گفتهها
پس از اینکه مقاولهنامه قوامبا سادچیکف برای ایجاد یک شرکت مختلط ایران و شوروی به منظور استخراج نفت شمال ایران در مجلس پانزدهم رد شد موضوع استیفای حقوق ایران از شرکت نفت ایران و انگلیس به مساله روز تبدیل شد و مذاکرات وزیر دارایی ایران گلشائیان با گس نماینده شرکت منجر به قرارداد الحاقی یا گس ـ گلشائیان شد که امتیازات بیشتری به ایران میداد و از جمله سهم آن را از درآمد نفت بالا میبرد. اما این از منظر مخالفان دولت و تعداد روزافزونی از مردم کافی نبود. در نتیجه پیش از اینکه قرارداد الحاقی به تصویب برسد، مجلس پانزدهم به پایان رسید و از همان ابتدای مجلس کشمکش بر سر آن در گرفت.
اگر شرکت نفت به قرارداد ۵۰ ـ ۵۰ که شرکتهای آمریکایی در ونزوئلا و عربستان سعودی داده بودند رضایت داده بود کار به جاهای باریک نمیرسید. اما در این میان جبهه ملی که به رهبری مصدق تشکیل شده و علم تصفیه حساب با شرکت نفت را بلند کرده بود با توجه به اینکه دولت کارگری انگلیس همان سالها چند قسمت مهم را در انگلستان ملی کرده بود شعار ملی شدن نفت را مطرح کرد که در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ از مجلس شانزدهم گذشت. این اندکی پس از ترور سپهبد رزمآرا نخستوزیر صورت گرفت که کمی پیش از مرگش با قرارداد ۵۰ ـ۵۰ موافقت کرده بود ولی به دلایلی نامعلومی او مطلب را پنهان کرده بود که شاید به این وسیله میخواست در مناسبترین موقعیت سیاسی آن را بهعنوان برگ برنده به زمین بزند.
ارسال نظر