فعالیت‌ها در تهران به «وضعیت عادی» بازگشت؛ ازدحام خودرویی در شهر ۶/ ۱ برابر شد
پدیده ابرترافیک در قلب تهران
جزئیات توافق جدید برای اجرای «طرح ترافیک مختص کرونا»
به‌دنبال بازگشت همه فعالیت‌ها، مشاغل، کسب وکارها و... در شهر تهران به وضعیت عادی از شنبه هفته جاری، ازدحام خودرویی در پایتخت ۶/ ۱ برابر نسبت به هفته‌های گذشته افزایش یافت. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از آخرین وضعیت ترافیکی شهر تهران به‌دنبال بازگشت فعالیت همه مشاغل و کسب‌و‌کارها و همچنین فعالیت‌ها در سطح شهر به حالت عادی از شنبه هفته جاری نشان می‌دهد هم‌اکنون پایتخت با پدیده «ابرترافیک» در قلب تهران مواجه شده است و میزان ترددها در هسته مرکزی شهر تهران تا بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
این پدیده نه تنها منجر به افزایش ازدحام خودرویی در سطح معابر پایتخت به خصوص در مرکز شهر تهران و محدوده طرح ترافیک شده است بلکه به معضل قبلی مناطق اداری و مرکزی شهر تهران که به‌دنبال تعلیق طرح ترافیک در این محدوده‌ها برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا ایجاد شده بود دامن زده است.
از ابتدای سال جاری به‌منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا و کاهش حجم سفرهای درون‌شهری با وسایل حملونقل عمومی، اجرای طرح ترافیک در محدوده‌های مرکزی شهر تهران به حالت تعلیق درآمد تا افراد بتوانند برای سفرهای ضروری درون‌شهری خود از خودروی شخصی استفاده کنند.
وسایل حملونقل عمومی یکی از مهم‌ترین مکان‌های انتقال ویروس کرونا در سطح دنیا معرفی شد. در بسیاری از شهرهای جهان از همان روزهای نخست اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی برای کنترل شیوع بیماری کووید ۱۹، مراکز، ایستگاه‌ها و وسایل حملونقل عمومی همچون مترو به حالت تعطیل درآمد اما در برخی دیگر از شهرها سیاست‌های مختلفی به‌منظور کنترل شیوع این ویروس از طریق ناوگان حملونقل عمومی به کار گرفته شد.
در شهر تهران از ابتدای سال جاری و همزمان با اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به‌منظور کاهش حجم سفر با استفاده از ناوگان حملونقل عمومی، اجرای طرح ترافیک که در تمام یا بخشی از ۱۰ منطقه شهر تهران از جمله مناطق مرکزی و قلب پایتخت (مناطق ۶ تا ۸ و ۱۰ تا ۱۶) به اجرا درمی‌آمد به حالت تعلیق درآمد.هر چند این تصمیم با هدف و نیت مقابله با گسترش و شیوع ویروس کرونا انجام شد اما علاوه بر آنکه این اقدام به نوبه خود و به‌دنبال توصیه‌های بهداشتی و پزشکی به حفظ سلامتی شهروندانی که ناچار به تردد در سطح شهر هستند کمک کرد اما از سوی دیگر منجر به دامن زدن به سفرهای غیرضروری به قلب پایتخت نیز شد.
اگر چه به‌رغم اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به‌دنبال مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، مدارس و بسیاری از کسب‌و‌کارها از جمله مراکز تجاری، تفریحی، ورزشی و... تعطیل شدند اما بخش دیگری از کارکنان مشاغل ناچار به انجام سفرهای ضروری درون‌شهری به قلب پایتخت بودند. تصمیم برای تعلیق طرح ترافیک با در نظر گرفتن این ضرورت در ستاد ملی مقابله با کرونا اتخاذ شد. اما در این بین حجم سفرهای غیرضروری به مرکز شهر تهران نیز افزایش یافت.
طی سال‌های اخیر با اجرای طرح ترافیک در مناطق مرکزی شهر تهران که عمدتا به‌عنوان هسته اداری پایتخت شناخته می‌شوند نوعی محدودیت برای ترددهای غیرضروری با خودروی شخصی به قلب پایتخت ایجاد شده بود که تعلیق طرح ترافیک از ابتدای امسال، منجر به تولید و افزایش سفرهای غیرضروری به این مناطق و همچنین شبکه معابر شهری تهران شد.
