بودجه فاقد اعتبار برای بافت ‌فرسوده و مسکن‌مهر است
فاصله لایحه بودجه از اهداف بخش مسکن برنامه پنجم

فرید قدیری
لیلا درخشان
مرکز پژوهش‌های مجلس بعد از بررسی محتوایی لایحه بودجه سال 90 و تجزیه‌و‌تحلیل فصل سی‌ام این لایحه که به بخش مسکن اختصاص دارد، اعلام کرد: برنامه‌ریزی‌های بودجه‌ای سال آینده دولت در بخش مسکن فاقد انعکاس و ارتباط شفاف با احکام قانون برنامه پنجم است و بیانگر نوعی غفلت و عدم توجه به ضروریات این بخش است؛ به‌طوری‌که اگر لایحه بودجه به همین منوال تصویب شود، اجرای تکالیف 29 گانه‌ای که در برنامه‌ پنجم برای بخش مسکن لحاظ شده، در سال اول برنامه دچار مشکل خواهد شد. از نگاه مرکز پژوهش‌های مجلس مهم‌ترین بی‌توجهی به قانون برنامه پنجم در بودجه سال آینده، در بخش بافت‌فرسوده اتفاق افتاده؛ به‌طوری‌که طبق قانون برنامه، باید 50 درصد از کل تسهیلات بانکی بخش مسکن در محدوده بافت‌های فرسوده هزینه شود و در هر سال حدود 10 درصد بافت‌ها، بازسازی و احیا شود؛ این در حالی است که در لایحه بودجه سال 1390 اقدامات و اعتباراتی در جهت تحقق این رویکرد، مشاهده نشده است. انتقاد فنی دیگری که دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها به بودجه90 وارد کرده، افت اعتباری برخی از برنامه‌های اصلی وزارت‌مسکن همچون مسکن‌مهر، تامین مسکن ارزان‌قیمت برای نیازمندان و برنامه تامین مسکن جوانان است؛ به‌طوری‌که برای رفع مشکلات و تامین نیازهای مسکن مطلب مهمی در بودجه قابل رویت و درک نیست. بر این اساس، احکام بخش مسکن‌و‌شهرسازی در لایحه بودجه سال 90 نشان می‌دهد هیچ‌گونه رویکردی که بیانگر و متضمن ملحوظ شدن یا تحقق برنامه‌ها و اهداف بخش مسکن از بابت قانون برنامه پنجم باشد، وجود ندارد. مرکز پژوهش‌های مجلس در این باره تاکید کرده است: انتظار می‌رود موضوع مسکن‌مهر، افزایش نوسازی بافت‌های فرسوده و بازتولید حداکثر مسکن در این گونه بافت‌ها و ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای مسکن که از عمده‌ترین سیاست‌های وزارت مسکن به حساب می‌آید، در بودجه سال 90 دارای ردیف‌های خاص باشند و مورد تقویت اعتباری قرار بگیرند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در لایحه بودجه سال آینده کل کشور، از جمع کل اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای که رقم یک میلیون و ۵۱۶ هزار و ۹۸۱ میلیارد ریال است، حدود ۹/۲ درصد آن به فصل مسکن تخصیص داده شده است که این رقم معادل ۵/۰ درصد کمتر از اعتبارات مذکور در قانون بودجه سال ۱۳۸۹ است. همچنین از مجموع اعتبارات متفرقه لایحه بودجه سال ۱۳۹۰، ۵۱/۱ درصد اعتبارات متفرقه به مباحث مختلفی از جمله مسکن‌مهر، مسکن‌‌روستایی، تامین مسکن محرومین و اقشار آسیب‌پذیر، مسکن‌فرهنگیان، بازسازی مناطق زلزله‌زده و عمران و بهسازی روستایی اختصاص یافته است که البته اعتبارات مندرج در ردیف‌های متفرقه براساس برنامه‌ و ضابطه خاصی هزینه نخواهند شد و غالبا برحسب سلایق دولت و نیازهای به‌وجود آمده به مصرف می‌رسند.
مرکز پژوهش‌های مجلس از جمله نقاط ضعف بخش مسکن در بودجه را اینطور عنوان کرده است: در لایحه بودجه سال آینده کشور، بودجه وزارت مسکن 6/15 درصد رشد کرده در حالی‌که برنامه‌های اصلی مسکن با 39 درصد کاهش اعتبار نسبت به بودجه سال 89 روبه‌رو شده است. از سوی دیگر برنامه حمایت از تامین مسکن محرومین و گروه‌های کم‌درآمد با 10 درصد افزایش در بودجه لحاظ شده که این رویکرد در قبال میزان فعلی و آینده جمعیت مذکور، رقم ناچیزی است.
رشد نجومی بودجه یک شرکت وابسته به وزارت‌مسکن
به گزارش دنیای‌اقتصاد، از جمله ویژگی‌ قابل تامل اعتبار بخش مسکن در بودجه 90، بودجه یکی از شرکت‌های وابسته به وزارت مسکن است. در لایحه بودجه، مصارف شرکت عمران شهرهای جدید، 4594 درصد نسبت به سال جاری افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که مصارف شرکت عمران و نوسازی که ماموریت نوسازی بافت‌های فرسوده را بر عهده دارد، 50 درصد نسبت به بودجه 89 کاهش پیدا کرده است. مقایسه اعتبار این دو شرکت وابسته به وزارت مسکن نشان می‌دهد در سال آینده وزارت مسکن کماکان به توسعه شهرهای جدید به جای توجه به بافت‌فرسوده، تمایل دارد.
دو پیشنهاد برای اصلاح بودجه
مرکز پژوهش‌های مجلس برای اصلاح بودجه سال آینده پیشنهاد داده است ردیف‌های 19 الی 29 اعتباری بودجه که رقمی معادل 109164 میلیون ریال است و هم‌اکنون در لایحه، به برنامه‌های راهبری اختصاص یافته، حذف شود و منابع آن به برنامه‌های اصلی مسکن اضافه گردد. این مرکز معتقد است موضوع راهبری در برنامه‌های مختلف غالبا به ارائه «پاداش» به برخی افراد و توسعه ساختارهای غیرضرور اختصاص پیدا می‌کند که با توجه به صریح بودن قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص پرداخت حقوق و پاداش، لحاظ کردن برنامه‌هایی از این دست، صحیح نیست. پیشنهاد دیگر برای اصلاح لایحه بودجه، تعیین سهم بخش مسکن از بودجه هدفمندی یارانه‌ها برای حمایت از صنایع مرتبط با تولید مصالح و سایر صنایعی که کالا برای مسکن تولید می‌کنند، است که می‌تواند در برنامه بودجه گنجانده شود.