طرح معدنی 36 ساله در آذربایجان‌شرقی

طرح مطالعاتی تولید آلومینا از نفلین سینیت در شهرستان سراب در ۹۰ کیلومتری شمال شرق تبریز از سال ۱۳۶۱ آغاز شد و از جمله طرح‌های مصوب سفرهای استانی رئیس‌جمهوری وقت در سال ۱۳۸۵ بود که با وجود منابع مالی سرشار عاید از فروش نفت در آن سال ها، تاکنون عملیاتی نشده است. بر اساس طرح مطالعاتی، قرار است با راه‌اندازی کارخانه نفلین سینیت سراب سالانه ۷۰ هزار تن آلومینا به همراه محصولات جانبی مورد نیاز کشور تامین شود و این رقم در مراحل بعدی به ترتیب به ۲۰۰ هزار تن و ۵۰۰ هزار تن در سال افزایش پیدا کند.  همچنین پیش بینی شده است که با اجرای این طرح اشتغال مستقیم برای ۲ هزار نفر و غیرمستقیم برای ۱۰هزار نفر ایجاد شود و این رقم نیز با احداث کارخانه سیمان به‌عنوان ماده جانبی استخراج نفلین سینیت با ظرفیت تولید سالانه ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن سیمان افزایش یابد. معمولا پودر آلومینا با استفاده از بوکسیت تهیه می‌شود، اما کشور ما ذخایر بوکسیت چندانی ندارد و در زمان حاضر تنها یک کارخانه تولید آلومینا از بوکسیت در جاجرم با ظرفیت ناچیز فعالیت دارد؛ این در حالی است که در آذربایجان‌شرقی به اندازه مصرف ۱۰۰ سال کشور، نفلین سینیت برای تولید آلومینا وجود دارد.لزوم توجه به بومی‌سازی تولید پودر آلومینا، زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم برای تولید هر تن آلومینیوم حدود ۲ تن آلومینا لازم است.

البته نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که با بهره‌برداری از واحد سراب کارخانه نفلین سینیت سراب و جلوگیری از واردات پودر آلومینا، صرفه‌جویی ارزی قابل‌توجهی نصیب کشور خواهد شد. البته در سال‌های گذشته اقدامات زیربنایی زیادی برای فراهم کردن بستر فعالیت کارخانه نفلین سینیت با هزینه‌های میلیارد‌ریالی انجام شده است. طبق توافق انجام شده، قرار بوده است کارخانه تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب با ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری به شکل ساخت، بهره‌برداری و واگذاری در مدت ۳۰ ماه ساخته شود. اما اجرای طرح هنوز در مرحله تامین زیرساخت هاست. به نظر می‌رسد یافتن سرمایه گذار خارجی برای تولید آلومینا از نفلین سینیت، مشکل اصلی این طرح است؛ هر چند در سال‌های گذشته ابتدا روس‌ها، سپس چینی‌ها به‌عنوان علاقه‌مندان به اجرای طرح معرفی شدند، اما به نظر می‌رسد تلاش‌ها در این زمینه تا به امروز نتیجه‌بخش نبوده است.  استاندار آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه همه زیرساخت‌ها برای تولید آلومینا از نفلین سینیت آماده است، گفت: پیگیری‌های لازم برای شتاب بخشی طرح تولید این پروژه انجام شده است.

محمدرضا پورمحمدی افزود: از همان روزهای ابتدای فعالیت خود در استان با وزیر صنعت و معدن درخصوص اجرای هرچه سریع‌تر این پروژه مهم دیدار و گفت‌وگو کرده‌ام.وی ادامه داد: هر صنعت پایه، صنایع پایین دستی و فعالیت‌های غیر پایه ایجاد می‌کند که تاثیر بسزایی در تولید ثروت در منطقه خواهد داشت.پورمحمدی اظهار کرد: دولت تدبیر و امید تاکید بر بهره‌برداری از منابع و معادن دارد و باید این پروژه که کار مطالعاتی آن سال ۱۳۶۱ آغاز شده و چند سال معطل مانده است هر چه زود تر اجرایی شود.وی افزود: با وجود اینکه شرق استان آذربایجان‌شرقی دارای بزرگ‌ترین معادن کشور است متاسفانه از وجود کارخانه‌های و صنایع عمده محروم مانده است.

