ثبات در سودآوری ماده‏‏‌اولیه بتن با قیمت‌گذاری آزاد رقم خورد

ردپای رکود در شرکت‌های سیمانی

دنیای اقتصاد-عباس بیات : یکی از اقدامات مثبت دولت برای شرکت‌های سیمانی طی سال‌های اخیر، عرضه محصولات این صنعت در بورس‌کالا بوده است. از زمانی که محصولات سیمانی‌‌‌ها در بورس‌کالا عرضه شد، وضعیت متغیرهای مالی این صنعت بهبود چشمگیری یافت. مجموع تولیدات سیمانی‌‌‌ها در پنج‌ماه نخست امسال ۲۶میلیون و ۹۱۳هزار تن به‌‌‌ثبت رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۹درصدی را تجربه کرد. در این بین، تناژ فروش سیمانی‌‌‌ها نیز در این مدت ۱۹میلیون و ۴۷۶هزار تن بوده که این میزان فروش در قیاس با سال ۱۴۰۲ نزول ۶درصدی را به ثبت رسانده است.

 اصلی‌‌‌ترین عامل نزول تناژی تولید و فروش سیمانی‌‌‌ها را می‌‌‌توان رکود حاکم بر فعالیت‌های عمرانی کشور دانست که در دوره‌‌‌های اخیر، به‌خصوص طی سال‌جاری موجب شده است سیمانی‌‌‌ها نتوانند به روال سابق تولیدات خود را توسعه دهند. این موضوع زمینه را برای نزول درآمدی این صنعت نیز فراهم کرده است؛ به‌طوری که مجموع فروش سیمانی‌‌‌ها در سال‌جاری به‌‌‌ ۲۱هزار میلیارد تومان رسید که این میزان فروش در قیاس با پنج‌ماه نخست ۱۴۰۲ تنها ۱۳درصد رشد را تجربه کرده است. با وجود کاهش مقادیر تولید و فروش سیمانی‌‌‌ها، سودآوری این صنعت بهبود چشمگیری یافته است. در سال ۱۴۰۲ و بهار امسال شرکت‌های سیمانی میانگین حاشیه سود ۴۲درصدی را تجربه کردند. این موضوع نشان می‌دهد که به‌رغم رکودی بودن شرایط ساخت‌وساز و در نتیجه نزول مقادیر تولید و فروش، سودآوری سیمانی‌‌‌ها با توجه به فروش در بورس‌کالا نزولی نشده است.

نزول تناژ تولید و فروش

طی 13سال اخیر به‌طور متوسط هر سال 61میلیون تن انواع سیمان توسط شرکت‌های سیمانی بورسی که شامل 39تولید‌کننده است تولید می‌شود. متوسط رشد سالانه تولیدات این صنعت 2درصد است. در سال 1400 بهترین دوران سیمانی‌‌‌ها با ثبت رشد 25درصدی رقم خورد که از آن سال شیب افزایش تولیدات نزولی شد؛ تا جایی که در سال 1402 تنها 3درصد تولیدات سیمانی‌‌‌ها نسبت به سال ماقبل افزایش یافت. در مقیاس فصلی طی بهار امسال، مجموع تولیدات شرکت‌های سیمانی 18میلیون و 313هزار تن بوده که این عدد در مقایسه با بهار سال گذشته یک‌درصد افزایش یافته است.

بنابراین همان‌طور که در بازه سالانه رکود تولیدی مشاهده شد، در بازه فصلی نیز کاهش شتاب رشد تولید کاملا مشهود است. ارزیابی عملکرد سیمانی‌‌‌ها در سال‌جاری نشان می‌دهد که در پنج‌ماه نخست امسال مجموعا 26میلیون و 913هزار تن انواع سیمان تولید شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت 9درصدی داشته است. همچنین در مردادماه تولیدات این صنعت با افت 34درصدی نسبت به مرداد 1402 به‌‌‌میزان 3میلیون و 614هزار تن ثبت شده است. بر این اساس نزول تولیدات سیمانی‌‌‌ها در بازه‌‌‌های زمانی سالانه، فصلی و ماهانه مشهود است و عامل کلیدی در این افت تولید را می‌‌‌توان شرایط رکودی حاکم در حوزه ساخت‌وساز دانست.

