مهلت‌های مالیاتی و تاثیر آنها بر حقوق و مسوولیت‌های مودیان
۱- مهلت مالیاتی چیست؟
انجام هر تکلیف مالیاتی یا استفاده از هر موقعیت یا حق مالیاتی باید با رعایت شرایط قانونی آن صورت گیرد. یکی از این شرایط، مهلت انجام آن است. قوانین و مقررات مالیاتی عمدتا به منظور ترغیب مودی به اقدام به‌موقع و نیز تعیین تکلیف شدن به موقع موضوع، مهلت محدودی را برای انجام تکلیف یا استفاده از حقوق و امکانات قانونی پیش‌بینی می‌کند. رعایت نکردن مهلت قانونی برای اجرای حق یا تکلیف در هر مورد منجر به از بین رفتن حق یا اعمال جریمه قانونی می‌شود. مهلت‌های قانونی عمدتا به صورت تعداد روزها تعیین می‌شود و از مبدأ زمانی مشخصی محاسبه می‌شود. مثلا مهلت استفاده از حق اعتراض مودی به برگ تشخیص «سی روز» و از زمان «ابلاغ برگ تشخیص» است. در واقع مهلت مالیاتی، مدت زمان محدودی است که در قانون برای انجام یک تکلیف یا استفاده از یک حق برای مودی پیش بینی شده است و اقدام نکردن در ظرف آن مدت، منجر به از بین رفتن حق یا تحمیل جریمه می‌شود.
۲- چرا توجه به مهلت‌های مالیاتی مهم است.
رعایت نکردن مهلت‌های مالیاتی می‌تواند منجر به عواقب قانونی خاصی برای مودیان شود؛ اولا در مورد مهلت استفاده از حق یا اختیار قانونی مثل حق اعتراض به اوراق مالیاتی، عدم اقدام در مهلت باعث از بین رفتن حق می‌شود و اعتراض خارج از مهلت هیچ اعتبار قانونی ندارد. ثانیا انجام تکلیف خارج از مهلت، مثلا تسلیم اظهارنامه پس از مهلت، به معنی انجام ندادن تکلیف است. ثالثا در پاره‌ای موارد، انجام تکلیف بعد از مهلت قانونی، به معنی تاخیر در انجام تکلیف و موجب جریمه تاخیر خواهد بود مثل تاخیر در پرداخت مالیات.
۳- برخی مهلت‌های مهم مالیاتی.
در قوانین و مقررات مالیاتی، انجام بیشتر تکالیف و حقوق مودیان، دارای مهلت زمانی مشخصی است. برخی از مهم‌ترین مهلت‌های مالیاتی عبارت هستند از؛
۳-۱- مهلت تسلیم اظهارنامه. در همه منابع مالیاتی که مودی مکلف به تسلیم اظهارنامه است این تکلیف باید در مهلت خاصی انجام شود. مهلت اشخاص حقیقی صاحب شغل برای ارائه اظهارنامه عملکرد سال مالیاتی، تا آخر خرداد و برای شرکت‌ها تا آخر تیر ماه سال بعد است. انجام ندادن این تکلیف در مهلت موجب می‌شود که اولا اداره مالیاتی راسا نسبت به تهیه اظهارنامه برآوردی بر اساس اطلاعات خود اقدام کند و ثانیا جریمه غیر قابل بخشودگی معادل ۳۰ درصد مالیات متعلقه به مودی تحمیل شود.
۳-۲- مهلت اعتراض به برگ تشخیص و سایر اوراق مالیاتی. در مواردی که مودی از مفاد برگ تشخیص مالیات ناراضی است و رسیدگی مجدد به پرونده یا اعتراض به برگ تشخیص را بخواهد باید درخواست یا اعتراض خود را در مهلت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص تقدیم اداره مالیاتی کند در غیر این صورت امکان رسیدگی مجدد از بین می‌رود و در بسیاری موارد حق اعتراض مودی نیز منتفی می‌شود.
۳-۳- مهلت اعتراض به آرای مالیاتی در دیوان عدالت اداری. مودی حق دارد از رای هیات‌های حل اختلاف مالیاتی، در دیوان عدالت اداری شکایت کند. این امکان در صورتی قابل استفاده است که مودی ظرف مهلت سه ماه از تاریخ ابلاغ این آرا اعتراض خود را در دیوان عدالت اداری به ثبت برساند.
۳-۴- مهلت پرداخت مالیات. مودی مکلف است مالیات عملکرد خود را به میزانی که در اظهارنامه ابراز کرده در مهلت قانونی یعنی در تاریخ انقضا مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کند. چنانچه مالیات را در مهلت پرداخت نکند، در ازای هر ماه تاخیر، دو نیم درصد جریمه تاخیر به وی تحمیل می شود. در مورد مالیات تشخیصی اداره مالیاتی، اضافه بر مالیات ابرازی مودی در اظهارنامه، مهلت زمانی پرداخت مالیات، زمان ابلاغ برگ تشخیص است و از همان زمان نیز جریمه تاخیر جاری می شود.
۳-۵- مهلت درخواست استرداد مالیات اضافه پرداختی بابت مالیات حقوق. استرداد اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق بگیر توسط اداره مالیاتی در صورتی ممکن است که حقوق بگیر تا آخر سال بعد، استرداد را از اداره مالیاتی مطالبه کند.
۳-۶- مهلت اعلام شروع فعالیت حرفه‌ای و تشکیل پرونده مالیاتی برای صاحبان مشاغل، چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت است وگرنه موجب جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مالیات متعلقه و محرومیت از تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی می‌شود.
۴- در صورت از دست دادن مهلت مالیاتی، چه باید کرد
با توجه به اهمیت مهلت‌های مالیاتی بهتر است هرگز اقدامات مالیاتی خود را به روزهای پایانی مهلت عقب نیندازید. درصورتی که با نگرانی از دست دادن مهلت مالیاتی مواجه شدید؛۱- بهتر است از یک متخصص قوانین مالیاتی برای اطمینان از اینکه مهلت را از دست داده‌اید یا نه مشورت بگیرید، زیرا برای محاسبه اینکه اقدام در مهلت قانونی انجام شده است یا نه باید برخی عوامل موثر قانونی را در نظر داشت.۲- اگر با محاسبه درست مطمئن شدید که مهلت قانونی‌تان از دست رفته، موضوع را رها نکنید و با کمک متخصص قوانین مالیاتی در پی یافتن امکانات قانونی جایگزین برای ترمیم موقعیت از دست رفته خود باشید زیرا قوانین مالیاتی بر اساس اصل جلب همکاری مودی و عدالت مالیاتی، امکانات قابل توجهی برای احقاق حقوق مودی و پیشگیری از تضییع حقوق وی پیش‌بینی کرده است. مثلا در موارد بسیاری با وجودی که مودی به برگ تشخیص در مهلت قانونی عملا اعتراض نکرده باشد، پرونده برای رسیدگی دوباره به مراجع رفع اختلاف مالیاتی ارسال می‌شود. همچنین در موارد متعددی که به دلیل عدم اقدام در مهلت قانونی، با جریمه مواجه شده‌اید، امکانات قانونی برای درخواست بخشودگی جریمه وجود دارد.
