بانک آینده همچنان غیر شفاف است
با ادامه تعلیق نماد بانک آینده، این گزارش به بررسی عملکرد این شرکت با استناد به اطلاعات و صورت‌های مالی منتشر شده در سایت کدال می‌پردازد.
سه ادغام و تولد بانک آینده
بانک آینده به موجب مجمع عمومی موسسین مورخ ۲۹فروردین ۱۳۹۲، از ادغام بانک تات، تعاونی اعتباری صالحین خراسان (موسسه مالی و اعتباری صالحین) و تعاونی توسعه اعتباری آتی به موجب دستور شورای پول و اعتبار تاسیس شد. مجوز فعالیت بانک در سال ۱۳۹۳ توسط بانک مرکزی صادر و از تاریخ ۰۱/ ۰۴/ ۱۳۹۴در فهرست شرکت‌های فرابورس درج شد. در همین سال پذیره‌نویسی ۲هزار میلیارد ریالی برای ۲۵درصد از سهام بانک آینده درفرابورس آغاز شد و بعد از یک هفته به نتیجه رسید و تمامی سهام بانک آینده به فروش رسید.
چالش در عملکرد مدیریتی بانک آینده
بانکداری در ایران همواره با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. شرایط سیاسی و به تبع آن شرایط اقتصادی ایران عملکرد سیستم بانکی کشور را تحت‌الشعاع خود قرار داده و دسترسی سیستم بانکی به برخی ابزار سیاستی محدود شده است.
مدیریت بانک‌ها زیر سایه تصمیمات حاکمیتی و قوانین ناکارآمد در پیشبرد اهداف خود با سختی‌های فراوانی روبه‌رو هستند. با این حال مدیران با بهروزرسانی ابزارها و بهبود بهره‌‌وری خدمات، همواره در جهت ارتقای عملکرد بانک‌ها کوشیده‌‌اند. بانک آینده از بدو تاسیس یک بانک پیشرو در زمینه بانکداری الکترونیک، مطابق با استانداردهای جهانی بوده است. این بانک با معرفی انواع طرح‌های اعتباری و ابزارهای نوین تامین مالی و بهروزرسانی خدمات اینترنتی در کاهش هزینه عملیات بانکی و افزایش دسترسی‌ها عملکرد مطلوبی را ارائه داده است. با وجود نوپا بودن، این بانک با بیش از ۲۹۰ شعبه در سراسر کشور اقدام به خدمت‌رسانی به مشتریان خود کرده است. به‌رغم عملکرد مناسب در بخش توسعه خدمات و بهروزرسانی ابزار، این بانک در سطوح مدیریتی عملکرد مناسبی نداشته است. با افشای تخلفات گسترده‌ای که در پرداخت اعتبارات کلان از طرف هیات‌مدیره قبلی صورت گرفت، درآذرماه ۱۳۹۸ کلیه اعضای هیات مدیره برکنار و هیات مدیره جدید توسط بانک مرکزی منصوب شدند. با توجه به حجم سنگین زیان انباشته، وزن زیاد دارایی‌های ثابت در سبد دارایی‌ها و مبالغ بالای دارایی‌های مشکوک‌الوصول، ماموریت اصلی هیات مدیره جدید سامان بخشیدن به وضعیت کلان مدیریتی در این بانک بود. با وجود کوشش‌های فراوان به نظر می‌رسد هیات مدیره انتصابی در کاهش روند زیان انباشته توفیق چندانی نداشته است.
ابهام در شفافیت اطلاعات
با توجه به عدم ارائه رسمی صورت‌های مالی شرکت‌های زیرمجموعه بانک آینده در دو سال گذشته، اطلاعات در مورد وضعیت مالی این بانک مبهم و مخدوش است. البته باید توجه داشت گرچه در سه ماهه پاییز ۱۴۰۰بسیاری از صورت‌های مالی شرکت‌های زیرمجموعه این بانک افشا شده است اما هنوز راه زیادی تا رسیدن به استانداردهای شفافیت وجود دارد.
به هر حال با توجه به صورت‌های مالی تلفیقی منتشر شده در سایت کدال برای سال مالی منتهی به ۳۰/ ۱۲/ ۱۳۹۹ (حسابرسی نشده)، این بانک با شناسایی زیان ۱۸هزارو ۷۰۰ریالی به ازای هر سهم در مقایسه با زیان ۱۰هزارریالی در سال ۹۸ نتوانسته بازدهی خود را بهبود بخشد.
