اصلاحات اقتصادی

دنیای‌اقتصاد: اصلاح ساختارهای اقتصادی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که همه بر آن اتفاق‌نظر دارند. اما همچنان عوارض ناشی از اصلاح ساختاری در کشور مانعی بر سر راه این مهم است. این در حالی است که ما در کشور با ناترازی‌های متعددی روبه‌رو هستیم و برای حل این ناترازی‌ها نیازمند تصمیمات مهم دولتمردان هستیم تا ساختارهای اقتصادی اصلاح شود. اما برای اصلاح ساختارها نیازمند اعتماد عمومی هستیم و حالا که مسعود پزشکیان در مشارکت ۵۰ درصدی رئیس دولت چهاردهم شده، باید دید توان تحمل پذیرش هزینه‌های ناشی از اصلاح ساختارهای…

رئیس‌جمهور منتخب این روزها بیشتر از آنکه با سیاستمداران نشست و برخاست داشته باشد، به هیات‌های مذهبی می‌رود و با مداحان معاشرت می‌کند که به‌طور سنتی پایگاه مخالفان گروه‌های اصلاح‌طلب به شمار می‌روند. این رفتن‌ها و آمدن‌ها بعضا مورد انتقاد علاقه‌مندان آقای پزشکیان قرار گرفته است.

آقای پزشکیان! امروز که می‌توان شما را آقای رئیس‌جمهور (منتخب) خطاب کرد؛ چشم‌انداز اوضاع کشور خیلی بهتر از ماه پیش که رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز شد، نیست و البته خدا را شاکریم که با آمدن شما ان‌شاءالله می‌توان امیدوار بود اوضاع خیلی بدتر از ماه پیش هم نخواهد شد. امید تا حدود زیادی به مردم بازگشته است و احتمال و امکان ترمیم اعتماد هم نسبت به گذشته بیشتر و دردسترس‌تر به نظر می‌رسد. توجه به این موارد احتمالا کمک می‌کند این امید پایدار بماند:

محمد‌حسین شاوردی: رئیس دولت چهاردهم در شرایطی سکان هدایت دولت را در دست می‌گیرد که کشور با انتخاب‌‌‌هایی به‌شدت سخت و با تبعات بسیار پرهزینه روبه‌روست. حذف یا ادامه ارزپاشی ارزان در بازارها و اقتصاد، ادامه فیلترینگ یا رفع آن، تداوم یا پایان اعطای یارانه‌‌‌های سنگین در بخش انرژی، افزایش کارآیی دولت با کاهش کسری بودجه یا بی‌‌‌توجهی به این مهم، بازگشایی یا بسته ماندن بازارهای جهان به روی ایران و گذار از اقتصاد رانت‌‌‌محور به اقتصاد ارزش‌‌‌آفرین و مولد همه از ابرتصمیماتی است که اتخاذ آنها پرهزینه و توجه به آنها…

رئیس‌جمهور جدید کار سختی در پیش دارد. او با انبوهی از چالش‌های اقتصادی و سیاسی مواجه است و بحران‌هایی که هر یک به‌تنهایی می‌‌‌تواند یک دولت را زمین‌‌‌گیر کند. اما مهم‌ترین چالش پیش‌روی دولت، ناامیدی جامعه است. بخش مهمی از مردم نسبت به بهبود معنادار شرایط آینده امیدوار نیستند و این بزرگ‌ترین چالش رئیس‌جمهور جدید است.

دولت جدید در چند روز گذشته سیگنال‌‌‌هایی از رویکرد متفاوت در مدیریت اجرایی کشور را نشان داده است. از طرفی مسائلی که با آنها روبه‌روست، بسیار پیچیده هستند و هر خطایی می‌تواند دولت را با مشکل مواجه کند.

نگاه من در ابتدا وارد شدن روی تحریک و تحرک بیشتر طرف عرضه و سیاست‌های عرضه‌محور است. چون در اقتصاد ایران در شرایط کنونی ظرفیت آماده کار خالی و استفاده‌نشده در همه جای آن وجود دارد، غیر از بخش انرژی که می‌توان با مدیریت صحیح بخش انرژی، همین انرژی موجود را نیز به سمت تولید هدایت کرده و کسری‌ها را با صرفه‌جویی در بخش خانگی و دولت جبران کرد. این کار البته همان‌طور که جناب پزشکیان فرمود، به همکاری و هم‌صحبتی و همکاری مردم نیاز دارد.