استاندار آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی کارخانه تولید آلومینا از نفلین سینیت در شهرستان سراب مهیاست، تاکید کرد: با همکاری مجموعه دستگاه‌های ذی‌ربط تمهیداتی فراهم می‌شود تا کارخانه از طریق مناقصه و پیدا کردن سرمایه‌گذار آغاز به فعالیت کند. وی اضافه کرد: کارخانه تولید آلومینا از نفلین سینیت ظرفیت اشتغال بالای ۱۰ هزار نفر را دارد. پورمحمدی با اشاره به وضع تحریم‌ها علیه کشورمان، گفت: سالانه ۵/ ۳ میلیارد تن آلومینا وارد کشور می‌شود که مشمول تحریم می‌باشد و از این رو تولیدآن در داخل کشور بسیار ضروری است. نماینده مردم سراب در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: اجرایی شدن طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب، وابستگی کشور به واردات این ماده را رفع می‌کند. یوسف داودی افزود: نیاز آلومینیوم کشور سالانه ۵/ ۱ میلیون تن است که بخش عمده آن وارداتی می‌باشد و هر سال میلیون‌ها دلار ارز برای این منطور از کشور خارج می‌شود و این در حالی است که بسیاری از جوانان ما بیکار هستند و درخواست مردم شهرستان سراب از مسوولان، اجرایی کردن طرح تولید آلومین از نفلین سینیت است.

وی ادامه داد: در شهرستان سراب حدود ۳ میلیارد تن ذخیره نفلین سینیت در روستای رزگاه و ۱۱ میلیارد تن ذخیره نفلین سینیت در ارتفاعات بزقوش وجود دارد که با توجه به ظرفیت بالای شهرستان سراب درخصوص ذخیره نفلین سینیت و آلومینا، تلاش داریم با استخراج آنها از این ظرفیت‌های عظیم به نحو شایسته بهره‌برداری شود. وی اظهار کرد: بدون تردید اجرای این طرح علاوه بر رفع نیازهای داخلی در زمینه اشتغال‌زایی جوانان منطقه نیز نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری خواهد داشت. وی گفت: موارد متعددی درخصوص راه‌اندازی مجتمع تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب وجود دارد و باید توجه داشت که مطالعات این پروژه از بیش از ۳۰ سال قبل شروع و با تاخیر بسیار مواجه شده است. مدیر سایت طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب نیز گفت: طرح آب رسانی به طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب تا پایان سال جاری به اتمام می‌رسد. فرید پاشازاده افزود: خط انتقال آب به طول ۲۷ کیلومتر با دبی ۲۰۰ لیتر در ثانیه با پیشرفت ۸۵ درصد انجام گرفته و لوله‌گذاری تا مخزن آب اصلی کارخانه به اتمام رسیده است. وی ادامه داد: مخزن آب اصلی کارخانه دارای ظرفیت ۳۰ هزار متر مکعب است که با نهایی شدن تمامی اقدامات تست مخزن آغاز می‌شود.

مدیر برق کارخانه تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب نیز اظهار کرد: خط انتقال برق نفلین سینیت سراب آماده بهره‌برداری است. محمد پورعظیم افزود: این پست با کاربرد مصارف صنعتی ایجاد شده و توان پوشش تمامی صنایع منطقه را دارد. وی همچنین با اشاره به اینکه خط به شبکه دیسپاچینگ ملی وصل است، اظهار کرد: این پست شامل سه ترانس یک در ۱۶۰ مگاولت آمپر بوده و در مجموع ۴۸۰ مگاوات ظرفیت دارد. پورعظیم گفت: ۷۰ کیلومتر خط دو مداره از شهرستان اهر با مشارکت برق منطقه‌ای آذربایجان و طرح تولید آلومینا سراب با هزینه بیش از ۱۲۰ میلیارد تومان به این طرح کشیده شده است.