طبق صورت‌های مالی تلفیقی (حسابرسی نشده) سال ۹۹، این بانک حدود ۱۰۳هزار میلیاردریال درآمد عملیاتی داشته که درمقایسه با سال پیش از آن با کاهش ۳۹درصدی روبه‌رو شده است. در همین بازه، هزینه سود سپرده‌ها حدود ۳۸۰هزارمیلیارد ریال بود که در مقایسه با سال ۹۸ به مقدار ۱۳درصد افزایش یافته است. با این حساب خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری شرکت با کسری ۲۷۷هزارمیلیارد ریالی روبه‌رو شده که درمقایسه با سال گذشته ۶۸درصد افزایش نشان می‌دهد.
سیاست پرداخت بهره بالا برای جلوگیری از خروج سپرده‌ها
همان‌طور که ذکر شد بخش عمده زیان شناسایی شده ناشی از هزینه سود سپرده‌ها بوده است. به نظر می‌رسد این هزینه ناشی از اتخاذ سیاست پرداخت بهره بالا به سپرده‌ها، برای جلوگیری از بروز شوک خروج نقدینگی از بانک باشد.
هرچند انتظار می‌رفت با ورود هیات مدیره جدید به تدریج از این هزینه کاسته شود، اما طبق گزارش‌های منتشر شده توفیق چندانی در این زمینه حاصل نشده است. با وجود پرداخت هزینه بالای بهره‌‌ای و کاهش ۳۹درصدی درآمد تسهیلات اعطایی و سپرده‌گذاری و اوراق بدهی و همچنین افزایش مطالبات از اشخاص غیر‌دولتی، وضعیت درآمدهای این بانک با خطر جدی در سال‌های آینده مواجه است.
افزایش زیان انباشته
طبق صورت‌های مالی تلفیقی سال ۹۹، زیان خالص بانک آینده به بیش از ۲۹۹هزارمیلیارد ریال رسیده که درمقایسه با سال قبل از آن ۸۶درصد افزایش در زیان را نشان می‌دهد. در این خصوص مواردی همچون افزایش زیان عملیاتی، هزینه‌های مالی با افزایش ۱۶۱درصدی و هزینه استهلاک با افزایش ۳۳درصدی نسبت به سال گذشته، از دیگر عوامل تاثیر‌گذار بوده‌اند. با احتساب زیان خالص سال ۹۹، مجموع زیان انباشته این بانک به بیش از ۵۱۶هزار میلیارد ریال و حقوق مالکانه شرکت به عدد منفی ۵۲۹ هزارمیلیارد ریال رسیده است. با توجه به زیان شناسایی شده در گزارش‌های ۳ماه اول سال ۱۴۰۰، به نظر می‌رسد این اعداد افزایش هم یافته باشد. زیان انباشته بانک آینده در مقایسه با سرمایه ۱۶هزارمیلیارد ریالی، بسیار بزرگ است با این حال، افزایش ۵۱درصدی درآمدهای کارمزدی، بهبود عملکرد این بانک را در ارائه خدمات و بهره‌‌وری بیشتر نشان می‌دهد که می‌تواند نقطه روشنی برای آینده باشد.
شرکت‌های زیرمجموعه
طبق اطلاعات مندرج در سایت کدال، شرکت‌های توسعه بین‌المللی ایران مال، ارزش‌آفرینان آینده، بازرگانی بهار اقتصاد کامیاران، خدمات مالی و مشاوره سرمایهگذاری سنجش امید آینده، تجارت الکترونیکی ارتباط فردا و کارگزاری بانک آینده، از جمله زیرمجموعه‌های این بانک هستند که به فعالیت‌هایی در زمینه‌های مختلف از جمله اجرای پروژه‌های بزرگ مقیاس عمرانی، تجاری و فرهنگی، صادرات و واردات و انواع امور بازرگانی، ارزیابی و اعتبار‌سنجی، مشاوره سرمایهگذاری، ارائه محصولات و خدمات نوآورانه در قالب فناوری‌های مالی و انجام امور واسطه‌ای در بازار سهام می‌پردازند. ساختار شرکت‌های زیرمجموعه بانک آینده نشان می‌دهد این بانک در سال‌های فعالیت خود به بنگاه‌داری و عملیات سوداگرانه در انواع بازارها پرداخته است. این ساختار معیوب خود علتی بر عملکرد نامناسب بانک بود که بنا را برای فعالیت‌های آینده غلط گذاشت. شرکت توسعه بین‌المللی ایران مال، با اجرای یکی از پرحرف و حدیث‌ترین پروژه‌های اجرا شده در ایران و شائبه‌هایی که در مورد تخلفات در اجرای این پروژه وجود دارد، در بین اقشار مختلف جامعه بسیار مطرح شده است. مالکیت این شرکت که جزو دارایی‌های بانک تات به حساب می‌آمد با تاسیس بانک آینده به این بانک واگذار شد.