دنیای‌اقتصاد: در نشست روسای اتاق‌های سراسر کشور، ضمن بررسی چالش‌های روند صدور کارت بازرگانی، مقرر شد جمع‌بندی پیشنهادها درباره انتخاب وزرا و حل مشکلات اقتصادی برای رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور چهاردهم ارسال‌شود.روسای اتاق‌های سراسر کشور در نشست با هیات‌رئیسه اتاق ایران، به بحث و تبادل‌نظر درمورد مشکلات حوزه صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی پرداختند و با توجه به درخواست رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور چهاردهم از اتاق ایران برای ارائه نظر درباره انتخاب وزرا به‌ویژه وزرای اقتصادی و راهکارهایی که در راستای حل چالش‌های حاکم بر اقتصاد ایران…

در یادداشت دیگری نوشتم که دکتر پزشکیان امیدهای فراوانی به وجود آورده است؛ ولی جاده‌‌‌ای که مجبور است از آن عبور کند خاکی است و سنگ‌ ریز و درشت بسیار دارد. آیا باید منتظر ماند و دید که چگونه عبور خواهد کرد یا ایده‌‌‌های مختلف را در یک بستر قابل جمع‌‌‌بندی مطرح کرد و از دل پیشنهادها، راه‌حل‌‌‌های علمی و عملی را که کمترین هزینه و بیشترین منافع ملی را دارد، در اختیار تیم دکتر پزشکیان قرار داد. امیدوارم مجموعه «دنیای‌اقتصاد» به این نهضت همت گمارد و امکانات کارشناسی خود را با شتاب و امید بیشتر در…

دنیای اقتصاد-امیررضا انگجی : دولت چهاردهم در شرایطی کار خود را آغاز می‌کند که با چالش‌ها و موانع بسیاری در پیشبرد اصلاحات روبه‏‏‏‏‌روست. از آنجا که عدالت و توسعه در چارچوب برنامه‌های دولت جدید قرار دارد، تبیین چند مساله محوری پیرامون توسعه در ایران از اهمیت اساسی برخوردار است. توسعه بدون شناخت دو متغیر اساسی تعیین عملکرد اقتصادی امکان‌پذیر نخواهد بود. این دو متغیر عبارتند از: ساختار حل و فصل سیاسی کشور به‌مثابه توزیع قدرت سازمان‌های سیاسی و ساختار فضای رانت به‌مثابه ماتریس فرصت‌های اقتصادی و گروه‌های شکل‌گرفته در این…

ایران امروز با چالش‌‌‌های درهم‌‌‌تنیده و پیچیده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روبه‌روست. هرچه زمان می‌‌‌گذرد، عمق و گستره چالش‌‌‌هایی همچون رشد اقتصادی پایین، فقر، نابرابری، ناترازی‌‌‌های مالی دولت، تحریم‌‌‌ها، خروج سرمایه از کشور، مهاجرت، تعامل با دنیای خارج و از همه مهم‌تر کاهش همبستگی و وفاق ملی بیشتر می‌شود. برای حداقل توقف این چالش‌‌‌ها و بعد حل آنها در آینه انتخابات کشور دو رویکرد کلی متمایز بود. رویکرد اول با روحیه ملی‌‌‌گرایی و عمدتا با تمرکز بر طرح‌‌‌های جزیره‌‌‌ای و مصادیق و مثال‌‌‌های…

دنیای اقتصاد: با مشخص شدن برنده انتخابات، دولت چهاردهم در ماه‌های آینده تیم خود را تشکیل می‌دهد و امور اجرایی کشور را در دست خواهد گرفت. در یک دهه اخیر اقتصاددانان بر ضرورت پیشبرد اصلاحات اقتصادی تاکید کرده‌اند. همچنین اقتصاددانان تاکید می‌کنند با توجه به حمایت مردم از دولت، دو سال نخست یک «فرصت طلایی» برای پیشبرد اصلاحات محسوب می‌شود. این اصلاحات هم در عرصه داخلی و هم در عرصه خارجی باید صورت بگیرد و دولت چهاردهم باید از قدرت لازم برای پیشبرد اصلاحات در هر دو حوزه برخوردار باشد. شرطی که توفیق اصلاحات داخلی…

دنیای اقتصاد: احیای اقتصاد ایران ممکن است؛ به شرطی که دست سیاستگذار برای استفاده از ابزارهای مختلف باز باشد. اما آیا تحریم اجازه تحول اقتصادی را به کشور می‌دهد؟ «دنیای‌اقتصاد» این موضوع را با ۲۵اقتصاددان مورد بحث قرار داده است. قاطبه اقتصاددانان ایرانی با گرایش‌های مختلف نظری معتقدند گام نخست عبور اقتصاد ایران از تله رشد اقتصادی پایین و پرنوسان، خارج شدن از حصار تحریم است. کشورها تنها زمانی موفق به گسستن تله فقر و رها شدن از بیماری‌های اقتصادی شده‌اند که از همه فرصت‌های خود برای تحقق رشد اقتصادی بالا و…