در دوسال اخیر کشور در رکودی‌‌‌ترین حالت ممکن بوده و در این وضعیت تقاضا برای سیمان نزول می‌‌‌یابد؛ درنتیجه شرکت‌های سیمانی مجبور می‌شوند تولیدات خود را کاهش دهند. ارزیابی تولیدات 39شرکت سیمانی بورسی نشان می‌دهد که تمامی این شرکت‌ها در سال‌جاری با نزول تولید همراه بوده‌‌‌اند. با این حال «سهرمز» با ثبت مجموع تولید 908هزار تنی از انواع سیمان طی پنج‌ماه نخست امسال، موفق شده است تولیدات خود را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 37درصد افزایش دهد و با این میزان رشد، سردمدار جهش تولید در میان تمامی شرکت‌های هم‌‌‌گروه خود شده است.

به‌منظور درک بهتر وضعیت حقیقی شرکت‌های سیمانی، در کنار تناژ تولید، مقدار فروش نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر این اساس در بازه سالانه به‌طور متوسط هر سال 45میلیون و 856هزار تن انواع سیمان توسط 39شرکت این صنعت به فروش رسیده و سالانه 2درصد به آن افزوده شده است. وضعیت مقدار فروش این صنعت نسبت به تولیدات مقبول‌‌‌تر است. در سال 1402 به‌رغم رشد 3درصدی تولید، تناژ فروش سیمانی‌‌‌ها با 7درصد افزایش، به 52میلیون و 417هزار تن رسیده است. بنابراین می‌‌‌توان اذعان کرد که دلیل رشد کم تولیدات سیمانی‌‌‌ها در سال 1402، ذخایر بالای انبار آنها بوده و عمدتا این صنعت در سال گذشته از انبار خود به فروش رسانده است. با این حال طی سال 1403 وضعیت مقدار فروش سیمانی‌‌‌ها همچون تولیدات آنها چنگی به دل نمی‌‌‌زند.

مجموع مقدار فروش این صنعت در بهار امسال 12میلیون و 518هزار تن بوده که نسبت به بهار 1402 رشد کمتر از یک‌درصد را تجربه کرده است. تجمیع تناژ فروش این صنعت در پنج‌ماه نخست امسال 19میلیون و 476هزار تن انواع سیمان بوده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 6درصد کاهش یافته است. همان‌طور که مشاهده شد، اثرات رکود، به‌خصوص در سال‌جاری کاملا در صورت‌های مالی شرکت‌های سیمانی مشهود است. از لحاظ رشد مقدار فروش، «سباقر» عملکرد بی‌نظیری داشته است. این شرکت در پنج‌ماه نخست امسال با ثبت 431هزار تن فروش انواع سیمان موفق شده است تناژ فروش خود را نسبت به مدت مشابه سال گذشته 61درصد افزایش دهد. در بازه ماهانه نیز طی مردادماه شرکت مذکور با ثبت فروش 128هزار تن انواع سیمان توانسته است مقدار فروش خود را 157درصد نسبت به مرداد 1402 بیشتر کند.