در سال ۹۹ بانک آینده اعلام کرد در راستای خروج این بانک از بنگاه‌داری، قصد دارد این شرکت را به مبلغ ۸۵هزار میلیارد تومان به صورت یکجا واگذار کند. اما شهردار تهران در اظهار نظری متفاوت خبر از انتقال مالکیت سهام این شرکت از طریق عرضه در بازار سهام داد. با وجود این، زمان و نحوه انتقال این شرکت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. زیان انباشته این شرکت تا پایان سال گذشته به ۲هزار و ۲۸۷میلیارد ریال رسیده بود. درحال حاضر اطلاعات جدیدی در مورد عملکرد مالی این شرکت به صورت رسمی منتشر نشده است.
شرکت بازرگانی بهار اقتصاد کامیاران: این شرکت در سال۹۴ به صورت سهامی خاص تاسیس شد. موضوع فعالیت این شرکت مشارکت در طرح‌های صنعتی، تولیدی، تجاری، مبادرت به هرگونه عملیات بازرگانی مجاز و... است. سرمایه این شرکت حدود ۶هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود. این شرکت در ساخت پروژه ایران مال شرکت داشت و مالکیت این شرکت در سال ۹۸ به بانک آینده واگذار شد. طبق گزارش منتشر شده در سایت کدال، جمع دارایی‌های این شرکت در سال ۹۹ به ۵۷هزار و ۸۶۸میلیارد ریال و جمع بدهی‌ها نیز به ۵۱هزار و ۸۶۸میلیارد ریال می‌رسد. همچنین جمع دارایی‌های جاری این شرکت درهمین مدت به ۲۲۴میلیارد ریال رسید که بارقم بدهی جاری ۸هزار و ۳۰۰میلیارد ریالی تفاوت بسیار فاحشی دارد. این اختلاف فاحش نسبت‌های نقدینگی این شرکت را به شدت پایین آورده که نشان می‌دهد پوشش بدهی‌های جاری از محل دارایی‌های جاری شرکت با کسری قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو بوده و رقم سرمایه در گردش منفی است. همچنین طبق گزارش حسابرس مستقل، در نبود مدارک و مستندات کافی درخصوص دارایی‌های ثابت مشهود و هزینه‌های تامین مالی، تعیین هرگونه تعدیلات احتمالی در صورت‌های مالی برای حسابرس میسر نیست. دارایی‌های ثابت مشهود این شرکت مشتمل بر بهای زمین پروژه ایران مال به مبلغ ۷هزار و ۷۰۰میلیارد ریال است که اخذ سند مالکیت آن در دست پیگیری است. طبق گزارش حسابرس، دارایی‌های ثابت مشهود این شرکت فاقد پوشش بدهی در برابر خطرات احتمالی است.
شرکت صرافی آینده: این شرکت در سال۹۹ تاسیس شد و در حال حاضر از شرکت‌های فرعی بانک آینده است. این صرافی در زمینه خرید و فروش نقد ارز و مسکوک طلای ضرب شده توسط بانک مرکزی و انجام عملیات مربوط به حواله‌های ارزی از طریق بانک‌ها و موسسات غیر‌بانکی مجاز داخلی و ارائه خدمات ارزی برون‌مرزی از طریق کارگزاران فعالیت دارد. سود خالص این شرکت در سال ۹۹ حدود ۲۸میلیارد ریال بود. سرمایه این صرافی ۵۰۰میلیارد ریال است که با احتساب اندوخته قانونی و سود انباشته، حقوق مالکانه آن به ۵۲۸میلیارد ریال می‌رسد.
شرکت آترینا نگین آسمان: این شرکت در سال ۹۱ با نام آسمان فراز افضل تاسیس شد و در سال ۹۸ به نام کنونی تغییر یافت. موضوع فعالیت شرکت، صادرات و واردات و همچنین مشارکت در پروژه‌های عمرانی و شرکت در مناقصات و مزایده‌های دولتی و خصوصی است. شرکت آترینا نگین آسمان با خرید اراضی هتل نگین و بر اساس یک طرح توجیهی اولیه روی اقدامات لازم برای اخذ مجوزهای لازم برای ساخت یک هتل ۵ ستاره و فضای تجاری پیرامون آن اقدام به فعالیت ساخت هتل در کنار سایر فعالیت‌های بازرگانی کرد. سهامداران این شرکت در ابتدا موسسه مالی و اعتباری افضل توس و ۳۰درصد سهامداران خصوصی بوده که در ادامه به بانک آینده منتقل می‌شود. فعالیت‌های این شرکت با انتقال به بانک آینده متوقف می‌شود و طبق ارزیابی‌های جدید صورت گرفته توجیه اقتصادی این پروژه رد شد. طبق گزارش حسابرس، مورد دیگر از مشکلات این شرکت بدهی و معوقات تسهیلات اخذ شده در سنوات گذشته است . سرمایه این شرکت ۲۶۰میلیارد ریال است که برای افزایش سرمایه ۲هزار میلیارد ریالی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها در حال اقدام است. زیان انباشته این شرکت تا پایان سال ۹۹ حدود ۵۶۰میلیارد ریال بود.