اقتصاد ایران در حال حاضر با محدودیت جدی منابع مالی مواجه است. هزینه‌‌‌های دولت شامل حقوق و دستمزد کارکنان، مستمری بازنشستگان و یارانه‌‌‌ها، ‌‌‌ افزایش شدیدی داشته؛ اما درآمدها به همان میزان بالا نرفته است. دولت با افزایش درآمدهای مالیاتی و افزایش کمتر از تورم حقوق کارکنان، مستمری بازنشستگان و یارانه‌‌‌ها تلاش کرده است محدودیت منابع را مدیریت کند. اما رشد ‌‌‌کم اقتصادی و تورم بسیار بالا در پنج‌سال اخیر، مانع ثمربخشی این تلاش‌‌‌ها بوده و معیشت آحاد جامعه بسیار سخت شده است.

دنیای اقتصاد: دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری دولت چهاردهم برگزار شد و با اعلام نتایج و ترکیب آرا، سه گروه اصلی جامعه پیغام خود را منعکس کردند. گروه اول کسانی بودند که در انتخابات مشارکت نکردند، گروه دوم با رویکرد میانه‌روی و اصلاح‌طلبی موافق بودند و گروه سوم نیز از درون جریان جبهه انقلاب به نامزد خود رای دادند. برآیند این وضعیت نشان می‌دهد که این سه گروه در انتقاد از شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کنونی کشور مشترک هستند؛ اما هرکدام روش خاص خود را برای خروج از این وضعیت پیشنهاد می‌دهند. فارغ از اینکه کدام راه…

نیکلاس کالدور، اقتصاددان برجسته در سال۱۹۶۱ خصوصیاتی آماری از روند بلندمدت رشد اقتصادی را مطرح ساخت که ابتدا آن را «دیدگاهی آشکارشده از حقایق» نامید و سپس این خصوصیات آماری در بین اقتصاددانان «حقایق آشکارشده» (Stylized Facts) قلمداد شد. منظور از «حقایق آشکارشده» خصوصیات آماری است که هر نوع تحلیل و مدل‌سازی باید این حقایق آشکارشده را در دل خود داشته باشد. از این منظر، بگذارید نگاهی به‌ خصوصیات آماری و به عبارت بهتر حقایق آشکارشده انتخابات روز جمعه بیندازیم؛ هرچند این حقایق با داده‌کاوی در ریز…

مشکلات اقتصادی ایران در دهه گذشته چند برابر شده است، به طوری که نمی‌‌‌توان فهمید (برای اصلاحات اقتصادی) از کجا باید شروع کرد. اضافه بر این مشکل، در انتخابات ریاست‌جمهوری اکثر کاندیداها مسائل سیاستی را براساس جذابیت برای رأی‌‌‌دهندگان اولویت‌‌‌بندی می‌کنند، نه براساس فوریت و واکنش‌‌‌پذیری به مداخلات سیاستی. در انتخابات فعلی ایران، به نظر می‌رسد نگرانی‌های اقتصادی کلیدی میان مردم و کاندیداها مشترک است. آنچه این مسائل اقتصادی را به هم پیوند می‌دهد، راه‌‌‌حل مشترکشان در افزایش دسترسی ایران به…

در کتاب «توسعه به مثابه توانمندسازی حکومت» اثر مت اندروز و همکاران جمله‌ای درخشان می‌خوانیم که «قابلیت را به طور عمده باید حاصل و نتیجه موفقیت دانست تا برعکس»؛ منظور این است که این تصور غالب که گفته می‌شود نخست باید دولت به قابلیت‌‌ها و توانمندی‌هایی مجهز شود تا بعد کارستان کند و گره از کار شهروندان بگشاید خیلی با دنیای واقعی سازگار نیست، دولت‌‌ها هم مثل دیگر سازمان‌‌های اجتماعی آزمون و خطا می‌کنند در حین عمل یاد می‌گیرند؛ اگر به موفقیتی رسیدند آن تجربیات خوب قبلی در آنها رسوب می‌کند و به توان…

