۱۰ کتاب برتر درباره بیداری سیاهپوستان
بررسی ۱۰ کتاب سیاسی درباره مبارزات سیاهپوستان؛ از «ریشهها» تا «سیاهپوستان در بریتانیا»
سرگذشت تلخ سیاهان آمریکا و تاریخ بردهداری و پس از آن تبعیض نژادی در آمریکا علیه سیاهپوستان، در سدهها و دهههای گذشته، فراز و فرودهای بسیاری داشته است؛ از زمانی که بردهداری در تمام ایالات آمریکا قانونی شد تا حالا که سیاهپوستان بهگونهای دیگر تحت تبعیض دستگاه حکومتی ایالاتمتحده قرار دارند. در ادامه به معرفی ۱۰ کتاب با محوریت مبارزات سیاهپوستان در جهان میپردازیم. کتابهایی که میتوان از آنها پس از قرنها بردگی و استثمار، درس مبارزه با بیعدالتی گرفت.
دفعه بعد،آتش، اثر جیمز بالدوین (۱۹۶۳)
تمام کتابهای این نویسنده میتوانند در این لیست قرار بگیرند اما این کتاب «دفعه بعد، آتش» که شامل دو نوشتار است، برجستهتر است. یکی از نوشتارهای این کتاب، نامههایی خطاب به برادرزادهاش است که تقاضایی بسیار احساساتی و نشات گرفته از فطرت برای آمریکاییان سیاه و سفید است. این تنها سندی است که حقوق مدنی را به شکلی فصیح و شبیه سخنرانیهای مارتین لوترکینگ، رهبر جنبش حقوق مدنی آمریکاییهای آفریقایی تبار، بیان میکند.
سخنی در مورد استعمار، اثر امه سزر (۱۹۵۰)
این کتاب در سال ۱۹۵۵ منتشر شد که زمانی بود که هنوز اکثر آفریقا تحت سلطه استعمار قدرتهای اروپایی بود. شاهکار سزر درباره این موضوع است که امپراتوریهای اروپایی مانند باقی امپراتوریها، بهخاطر منفعت مردم استعمار نشده بلکه بهخاطر منفعت قدرتهای استعمارگر، ایجاد شدهاند. سزر بهطور جدالآمیزتری اینطور فرض میکند که ریشههای نازیسم را نیز میتوان در خاکهای سمی امپریالیسم پیدا کرد.
اقیانوس اطلس سیاه، اثر پائول گیلروی (۱۹۹۳)
گیلروی در این کتاب، مفهوم «اقیانوس اطلس سیاه» را مطرح کرد، ایدهای که بیان میکند، فرهنگ سیاهپوستان، اساسا یک فرهنگ ترکیبی است که محصول قرنها تبادل، بردگی و سفرهای طیشده از اقیانوس اطلس است.گیلروی با بررسی همه چیز از زندگی و کار فیلسوفان آفریقایی- آمریکایی تا موسیقی سیاهپوستان، بیان میکند که فرهنگ سیاهپوستان هم «محلی» و هم «جهانی» است و نمیتواند به هیچ فرهنگ ملی محدود شود. تاثیر این کتاب را میتوان نه تنها در تحصیلات مدرن دانشگاهی بلکه در کارهای هنری نیز مشاهده کرد.
ریشهها، اثر الکس هیلی (۱۹۷۶)
آنچه یک کتاب خوب را به یک کتاب خوب سیاسی تبدیل میکند تاثیر و محتوای آن است. شاهکار الکس هیلی هم به شکل کتاب و هم به شکل فیلم، بسیار خوب ظاهر شد. برای آفریقایی-آمریکاییها که پیوندهای خانوادگیشان در آفریقا بهخاطر بردهداری و نژادپرستی بریده شده بود، اثر فرهنگی این کتاب و فیلم همچنان انکار نشدنی، باقی مانده است. علیرضا فرهمند مترجم فارسی کتاب «ریشهها»، در مقدمه آن نوشته است: «ریشه همیشه ناپیداترین، اساسیترین و مهمترین قسمت درخت است... من میپندارم مفهوم ریشه از نگاه الکس هیلی تمامی سیاهان و بردگاناند که از آفریقا، این قلب تپنده زمین برکنده شدند و در جایی دیگر نشا گشتند. ریشهها سیاهاناند که درخت استقلال و عظمت اقتصادی آمریکا را تا به این درجه از رشد و برومندی رساندهاند. اما نکته در این است که هرچه آنها عمیقتر در ژرفای زمین فرو رفتند، سفیدها فراتر و بالاتر آمدند و شاخ و برگشان بیشتر بالا گرفت و دریغ که هیچ میوهای از این باغ پر بار نصیب بانیان و باغبانان این درخت نگشت.»
قوانین جدید جیم کرو: حبس گروهی در عصر کوررنگی، اثر میشل الکساندر (۲۰۱۰)
این کتاب با اینکه فقط هفت سال پیش منتشر شده است، اما جایگاه خودش را بهدست آورده است و به نظر میرسد که یک نوع پیشگویی است. این کتاب به شکلی مباحثهای و پرشور بحران زندانی شدن گروهی مردان آفریقایی-آمریکایی در شرایط پساحقوق مدنی در آمریکا را بیان میکند.
تاریخ سفیدپوستان، اثر نل ایروین پینتر (۲۰۱۰)
کتاب پینتر، تاریخی هوشمند از «سفیدبودن» است و بیان میکند که گروهی که ما امروزه به آنها سفیدپوست میگویم، روزی بیرون از نژاد سفید محسوب میشدند.
نژاد مهم است، اثر کرنل وست (۱۹۹۳)
وست در میان یکسری از نوشتارهای درهمآمیخته، بیان میکند که نژادپرستی آنچنان بخش مهمی از تاریخ و فرهنگ آمریکا است که فقط میتواند توسط خود آمریکاییها از هر نژادی مورد خطاب قرار بگیرد و با آن مقابله شود، البته اگر بشود در واقعیت با آن روبهرو شد.
استقامت: تاریخ سیاهپوستان در بریتانیا، اثر پیتر فرایر (۱۹۸۴)
در ژوئن ۱۹۴۸، پیتر فرایر که در آن زمان یک گزارشگر جوان بود، به اسکله تیلبوری اعزام شد تا درباره ورود کشتی امپایر ویندراش و ۹۴۲ مهاجر سرخپوست، گزارش تهیه کند.