شرکت سرمایه گستر ارغوان: این شرکت که در سال ۱۳۹۵تاسیس شد و در حال حاضر جزو واحدهای فرعی شرکت توسعه ایران مال است، اقدام به تامین خودروهای مورد نیاز برای حمل و نقل در مجموعه ایران مال کرده است. موضوع فعالیت شرکت عبارت است از انجام کلیه امور بازرگانی اعم از تاسیسات و ماشین‌آلات. این شرکت در سال ۹۹ در حدود ۶/ ۴میلیارد ریال درآمد عملیاتی داشته که با توجه به ۱۳۰میلیارد ریال بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی و ۱۰میلیارد ریال هزینه‌های فروش اداری و عمومی زیان خالص این شرکت به ۱۳۱میلیارد ریال در سال ۹۹ رسید با این حساب زیان انباشته این شرکت به بیش از ۱۶۰میلیارد ریال رسیده است. به عبارتی زیان انباشته این شرکت بیش از سرمایه ثبت شده است .
شرکت ارزش‌آفرینان آینده: این شرکت صاحب پروژه فرمانیه مال با ۲۰۰هزار متر مربع زیر‌بنا و ارزشی معادل ۴۴۰۰میلیارد تومان است. این شرکت هم اکنون به صورت سهامی خاص اداره می‌شود و ۱۰۰درصد مالکیت آن به بانک آینده تعلق دارد. طبق اطلاعیه منتشره، این بانک قصد دارد پس از طی کردن مراحل، این شرکت را از طریق عرضه در بازار سهام، به سهامی عام تبدیل کند.
شرکت خدمات سنجش امید آینده: این شرکت از شهریور ماه ۱۳۸۹تحت عنوان شرکت خدمات مالی و مشاوره سرمایهگذاری تات با هدف ارائه خدمات کارشناسی در زمینه تهیه طرح‌ها و مشاوره‌های مالی و سرمایهگذاری در امور مختلف اقتصادی و نیز بررسی وضعیت مالی و اعتباری متقاضیان اخذ تسهیلات از شعب بانک (تات) آینده و سایر موسسات اعتباری شروع به‌کار کرد و از سال ۹۲ به عضویت کانون مشاوران اعتباری و سرمایهگذاری درآمد.
شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا: این شرکت نیز مانند دیگر شرکت‌های زیرمجموعه بانک آینده سهامی‌خاص است. آخرین سرمایه ثبت شده برای این شرکت ۲۰۰۰میلیارد تومان بوده است. حوزه فعالیت این شرکت ارائه محصولات و خدمات نوآورانه در قالب فناوری‌های مالی به صورت امن، راحت و فراگیر است.
شرکت کارگزاری بانک آینده: شرکت کارگزاری آینده (سهامی‌خاص) از تاریخ هفتم خرداد ۱۳۹۰ پس از خرید کلیه سهام شرکت کارگزاری اندیشه برتر (سهامی‌خاص) در مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده تشکیل شد. کارگزاری اندیشه برتر در تاریخ یازدهم اردیبهشت ۱۳۸۴ تحت شماره ۵۹۹۳ در اداره ثبت شرکت‌های ساری با سرمایه ۵ میلیارد ریال شروع به فعالیت کرده بود. سرمایه ثبت شده برای این شرکت در مهرماه ۱۳۹۷ به ۴۰۰هزار میلیارد ریال رسیده است. هم‌اکنون این کارگزاری با ۱۵ شعبه در سراسر کشور به انجام عملیات واسطه‌گری و مشاوره مالی در بازارهای سهام، کالا و انرژی مشغول است.
شرکت بازرگانی همراه عرشیا پارسیان: این شرکت که در سال ۸۸ تاسیس شد در حوزه خرید و فروش و صادرات و واردات و بخش کالاهای صنعتی، کشاورزی، غذایی و دارویی فعالیت می‌کند. اما فعالیت اصلی آن در سال ۹۹، سرمایهگذاری در سهام و سایر اوراق بهادار گزارش شده است. این شرکت با خرید و فروش سهام ۱۷۶میلیارد ریال درآمد عملیاتی کسب کرد که با احتساب سایر درآمد‌ها و هزینه‌ها سود خالص سال ۹۹ برای این شرکت به ۱۷۲میلیارد ریال رسید. این مبلغ با احتساب زیان انباشته ۸۰۰میلیون ریالی از سال‌های گذشته جمع حقوق مالکانه را به حدود ۱۷۱میلیارد ریال رساند.