دنیای اقتصاد-میثم قریشی: در زمان اصلاحات اقتصادی پهلوی دوم در ایران بیش از ۷۰‌درصد جمعیت کشور در مناطق روستایی زندگی می‌کردند و کشاورزی بخش بزرگی از تولید ناخالص کشور را تشکیل می‌داد. توسعه اقتصادی ایران به طرف صنایع سنگین روسی رفت و با ورود کارخانه‌های فولاد، پتروشیمی، ‏‏‏‌ سیمان و ماشین‏‏‏‌سازی، فصل جدیدی در اقتصاد کشور آغاز شد. مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها تشدید شد و جمعیت نیروی کار حاشیه‏‏‏‌نشین شهری رو به افزایش گذاشت. از آن تاریخ واردات کالای کشاورزی روندی روبه‌رشد پیدا کرد و وابستگی به کالاهای اساسی وارداتی…

دنیای‌اقتصاد: کمتر از یک هفته به انتخابات ریاست‌جمهوری دولت چهاردهم باقی مانده است. سکاندار دولت جدید، ماموریت‌های سختی روی میز خود دارد که باید برای آنها تصمیم‌گیری کند. از بعد سیاست‌های داخلی، مباحث مربوط به نوع مواجهه با اقتصاد دستوری، مهار تورم، تعادل‌بخشی به منابع و مصارف بودجه‌ای، اصلاحات نظام بانکی و توجه به استقلال بانک مرکزی، چالش‌های محیط زیستی، مباحث رفاهی و صندوق‌های بازنشستگی در صدر اولویت‌ها قرار دارد. در بعد سیاست‌های خارجی نیز مکانیزم رفع تحریم‌ها و تعامل اقتصادی با دنیا از موضوعاتی است که…

دنیای اقتصاد: حسن درگاهی، اقتصاددان در یک مقاله سیاستی برای گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» به این پرسش اصلی پاسخ داد که چرا اصلاحات سیاسی یک اولویت است و بدون آن نمی‌توان حال اقتصاد را خوب کرد. این صاحب‌نظر در مقاله خود این پرسش کلیدی را مطرح می‌کند: «اگر انتخابات سرنوشت‌ساز باشد، باید در گذر زمان، مشکلات کشور در حوزه‌های مختلف به تدریج کاهش یابد. چرا بعد از انتخابات، وعده‌ها فراموش می‌شود یا امکان عمل پیدا نمی‌کند و اصلاح چندانی صورت نمی‌گیرد؟» درگاهی در بخشی از این مقاله تاکید می‌کند بدون اصلاحات ساختاری در…

بخش‌های مهمی از اقتصاد ایران (نظام بازنشستگی، نظام یارانه، نظام بانکی و...) به‌دلیل برخی سیاست‌گذاری‌های نادرست پنج دهه گذشته دچار بحران شده که در ادبیات سیاسی و اقتصادی ایران از آنها به‌عنوان ابرچالش یاد می‌شود؛ ابرچالش‌هایی که درصورت ادامه وضعیت کنونی مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظارشان خواهد بود. به این ترتیب، اصلاحات در این بخش‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. به‌رغم این ضرورت، تاکنون اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است و به نظر می‌رسد بازار سیاست در ایران نیز کارآیی کافی برای حل این مسائل…

اتفاقات انتخابات هیات‌رئیسه مجلس و پیروزی میانه‌روی نسبی بر افراطی‌گرایی مطلق در کنار ثبت‌نام چهره‌های معتدل برای انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری، می‌تواند نشانه‌ای از تغییر رویکرد در کشورداری به حساب آید. بن‌بست موجود در زمینه‌های مختلف به‌ویژه توسعه اقتصادی و رفاه عمومی حاصل از آن و تبعات اجتماعی ناشی از فقر و فاصله طبقاتی فزاینده، این امیدواری را به‌وجود آورده است که به احتمال زیاد تغییرات اساسی در رویکرد تصمیم‌گیرندگان به‌وجود آمده باشد.

دنیای اقتصاد: مجلس دوازدهم از هفتم خرداد ماه آغاز به کار کرده اما در این میان مواردی وجود دارد که بنا بر گفته برخی منتخبان مجلس دوازدهم باید در اولویت قرار گیرد. نوری‌قزلجه، عضو هیات رئیسه مجلس دوازدهم معتقد است که اقتصاد و معیشت مردم باید مورد توجه مجلس دوازدهم باشد. جبار کوچکی‌نژاد منتخب مردم رشت و خمام بر لزوم توجه به بخش خصوصی از سوی مجلس آینده تاکید دارد. عسکری منتخب مردم داراب در مجلس دوازدهم که در مجلس یازدهم ریاست کمیسیون کشاورزی را عهده‌دار بود، اما اولویت اصلی مجلس دوازدهم را مهار تورم، حمایت از…