این موضوع باعث شد علاوه بر معضل ترافیک در معابر شهری تهران، چالش بزرگ‌تری در معابر واقع در محدوده طرح ترافیک ایجاد شود.از آنجا که معابر واقع در قلب پایتخت ظرفیت کافی برای پارک همه خودروهای ورودی به این مناطق پس از تعلیق اجرای طرح ترافیک را ندارند از همان ابتدای تعلیق طرح ترافیک، این مناطق با چالش شدید و بی‌سابقه تامین جای پارک خودرو مواجه شدند. به‌طوری‌که صرف نظر از پارک خودرو در لاین اول همه خیابان‌ها، لاین دوم نیز تبدیل به جایگاه پارک خودروها به صورت دوبله شد. این موضوع خود باعث کاهش عرض و سطح معابر شد و نوعی انباشت خودرویی در معابر شهری قلب پایتخت را منجر شد و جنس جدیدی از معضل ترافیکی در تهران را رقم زد.
به‌طوری‌که بعد از تعلیق طرح ترافیک از ابتدای سال جاری و ایجاد معضل عدم تامین فضای کافی برای پارک خودروهای ورودی به مرکز تهران، پایتخت با موضوع تغییر فاز چالش ترافیکی مواجه شد. اگر چه همزمان معضل ترافیک‌های سنگین در پیک‌های صبحگاهی و عصرگاهی از ابتدای سال به قوت خود باقی ماند اما ازدحام خودرویی در معابر، منجر به ایجاد پدیده ابرترافیک در قلب تهران شد.در حالی که براساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا قرار شد از شنبه هفته جاری یعنی دهم خرداد طرح ترافیک مخصوص کرونا اجرا شود اما این تصمیم هنوز به مرحله اجرا درنیامده متوقف شد و هفته جاری در پایتخت اجرایی نشد. براساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا با اجرای این طرح در صورت ورود خودروها به محدوده طرح ترافیک تا قبل از ساعت ۸ صبح، ورود به محدوده طرح برای این خودروها بدون عوارض و رایگان خواهد بود. بعد از ساعت ۸ صبح نیز ورود به محدوده طرح با عوارض معادل یک‌دوم یا ۵۰ درصد عوارض قبلی اخذ خواهد شد. ساعت اتمام طرح ترافیک نیز در این مصوبه از ساعت ۱۹ بعد از ظهر به ساعت ۱۶ کاهش یافت. به‌دنبال مخالفت وزارت بهداشت با اجرای این طرح با این استدلال که رفع تعلیق از طرح ترافیک منجر به شیفت بسیاری از افراد از حملونقل شخصی به حملونقل عمومی خواهد شد و عملا اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی با اختلال مواجه خواهد شد و موج شیوع ویروس کرونا افزایش خواهد یافت، این طرح در هفته جاری به‌رغم بازگشت همه فعالیت‌ها و کسب‌و‌کارها به وضعیت عادی اجرایی نشد.
اما در روز شنبه دهم خرداد ماه، جلسه‌ای در ستاد ملی مقابله با کرونا برای مدیریت موضوع ترافیک شهری و تصمیم‌گیری برای اجرای طرح ترافیک برگزار شد. در این جلسه مصوب شد از روز شنبه هفته آینده ۱۷ خردادماه طرح ترافیک مخصوص کرونا در پایتخت اجرایی شود و آنچه پیش از این مصوب شده بود به اجرا در بیاید.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد در روزهای عادی در طول روز یعنی در فاصله ساعات ۷ صبح تا ۲۰، طول معابر دارای ازدحام ترافیکی در قلب تهران(محدوده طرح ترافیک) ۲۲ کیلومتر بوده است که طول این معابر به‌دنبال تعلیق طرح ترافیک تهران به ۳۵ کیلومتر افزایش یافته است. به این معنا که ازدحام خودرویی در محدوده طرح ترافیک در روزهای تعلیق اجرای طرح نسبت به قبل ۵۹ درصد افزایش داشته است.
در محدوده زوج و فرد (۱۰ بزرگراه اصلی تهران) نیز ازدحام خودرویی در این مدت از ۵۵ کیلومتر در طول روز (ساعات ۷ تا ۲۰) به ۷۲ کیلومتر افزایش یافته است که رشد ۳۱ درصدی را نشان می‌دهد.
