نظام بانکی

سال‌ها پیش در یکی از جلسات بانک مرکزی حضور داشتم. فضای جلسه جدی و پر از بحث‌های تخصصی بود. در میان جمع، یکی از نویسندگان قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز حاضر بود. او مردی سالخورده با سال‌ها تجربه مدیرعاملی در یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های کشور بود و احترام زیادی میان حاضران داشت. درحالی‌که همه به بحث‌های گوناگون گوش می‌دادیم، یکی از حاضران با لحنی صریح و البته انتقادی پرسید: «این چه کاری بود که انجام دادید؟ چرا قانون عملیات بانکی بدون ربا را تصویب کردید؟ مگر نمی‌دانستید که چه ایراداتی دارد؟»

اقتصادنیوز: رفع ناترازی فقط در اختیار بانک‌ها نیست. بانک‌ها اگر بخواهند برای ناترازی خودشان اقدام کنند باید به سمت چابک‌سازی پیش بروند. در واقع بانک‌ها باید شرکت‌های زیرمجموعه خودشان را بهینه کنند و بخشی را واگذار کنند و تغییر مدیریتی و ساختار بدهند تا بتوانند چابک‌سازی کنند.

اقتصادنیوز: فرشاد حیدری که زمانی در نقش معاون نظارتی بانک مرکزی ایفای نقش کرده، معتقد است: «یکی از ریشه‌های اصلی ناترازی بانک‌ها ضعف قوانین و مقررات است.»

بنگاه‎داری بانک‌ها و پیامدهای منفی آن را می‌توان جذام نظام بانکی کشور دانست. برای اینکه بدانید چرا نویسنده، بنگاه‌داری بانک‌ها را جذام نظام بانکی معرفی کرده، در ابتدا، نگاهی خلاصه به این بیماری داشته باشیم. جذام یا خوره که توسط باکتری‌های مختلف ایجاد می‌شود و در علوم پزشکی و درمانی با عنوان بیماری هانسن شناخته می‌شود، بیماری مزمنی است که در ابتدا عفونت‌های ناشی از آن علائمی ندارند و حتی برخی مواقع ۵ الی ۲۰سال به این صورت باقی می‌ماند. علائم این بیماری در دستگاه تنفسی، عصبی، پوست و چشم‌ها خود…

بازار سرمایه در سال‌های اخیر با رکود فراگیر دست‌به‌گریبان بوده و عملا در حوزه تامین مالی تولید دستاورد خاصی نداشته‌است. پس از رونق خوب بورس در سال‌۱۳۹۹، سیاستگذار اقتصادی از فرصت به‌وجود آمده نتوانست بهره‌برداری مناسبی کسب کند و نبود برنامه مشخص و منطبق بر واقعیت در کنار عملکرد منفعلانه، فرصت تاریخی به‌وجود آمده را از بین برد و در مقطع زمانی پس از آن تصمیم‌های سیاستگذار به‌نحوی رقم خورد که بازار سرمایه از کانون توجه خارج شد و بازارهای رقیب جولانگاه پول و سرمایه مردم شد، تا آنجا که ارزش معاملات…

دنیای اقتصاد: مدیرعامل بانک ملی با تشریح ابعاد همایش «تامین مالی تولید؛ از بنگاه‌داری به بنگاه‌سازی» تاکید کرد: «خروج شبکه بانکی کشور از بنگاه‌‌‌داری می‌تواند فرصتی برای آزاد‌سازی منابع حاصل از واگذاری‌‌‌ دارایی‌‌‌های منجمد ایجاد کند.»

دنیای اقتصاد: نظام بانکی قلب تپنده تامین مالی در اقتصاد است؛ اما به نظر می رسد که عملکرد این عضو حیاتی با نارسایی‌‌های جدی روبه‌رو شده است و نیاز فوری به درمان دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها، با عدم تعادل در منابع و مصارف روبه‌رو هستند. در برخی بانک‌ها این عدم تعادل به شکلی شده که ادامه حیات نظام بانکی را با چالش روبه‌رو کرده و نیاز است که سیاستگذار برای خروج این «بازیگران بد»، تصمیمات سخت اتخاذ کند. همچنین با وجود هشدار مسوولان، معضل بنگاه‌داری بانک‌ها نیز تداوم داشته است. اما…

