اگر به فضای فکری و شرایط آموزشی دوره قاجار و جایگاه فلسفه به‌خصوص فلسفه غرب نگاهی بیندازیم، به نظر می‌رسد باید بپذیریم که گوبینو، عامل اصلی در ترجمه این اثر و توجه به دکارت و انتخاب کتاب گفتار در روش به کاربردن عقل برای ترجمه بوده است. اغلب کسانی که به ترجمه ال عازار یهودی از کتاب دکارت توجه کرده‌اند، چنین نظری داشته‌اند و با برجسته کردن نقش گوبینو و آوردن بخشی از مکاتبات وی با دیگران درخصوص انتخاب دکارت و فرو گذاشتن فیلسوفان دیگری مانند اسپینوزا یا هگل، از دیگر عوامل دخیل در انتخاب کتاب گفتار در روش سرسری گذشته‌اند. این پژوهشگران تمامی حجم پژوهش‌های خود را به نظرات مختلف گوبینو در باب ایرانیان، که در توجه به کتاب دکارت و... اختصاص داده و از پیش‌زمینه ایرانی‌ای که در توجه به ترجمه گفتار در روش دکارت تایر داشته است، غفلت ورزیده‌اند.

 

به نقل از مقاله «تاملی در باب ورود فلسفه غرب به ایران دوره قاجار» نوشته دکتر امین شاهوردی