در کل شهر تهران نیز ازدحام خودرویی پس از تعلیق طرح ترافیک ۶۴ درصد افزایش یافته است. علت اصلی ابرترافیک شهر تهران پس از تعلیق طرح ترافیک به موضوع منتفی شدن دورکاری کارمندان و بازگشت فعالیت همه مشاغل به وضعیت عادی از شنبه هفته جاری مربوط می‌شود. به‌دنبال این تصمیم و لغو دورکاری و بازگشت فعالیت‌ها به شرایط عادی حجم سفرهای درون‌شهری در تهران حداقل ۳۰ درصد و به‌طور میانگین حدود ۴۵ درصد افزایش یافت. این در حالی است که هیچ تغییری در ضوابط و مقررات تردد خودروهای شخصی، ضوابط و مقررات ترافیکی و از همه مهم‌تر تغییری در ظرفیت شبکه حملونقل عمومی به وقوع نپیوسته است. قرار است با اجرای طرح ترافیک از ۱۷ خرداد ابرترافیک به وضعیت سابق خود در مناطق مرکزی شهر(ازدحام کمتر خودرویی) برگردد.در کنار این موضوع مقرر شده است با اجرای طرح ترافیک از توقف و پارک دوبله خودروها در معابر شهر تهران به خصوص در محدوده طرح ترافیک جلوگیری شود.در طرح ترافیک جدید نرخ عوارض ۵۰ درصد از نرخ عوارض قبلی طرح ترافیک کمتر خواهد بود. اما در توافقی که در این زمینه بین دولت و شهرداری انجام شده است قرار است دولت بابت این موضوع به شهرداری یارانه پرداخت کند. بنابراین هنوز قطعی نیست که از روز شنبه هفته آینده ۱۷ خرداد این یارانه اختصاص خواهد یافت و طرح ترافیک با نرخ تخفیفی به متقاضیان ارائه می‌شود یا خیر؟
به گزارش«دنیای اقتصاد» با اجرای طرح ترافیک از ۱۷ خردادماه آرایش ترافیکی شهر تهران با سه تغییر عمده همراه خواهد شد.
به‌دنبال اجرای طرح ترافیک، به‌طور قطع بخشی از سفرهایی که در زمان تعلیق طرح ترافیک با خودروی شخصی انجام می‌شد به شبکه حملونقل عمومی منتقل می‌شود. از سوی دیگر مشکل پارکینگ همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند هر چند ممکن است اشغال لاین دوم خیابان‌ها نسبت به هفته‌های گذشته کمتر شود.
از سوی دیگر در صورتی که نرخ طرح ترافیک ۵۰ درصد نسبت به حالت عادی کمتر نشود و عوارض همچون روزهای عادی دریافت شود به‌طور قطع ازدحام، بارترافیک و اشغال پارکینگ در سطح معابر نسبت به ایام تعلیق طرح به میزان چشمگیری کاهش خواهد یافت.
نکته دیگری که در این رابطه وجود دارد آن است که پیش‌بینی می‌شود از سوی دیگر با افزایش دمای هوا و پیشروی در فصل تابستان میل به استفاده از خودروی شخصی در پایتخت افزایش یابد. بررسی پیامد و اثر تعلیق طرح ترافیک در شهر تهران و افزایش استفاده از خودروی شهری در دو ماه اخیر خود را بر شاخص‌های کیفیت هوای شهر تهران نشان می‌دهد. شاخص کیفیت هوای شهر تهران در دو هفته اول اردیبهشت‌ماه روی عدد ۶۷ یعنی در مرز هوای پاک و سالم قرار گرفت. در هفته دوم اردیبهشت این شاخص به ۷۳ یعنی طبقه‌بندی هوای سالم رسید. در ۱۰ روز اول خرداد ماه شاخص با قرار گرفتن روی عدد ۹۱ در مرز ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. در دو روز اخیر نیز این شاخص افزایش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد افزایش سفرهای غیرضروری با خودروی شخصی پس از تعلیق طرح ترافیک منجر به آلودگی بیشتر هوای پایتخت شده است.
با این حال وزیر بهداشت روز گذشته با انتقاد از آنچه «ترمیم نشدن ناوگان حملونقل عمومی اعم از اتوبوس و مترو در شرایط کرونا» خواند گفت: وقتی ناوگان حملونقل عمومی اعم از اتوبوس و مترو را نتوانستیم ترمیم کنیم و تعداد اتوبوسی که قرار شده بود اضافه شود، به ناوگان نیاوردیم، قطعا ما به‌عنوان متولی سلامت می‌ایستیم تا حداقل مردم بتوانند از خودروی شخصی استفاده کنند تا خطر را کاهش دهیم. وی افزود: با اجرای طرح ترافیک برای چند روز مخالفتی نداریم، اما اگر مشاهده شود حتی ۲ درصد بار مسافر مترو و اتوبوس افزایش یافته و به این دلیل فاصله‌گذاری‌ها به هم ریخته است، قطعا اعلام می‌کنیم که وضعیت طرح ترافیک به حالت قبل بازگردد.