«از یخ‌‌‌زدگی محافظت شود»؛ این جمله‌‌ هشدارآمیز آشنایی است که تاکنون بیشتر روی بسته‌های دارو و محصولات دارویی درج شده است و آن را بارها دیده‌‌‌ و به آن توجه کرده‌ایم. اما شواهد نشان می‌دهد که نظام بانکی هم حداقل در دودهه گذشته، بسیار به این هشدار نیازمند بوده است. شاید لازم بود که روی بسته‌های پول و منابع مالی که هر روز بانک‌ها از عموم مردم جمع‌‌‌آوری می‌کنند، این جمله کوتاه را با خط درشت و خوانا می‌‌‌نوشتند تا در هر مرحله از فرآیند تبدیل منابع مالی، به‌‌‌ویژه سپرده‌‌‌های مردمی به انواع…

دنیای اقتصاد: کارشناسان معتقدند، برای ثابت نگه داشتن وضعیت ناترازی صنعت برق، لازم است تا سال آینده حداقل ۶‌هزار مگاوات عرضه برق در کشور افزایش داشته باشد که این مهم نیازمند ورود میلیارد‏‌ها دلار به این صنعت خواهد بود. به نظر می‌رسد اولین و اصلی‏‌ترین راه پیش‌روی سیاستگذار برای جلوگیری از خاموشی‏‌های بیشتر در کشور، افزایش تکالیف شبکه بانکی برای وام‌دهی به فعالیت‏‌های حوزه انرژی است. با وجود این آیا شبکه بانکی توان پاسخگویی به نیازهای مالی صنعت انرژی را دارد؟ و آیا مشکل ناترازی انرژی در کشور با تحمیل آن به…

مطالبات معوق به عنوان یکی از چالش‌‌‌های دیرینه سیستم بانکی ایران، همواره بر پایداری و کارآیی آن تاثیرگذار بوده است. رشد روزافزون این مطالبات، ناترازی در ترازنامه بانک‌‌‌ها را تشدید کرده و توانایی آنها را در اعطای تسهیلات جدید محدود کرده است. در این راستا، توسعه بازار ثانویه مطالبات به عنوان یک ابزار مالی کارآمد، می‌تواند نقش مهمی در مدیریت این چالش ایفا کند.

پژوهشکده پولي و بانکي: نشست تحلیلی «ویژگی‌‌‌های نظارت موثر بانکی» با حضور کورش پرویزیان سرپرست پژوهشکده پولی و بانکی، حسن معتمدی رئیس هیات‌مدیره صندوق ضمانت سپرد، مهدی عطوان‌ صاحب‌نظر در حوزه نظارت بانکی، عبدالمهدی ارجمندنژاد مدیرکل حسابرسی و ریسک بانک مرکزی، مهدی قاسمی علی‌‌‌آبادی رئیس مرکز نوآوری و تحقیقات بانکداری اسلامی بانک پارسیان و علی ارشدی مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی روز سه‌شنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۳ در پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی برگزار شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس: هفتمین نشست از سلسله نشست‌‌‌های تبیین برنامه هفتم پیشرفت با موضوع «الزامات افزایش سرمایه با کیفیت در بانک‌‌‌های دولتی و غیردولتی و بررسی چالش‌‌‌های پیش‌رو؛ مبتنی بر ماموریت‌‌‌های بند الف ماده ۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت» با حضور مهدی طغیانی، نماینده مجلس شورای اسلامی، فرشاد محمدپور، معاون نظارت و تنظیم‌‌‌گری بانک مرکزی، محمدجواد شریف‌‌‌زاده، معاون سابق امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی و عضو هیات علمی دانشگاه امام‌‌‌صادق(ع) و سیدمهدی بنی‌طبا،…

در سی‌‌ویکمین همایش سالانه سیاست‌‌های پولی و ارزی، رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه به نکته‌‌ای اساسی اشاره کردند که نشان‌‌دهنده چالش‌‌های کنونی نظام بانکی کشور است. ایشان عنوان داشتند که به دلیل دور شدن بانک‌های توسعه‌‌ای موجود از ماموریت اصلی خود، ایجاد بانک توسعه جمهوری اسلامی از سوی دولت بر اساس سیاست‌‌های برنامه هفتم الزامی است. این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که بانک‌های کشور با مشکلات جدی در تخصیص منابع و انجام وظایف خود مواجه هستند.

