انقلاب حسابداری: از ابزارهای هوشمند تا استراتژیستهای مالی
نرمافزارهای حسابداری امروز، ابزارهایی منفعل هستند. آنها منتظر دستور کاربر و کلیک روی دکمهها هستند تا سندی را ثبت یا گزارشی را تولید کنند. ولی به نظر میرسد تغییر دور نیست و باید منتظر صحنهای متفاوت باشیم. صحنهای که در آن عاملهای هوش مصنوعی بر شانههای نرمافزارهای حسابداری و سایر نرمافزارهای مالی-اداری سازمان سوار میشوند و دستیاران مالی/مدیریتی کسبوکارها میشوند. ابزارهایی که نهتنها به درخواستهای کاربر «پاسخ میدهند»، بلکه دادههای محیطی را نیز جمعآوری میکنند، پیشبینی و تحلیل میکنند و حتی پیشنهاد میدهند.
این تغییرات را در بخشهای زیر بیشتر به چشم خواهند آمد:
۱. پایانِ عصر منوها، آغازِ گفتوگو: رابط کاربری گرافیکی — آن دنیای آشنا از منوها، دکمهها و فرمها — بهتدریج جای خود را به رابطهای گفتگویی هوشمند (Conversational UI) میدهد. تصور کنید تنها با پرسیدن «چرا سود ما امسال نسبت به سال گذشته کاهشیافته است؟»، نهتنها یک گزارش مالی، بلکه یک تحلیل علّی و مقایسهای دریافت کنید. این آیندهای است که دیگر دور از ذهن نیست.
۲. از خودکارسازی به خودمختاری تاکنون، خودکارسازی به معنای اجرای سریعتر فرآیندها و دستورات از پیش تعریفشده بود؛ اما به نظر میرسد دستیاران هوشمند گرچه فرآیندها را پوشش خواهند داد، اما ماموریت محور خواهند بود. آنها میتوانند با توجه به سوال مدیر یا نیازهای فرآیندی، جستجویی را در وب انجام دهند، دادههای محیطی، مثل نوسانات ارزی، اخبار اقتصادی و متن لایحه بودجه جمعآوری کنند، ریسکها را شناسایی و گزینههای عملیاتی ارائه دهند؛ همگی بدون نیاز به دخالت مستقیم کاربر.
۳. هستهٔ پنهان، اما هوشمندتر در این اکوسیستم جدید، نرمافزارهای حسابداری سنتی باقی میمانند. آنها یکی از مهمترین مراکز تامین داده برای عاملهای هوشمند خواهند بود. عاملهای هوشمند بهعنوان «چهرهٔ تعاملی» سیستم عمل میکنند و وظیفه ارتباط با کاربر و پاسخ به سوالات او را خواهند داشت.
اگر فرض کنیم چنین تحولی محقق خواهد شد، آنگاه نقش کاربران فعلی سامانههای اداری و مالی نیز تغییر خواهد کرد.
حسابدار فردا: نه «واردکنندهی داده» و «ارائهکننده گزارشها» که «طراح استراتژی» و «منتورهای کسبوکار» مدیران
در دنیایی که هوش مصنوعی وظایف تکراری را بر عهده میگیرد، جایگاه حسابدار نیز دچار تحولی اساسی میشود. ارزش او دیگر در تواناییهای محاسباتی یا دقت در ورود فاکتورها نیست، بلکه در درک عمیق کسبوکار و توانایی تبدیل داده به تصمیم است.
۱. خداحافظی باکارهای روزمره تطبیق حسابها، ثبتاسناد و تهیهٔ گزارشهای ماهانه، همگی بهصورت خودکار انجام خواهند شد. این تحول، زمان ارزشمند حسابداران را آزاد میکند تا بر مسائلی تمرکز کنند که ماشینها قادر به جایگزینی آنها نیستند.
در این دنیای جدید، حسابداران ناظر و راهنمای سیستم خواهند بود. آنها مسئول اعتبارسنجی دادهها، راستی آزمایی، اصلاح، بهبود و تکمیل تحلیلهای هوش مصنوعی و طراحی سوالات خوب، درست و کمککننده از عاملهای هوشمند خواهند بود. هوش مصنوعی بهترین پاسخ را برای سؤالات خوب ارائه میدهد؛ بنابراین، «هنر پرسش» به یک مهارت تبدیل خواهد شد.
۲. مشاور مالی، نه گزارش دهندهٔ تاریخچه دیگر تحویل دادن گزارش مالی کافی نخواهد بود. حسابدار فردا، مشاوری است که نشسته بر شانه عاملهای هوشمند و با شناخت فرهنگسازمانی، محیط رقابتی و بازار سازمان، راهبردهای موثر برای رشد، بقا یا بهبود عملکرد سازمان ارائه میکند.
همکاری هوشمند، نه رقابت بیثمر
ماشین و انسان در حال شکلدهی به یک شراکت جدید هستند، مانند شراکتی که زمانی بین انسان و اسب شکل گرفت. هوش مصنوعی را نیز میتوان مانند یکگونه دید. گونهای که با کد و ریاضی و بر مبنای دانستههای بشر ساختهشده تا همراه و رفیق او باشد. هوش مصنوعی بخشی از کار را که «میداند» بر عهده میگیرد؛ اما انسان همچنان مسئول «درک چرایی»، «ارزشگذاری روی تصمیم» و «تعامل اخلاقی و استراتژیک» است.
در این آینده، حسابداری دیگر یک بخش پشتیبانی نیست، بلکه ستون فکری تصمیمگیریهای مالی هر سازمان محسوب میشود. این، انقلابی است که نهتنها حرفه را نجات میدهد، بلکه آن را به یکی از مهمترین شرکای استراتژیک کسبوکار تبدیل میکند.
* مدیرعامل شرکت آذر جم