ایلنا: مرتضی افقه درباره انتظارات از تیم اقتصادی دولت چهاردهم و اولویت‌های اقتصادی که باید در دستور اول کار این تیم قرار بگیرد، اظهار کرد: در شرایط فعلی به‌ویژه از یک دهه اخیر مشکلات نمود اقتصادی دارند، اما از ریشه غیراقتصادی نشات گرفتند. بنابراین معتقدم دامنه تاثیرگذاری تیم اقتصادی از جمله رئیس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه، وزرای صمت و انرژی تا زمانی که مشکل تحریم‌ها، FATF، روابط مالی و تجاری کشور حل نشود، بسیار محدود است. او تاکید کرد: قطعا قبل از اینکه وزیر اقتصاد قوی…

دنیای اقتصاد-گروه سیاستگذاری: دولت سیزدهم به طور غیرمترقبه زودتر از موعد مقرر کار خود را تمام می‌کند تا پس از انتخابات پیش رو در ۸تیرماه سال جاری، سکاندار دولت چهاردهم معرفی شود. اما دولت جدید چه اولویت‌هایی برای سیاستگذاری روی میز خود می‌بیند؟ ‌«دنیای‌اقتصاد» در یک گزارش به بررسی هفت اولویت اصلی اقتصاد کشور پرداخته است که دولت جدید باید برای آنها برنامه مشخصی داشته باشد تا بتواند وضعیت متغیرهای اقتصادی را در دوره چهارساله خود بهبود دهد. از نگاه کارشناسان، رفع محدودیت‌های داخلی و خارجی مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی دولت جدید…

هر دولتی که بر سر کار می‌آید افق دست‌کم چهارساله را پیش روی خود می‌بیند. طبعا دولت مرحوم آقای رئیسی هم از این قاعده مستثنی نبوده است؛ اما حادثه تلخی که رخ داد کار آن دولت را ناتمام گذاشت و اینک برای دولت موقت آقای مخبر و رئیس‌جمهور بعدی که تقریبا دو ماه دیگر مشخص می‌شود مسوولیت‌هایی باقی مانده است و تصمیماتی که خواهی نخواهی باید گرفته شود.

ازجمله مشکلات اساسی نظام اقتصادی ایران عدم ‌شکل‌دهی فضای رقابتی در اکثر بازارها و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ در مناطق مختلف کشور است. این مساله منافع عموم مردم به عنوان مصرف‌کنندگان و منافع فعالان و متقاضیان فعالیت در حلقه‌‌‌های مختلف زنجیره تامین و عرضه محصولات را برای افزایش درآمد و تولید ناخالص داخلی و به تبع آن اشتغال نیروی کار کشور با مشکلات اساسی روبه‌رو کرده و باید اقدامات لازم برای سوق‌دهی بازارها به سمت فضای رقابتی توسط دولت اتخاذ شود. شایان توجه است، دولت‌‌‌ها براساس ابزارهای اقتصادی، …

دنیای اقتصاد: اقتصاد ایران در دهه‌های اخیر با انبوهی از معضلات دست و پنجه نرم می‌کند که اغلب بدون هیچ راهکاری تداوم یافته است. از سوی دیگر، نقشه راهی برای اصلاحات اقتصادی در بسیاری از موارد وجود ندارد. هفته‌نامه «تجارت‌فردا» در شماره این هفته خود به بررسی نقش گروه‌های ذی‌نفع در تداوم ناکارآمدی اقتصاد ایران پرداخته است. ذی‌نفعانی که بسیاری با پرچم عدالت‌خواهی، به دنبال کسب منافع شخصی و گروهی هستند و یکی از موانع اصلی به سرانجام نرسیدن اصلاحات اقتصادی محسوب می‌شوند.

دنیای اقتصاد-گروه‌سیاستگذاری: چرا باید میان اقدامات اجباری دولت‌ها و اصلاحات سیاستی تفاوت قائل شد؟ در وجه نخست، تثبیت یا تعدیل قیمت‎ها و همچنین جرح و تعدیل سهمیه‌ها از جمله اقداماتی است که از سر ناچاری صورت می‌پذیرد و زمانی در دستور کار دولت‌ها قرار می‌گیرد که تداوم سیاست پیشین ممکن نیست و منابع کفاف پاسخ‌گویی به تقاضا را نمی‌دهد. در مقابل، اصلاحات سیاستی فعالانه انجام می‌شود و داشتن اهداف قابل سنجش و مدت زمان معین از جمله ویژگی‌های آن است. اصلاحات سیاستی به نوعی علاج واقعه قبل از وقوع محسوب می‌شود و تلاش می‌کند با همراهی…