در سال‌های اخیر، نظام بانکی کشور با چالش‌‌های متعددی در زمینه تعهدات بانکی و تسهیلات روبه‌رو شده است. به‌ویژه با اجرای سیاست‌‌های کنترل مقداری دارایی و ترازنامه‌‌ای توسط بانک مرکزی، بانک‌ها به سمت توسعه ابزارهای تعهداتی نظیر ضمانت‌‌نامه‌‌ها، اعتبارات اسنادی، اوراق گام و سایر ابزارهای مشابه حرکت کرده‌‌اند. اما این رویه‌‌ها، در کنار افزایش تعهدات، منجر به شکل‌‌گیری دور باطلی از تسهیلات‌‌دهی شده است که در نهایت فشار مضاعفی بر منابع بانکی وارد کرده و اقتصاد ملی را دچار بحران‌های جدیدی کرده است.

این روزها در رسانه‌های مختلف درباره ناترازی نظام بانکی سخن‌های زیادی گفته می‌شود؛ اما به نظر می‌رسد برداشت نادرستی از آن وجود دارد. باور عمومی بسیاری از کارشناسان این است که ترازنامه نظام بانکی در عمل ناتراز است؛ زیرا بخشی از تسهیلات (که دارایی بانک است) در وضعیت نکول است؛ اما این موضوع با امهال پیاپی پنهان شده است. از این‌رو سمت دارایی واقعا کمتر از بدهی است. نتیجه‌ای که از این تحلیل استخراج می‌شود و در سخنان وزیر اقتصاد هم مکرر تکرار شده، این است که ابزار نرخ بهره، کمکی به کاهش تورم نمی‌کند،…

پرهام پهلوان: یکی از چالش‌‌‌های اقتصادی مهم حل‌نشده کشور در سطح کلان، مساله نظام بانکی است که امروز، با شبکه‌‌‌ای از مشکلات در هم‌‌‌تنیده روبه‌‌‌روست. واحد‌‌‌های تولیدی و صنعتی که در سال‌ها گذشته‌‌‌ با تورم، افزایش نامرتب و دائمی هزینه‌‌‌های تولید و سرکوب قیمتی مواجه بوده‌‌‌اند، انتظار دارند شبکه بانکی سرمایه در گردش آنها را تامین کند. شبکه بانکی همیشه به‌عنوان راهکاری برای تامین مالی تولید و صنعت در کشور مورد تاکید بوده است، در حالی که تولیدکنندگان از وضعیت تسهیلات‌‌‌دهی رضایت ندارند و از شبکه بانکی انتظار…

آیا طبقه‌‌‌بندی موسسات اعتباری می‌‌‌تواند به اعمال نظارت کامل و فراگیر، ساماندهی موسسات و بازارهای غیرمتشکل پولی و ارتقای شفافیت و کاهش نسبت مطالبات غیرجاری به تسهیلات منجر شود؟ این سوال برگرفته از متن ماده «۹» قانون برنامه هفتم پیشرفت است؛ «ماده۹- در راستای اعمال نظارت کامل و فراگیر بر موسسات اعتباری، ساماندهی موسسات و بازارهای غیرمتشکل پولی و ارتقای شفافیت و سلامت و کاهش نسبت مطالبات غیرجاری به تسهیلات، موارد زیر انجام می‌گیرد: الف- بانک مرکزی مکلف است در چارچوب قوانین تا پایان سال اول…

دنیای‌اقتصاد: در دیدار وزیر اقتصاد با اعضای کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی، ناترازی‌های بانکی به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین چالش‌های اقتصادی کشور مطرح شد. عبدالناصر همتی بر ضرورت اصلاحات ساختاری و همکاری همه‌جانبه برای رفع این مشکلات تاکید و خاطرنشان کرد که با اراده و همفکری، می‌توان بر این موانع غلبه کرد. همتی همچنین بر اهمیت اولویت‌بندی مشکلات و ارائه راهکارهای عملی و فوری برای بهبود وضعیت نظام بانکی تاکید کرد. وزیر اقتصاد با اشاره به وام ازدواج، خواستار تسهیل شرایط دریافت آن برای جوانان شد و پیشنهاد…

