرمایه‌گذاری عمومی عربستان‌سعودی، بیش از ۱۹۰شرکت هندی برای برپایی پروژه‌‌‌‌های کاملا انحصاری یا با سرمایه‌گذاری مشترک با سعودی‌‌‌‌ها در دو سال اخیر از مرجع سرمایه‌گذاری عربستان‌سعودی مجوز دریافت کردهاند. این شرکت‌ها بیش از ۴میلیارد ریال سعودی به اقتصاد عربستان‌سعودی تزریق کردهاند.
تقریبا همه شرکت‌های بزرگ هندی به‌واسطه سرمایه‌گذاری، داد و ستد یا دفتر نمایندگی در امارات متحده عربی حضور دارند.
تخمین زده می‌شود که بیش از ۳۳۰۰شرکت هندی اقدام به راه‌‌‌‌اندازی واحدهای تولیدی یا باز کردن دفاتر محلی در امارات متحده عربی کردهاند. شرکت‌های هندی نقطه اتکای مناطق آزاد تجاری هستند و تعداد بیشتری از آنها به صنعت خدمات، از جمله در زمینه‌‌‌‌های پزشکی و آموزشی نیز توجه دارند و برخی از موسسات آموزشی هندی در حال باز کردن پردیس‌‌‌‌های کاملی در آموزش پزشکی، مهندسی و مدیریت هستند.
از مقاله‌ای پژوهشی به قلم طاهره ابراهیمی‌‌‌‌فر و سیدامیرسعید هدایتی دانشگاه اصفهان
