تاریخچه لوازم آرایش

 با این وجود مطالعه درباره لوازم آرایشی بر روند تحول و تکامل مد و مراکز زیبایی پرتو افکنده و موجب افزایش اطلاعات در مناسبات تجاری و تاثیرات متقابل فرهنگی می‌شود.  هفت قلم آرایش یا هفت وند یا به عبارتی پرمعناتر هر هفت به هفت نوع وسیله‌ای که جهت آرایش کامل بانوان به کار می‌روند گفته می‌شود. این اصطلاح امروزه نیز با لحنی طعنه‌آمیز در مورد بانوانی که آرایش کاملی کرده‌اند، به کار می‌رود. اصولا دختران در قدیم اجازه استفاده از لوازم آرایشی را نداشته و فقط زنان متاهل آرایش می‌کردند. عدد هفت ارزشی نمادین و مذهبی داشته و نشانه تکامل بوده است. البته در تمامی مواردی که عدد هفت در مورد آنها به کار می‌رود، مصداق حقیقی وجود ندارد، ولی در این مورد خاص، به واقع این هفت جزء وجود داشته‌اند. در برخی ادوار و طی تغییر و تحولی که در مدهای مختلف به وجود آمد، یک یا چند وسیله آرایشی به این هفت قلم اضافه یا از آن حذف شدند.  اظهار نظر در مورد اینکه این لوازم آرایش برای اولین بار در چه دوره‌ای به کار رفته، کمی مشکل است؛ این واژه ابتدا در داستان مشهور سمک عیار که در قرن ششم هجری نگاشته شده به کار رفته و حداقل به شش مورد از این اقلام به استثنای زرک در متون صدر اسلام اشاره شده است. در کتاب‌های ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی که در حدود یک قرن پیش از نگارش کتاب سمک عیار می‌زیسته‌اند، به سرمه اشاره می‌شود. طبق فرهنگ برهان قاطع هفت قلم لوازم آرایش عبارتند از: سرمه، نگار(حنا)، سفیداب، سرخاب، وسمه، زرک و خال که در برخی کتب قلیا(عطر) به جای زرک آورده شده است.

در تاریخ راوندی آرایش زنان به این‌گونه تعریف شده است: «رنگ‌آمیزی دست‌ها و پاها با حنا، رنگ‌آمیزی صورت با سرمه، وسمه (یا نیل)، سفید (یا سفیداب)، سرخ (یا سرخاب)» و در پایان عطر نیز اضافه شده است «و عطر یا کهربای مرطوب که رایحه آن به تمام جهان می‌رسد». بر اساس فرهنگ برهان قاطع، زیورآلات و جواهرات زینتی در گروه جداگانه‌ای قرار داشته و از 9 جزء تشکیل شده‌اند: آویز (زیورآلات جواهرنشان برای موها) گوشوار، سیل سیلا (گردنبند مروارید)، گلوبند، حلقه‌بینی، بازوبند، دست برنجان (دستبند)، خلخال و انگشتری. بنابراین اصطلاح 7 و 9 کردن که احمد شاملو در کتاب کوچه آورده است، اشاره به تمام و کمال بودن لوازم زیبایی دارد یعنی 7 وسیله آرایشی و 9 وسیله زینتی اما در مورد استفاده از حلقه بینی تصور می‌شود در میان ایرانیان چندان متداول نبوده است.

- از مقاله‌ای به قلم فاطمه سودآور فرمان فرمائیان، مژگان محمدیان نبینی