دنیای اقتصاد: با گذشت زمان به‌ویژه در دهه‌های اخیر نقش زنان در نظام‌های مالی نقش پررنگ‌تری در جامعه پیدا کرد. از جمله این نظام‌های مالی باید به نظام بانکداری اشاره کرد. زنان که در دهه‌های پیش جز در چارچوب منزل فعالیتی نداشتند، هم اکنون در حال نقش‌آفرینی در ابعاد مختلف مالی هستند. اما طبق پژوهش‌های صورت‌گرفته گرچه نظام مالی به زنان روی خوشی نشان داده و نظام بانکداری با رائه تسهیلات متعدد به زنان آنها را به فضای مالی دعوت کرده، اما تبعیض جنسیتی همچنان در ارائه برخی از خدمات بانکی به آنها در ایران و جهان وجود…

دنیای اقتصاد: نقدینگی یکی از ارکان بازارهای مالی در سیستم بانکی هر کشور است. از بین سه راس مثلث مالی، یعنی بانک، بورس و بیمه، نقدینگی برای بانک‌‌‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. چرا که ممکن است سپرده‌‌‌گذاران بانک‌‌‌ها، هر لحظه، برای دریافت یا جابه‌‌‌جایی سپرده‌‌‌ خود اقدام کنند حتی در برخی مواقع، به دنبال برخی از نااطمینانی‌‌‌های اقتصادی، موج بزرگی از متقاضیان به بانک‌‌‌ها هجوم می‌‌‌برند تا سپرده خود را برداشت یا منتقل کنند. بنابراین، نحوه مواجهه بانک‌‌‌ها و موسسات اعتباری با این‌گونه اتفاقات، می‌‌‌تواند…

دنیای اقتصاد: شواهد گویای آن است که در یک دهه اخیر موضوع ناترازی نظام بانکی کشور از اهمیت بالایی در میان کارشناسان برخوردار بوده‌ و در سال‌های اخیر جدال‌های بسیاری در این خصوص صورت‌گرفت. در حالی‌که این موضوع تاکنون به ‌صورت جامع و دقیق مورد تحلیل و کنکاش قرار نگرفته است. در این راستا «دنیای‌اقتصاد» در نخستین روز از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی صنعت مالی (‌بورس، بانک و بیمه) با دعوت از برخی صاحب‌نظران این حوزه خواستار ارائه مباحث کارشناسی آنها در خصوص چگونگی ایجاد ناترازی ، انتظارات و راهکارهای خروج…

اگر نظام بانکی ایران در دهه گذشته پیروزی‌های چشم‌گیری نداشته است که بتواند با نمایش آنها برای اقتصاد ایران خودنمایی کند، ولی بی‌تردید می‌تواند با شمارش و بازگو کردن شکست‌هایش همگان را غافل‌گیر و شگفت‌زده کند. از قصه بی‌راهه رفتن برخی بانک‌های نظامی که به ادغام آنها در بانک سپه انجامید تا پایان تلخ داستان کشدار موسسات اعتباری غیر بانکی توسعه، کاسپین و نور که به انحلال و محو شخصیت حقوقی آنها ختم شد و البته هزینه‌های ناخواسته این فعالیت‌های به‌ظاهر بانکی به حساب یکایک ایرانیان گذاشته شد و تاکنون…

با برگزاری دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری و پایان فضای انتخاباتی، لازم است مهم‌ترین و ضروری‌‌‌ترین اقدامات لازم در حوزه‌‌‌های مختلف، مشخص ‌‌‌شده و برای اجرا در دستور کار رئیس‌جمهور قرار گیرد. از ‌‌‌نظر کارشناسی و در حوزه نظام پولی و بانکی می‌‌‌توان گفت که در دوران ریاست آقای فرزین بر بانک‌مرکزی و به ‌‌‌طور مشخص در زمینه سیاستگذاری پولی، به‌رغم نگاه‌‌‌های متفاوت کارشناسان، بانک مرکزی عملکردی نسبتا منسجم و با هدفی مشخص داشت؛ کنترل تورم با استفاده از تمام ابزارهای موجود و حتی به بهای برخی…

از اوایل قرن گذشته تا بحران مالی اخیر، دیدگاه غالب نسبت به ماهیت بانک و چگونگی خلق نقدینگی، رویکرد ضریب فزاینده بوده است که مطابق با این دیدگاه، هر بانک به صورت انفرادی تنها یک واسطه‌‌‌گر وجوه است و نظام بانکی به صورت تجمیعی توانایی خلق پول و اعتبار از محل سپرده‌‌‌ها را دارد. به همین جهت، ریچارد ورنر (Richard Werner)، قرن بیستم را قرن از دست رفته اقتصاد (A Lost Century in Economics) می‌‌‌نامد. پس از بحران مالی ۲۰۰۸ آمریکا و با توجه به عدم‌اثرگذاری سیاست‌‌‌های پولی مرسوم و مقررات کلان احتیاطی…

سلامت نظام بانکی و انضباط مالی دولت، سنگ بنای یک اقتصاد قدرتمند هستند. معمولا زمین‌لرزه‌هایی که در اقتصاد اتفاق می‌افتد، به دلیل لغزش این پایه‌هاست. در نیم قرن گذشته، بنای کج نظام بانکی و بودجه دولتی، زمین‌لرزه‌های پر از خسارتی را برای اقتصاد کشور به ارمغان آورده است. همچنین این دو بخش، وابستگی بسیار بالایی با یکدیگر دارند و فروریختن هر یک می‌تواند باعث سقوط دیگری شود. بنابراین وقتی قصد داریم در مورد چالش‌های اساسی اقتصاد یک کشور صحبت کنیم، نیاز است پیش از هر بحثی از سلامت این پایه‌ها مطمئن شوی…

در دنیای پرشتاب دیجیتال، بانک‌ها با چالش‌‌ها و فرصت‌‌های بی‌‌سابقه‌‌ای روبه‌رو هستند. همان‌طور که پیتر دراکر می‌‌گوید: «تنها راه پیش‌بینی آینده، ساختن آن است.» بانک‌ها نیز با بهره‌‌گیری از فناوری‌‌های نوین، نه‌‌تنها می‌توانند به تغییرات پاسخ دهند، بلکه آینده‌ حوزه پولی و مالی را نیز شکل می‌دهند. امروزه، با ظهور تکنولوژی‌‌های پیشرفته، بانک‌ها باید خدمات خود را بهبود بخشند و به نیازهای جدید مشتریان نیز پاسخ دهند و تجربه‌‌ای بی‌‌نظیر برای آنان فراهم کنند.

بانک مرکزی: معاون نظارت بانک مرکزی قانون جدید بانک مرکزی را یکی از مهم‌ترین تحولات نظام بانکی طی ۵۰سال اخیر عنوان کرد و گفت: با اجرای قانون جدید بانک مرکزی و تصویب طرح تحول بانکداری در مجلس شورای اسلامی، تحول نظام بانکی ریل‌گذاری می‌شود. فرشاد محمدپور، معاون نظارت بانک مرکزی در نشستی با عنوان «ظرفیت‌ها و ملاحظات تنظیم‌گری و نظارت مطلوب با لحاظ بازنگری در مقررات مرجع پولی و بانکی» که در دومین روز از سی‌و‌یکمین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی برگزار شد، تصریح کرد: اگرچه در قانون جدید بانک…

در این روز‌‌ها، بحث داغ محافل اقتصادی ناترازی بانک‌ها و بنگاه‌داری بانک‌ها است. ابتدا بهتر است درباره شفاف‌سازی برخی واژه‌های به‌کار رفته توسط سیاستگذاران پولی کشور و آگاه‌سازی افکار عمومی مردم به برخی نکات به‌صورت عمیق‌تر پرداخته شود.

ایسنا: بهادری جهرمی تصریح کرد: زمانی که این دولت شروع به کار کرد تورم تولید کننده ما ۱۰۳ درصد بود که به سختی این عدد اکنون به حدود ۲۳ درصد رسیده است.

دنیای اقتصاد: از مدت‌ها قبل بحث واگذاری دو باشگاه پرطرفدار پایتخت به صندوق‌های بازنشستگی کلید خورده بود که در نهایت متوقف شد. به این ترتیب در گام بعدی قرعه به نام بانک‌های غیردولتی افتاد و در روزهای پایانی سال۱۴۰۲، وزیر ورزش از صدور مجوز واگذاری سرخابی‌ها به بانک‌ها خبر داد. پس از حدود یک‌ماه از انتشار این خبر، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس به این واگذاری واکنش نشان داد و اعلام کرد این واگذاری ناقض مواد ۱۶ و ۱۷ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب سال۱۳۹۴ است و از سوی دیگر کاملا برخلاف…