فوران درآمدی «سباقر»

بررسی سالانه فروش سیمانی‌‌‌ها نشان می‌دهد که هر سال به‌طور متوسط 32درصد به درآمد این صنعت افزوده شده است. روند فروش شرکت‌های سیمانی افزایشی بوده و در سال 1402 با ثبت درآمد 50هزار میلیارد تومانی رشد 54درصدی در فروش سیمانی‌‌‌ها رقم خورده است. با توجه به افزایش خوب تناژ فروش این صنعت در سال 1402، جهش درآمدی سیمانی‌‌‌ها دور از انتظار نبود. با این حال، همان‌طور که در بررسی مقدار تولید و فروش مشاهده شد، نزول این مقادیر مشهود بود و همین امر موجب شد تا در بهار امسال فروش سیمانی‌‌‌ها تنها 19درصد نسبت به مدت مشابه افزایش یابد و به 12هزار و 898میلیارد تومان برسد. در مقیاس ماهانه نیز کاهش شتاب درآمدی شرکت‌های سیمانی مشهود است.

بر این اساس طی پنج‌ماه نخست امسال فروش 21هزار میلیاردی توسط سیمانی‌‌‌ها رقم خورده که این عدد در مقایسه با مدت مشابه تنها 13درصد رشد داشته است. طی پنجمین ماه از سال‌جاری، درآمد فروش سیمانی‌‌‌ها 4هزار و 294میلیارد تومان بوده که در قیاس با مرداد 1402 تنها 8درصد رشد داشته است. همان‌طور که «سباقر» در بخش مقدار فروش یکه‌‌‌تاز میدان بود، در زمینه درآمد نیز رشد فروش بسیار خوبی را تجربه کرده است. این شرکت در پنج‌ماه نخست امسال درمجموع درآمد 437میلیارد تومانی را به ثبت رساند که این عدد در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 111درصد جهش یافته است.

بورس‌کالا؛ منجی سیمانی‌‌‌ها

یکی از بهترین تصمیماتی که طی چند سال گذشته اتخاذ شد، عرضه سیمان در بورس‌کالا بود. بورس‌کالا شفاف‌‌‌ترین بازاری است که می‌‌‌تواند علاوه بر سودرسانی به شرکت‌ها رقابت‌‌‌پذیری محصولات را افزایش دهد. از زمانی که شرکت‌های سیمانی محصولات خود را در بورس‌کالا عرضه کردند، رونق بسیار خوبی را تجربه کردند. سودآوری این صنعت به‌طور چشمگیری افزایش یافت و همزمان عرضه بالای سیمان موجب شد تا هیچ مصرف‌کننده‌‌‌ای با کمبود سیمان مواجه نشود و نیاز همه رفع شود. ارزیابی نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های سیمانی در پنج‌ماه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد که نرخ فروش سیمانی‌‌‌ها نسبت به پنج‌ماه آغازین 1402 به‌طور متوسط22درصد افزایش یافته است. در این مقیاس «ساربیل» بهترین عملکرد را از خود نشان داده است.

این شرکت توانسته است محصول اصلی خود یعنی سیمان تیپ 2فله را با 55درصد افزایش به فروش برساند. در مقیاس نقطه به نقطه طی مردادماه امسال نرخ فروش محصولات سیمانی نسبت به مرداد 1402 به‌طور میانگین 30درصد افزایش یافته است. در این بازه زمانی نیز «ساربیل» با درخشش هرچه تمام‌‌‌تر موفق شده است سیمان تیپ2 فله خود را 85درصد گران‌‌‌تر از مرداد سال گذشته به فروش برساند. مقایسه نرخ فروش پنجمین ماه سال‌جاری شرکت‌های سیمانی با متوسط امسال نشان می‌دهد که نرخ محصولات سیمانی‎ها به‌‌طور میانگین 14درصد افزایش یافته است. این بار دو شرکت «سغرب» و «ساربیل» رکوردشکنی کرده‌‌‌ و محصولات اصلی خود را اعم از سیمان تیپ‌یک فله و تیپ2 فله با افزایش نرخ 43 و 41درصدی نسبت به میانگین سال‌جاری به فروش رسانده‌اند.

حفظ سودآوری در شرایط رکودی

بررسی متغیرهای سودآوری شرکت‌های سیمانی در بازه سالانه طی 13سال گذشته نشان می‌دهد که به‌طور میانگین حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص سیمانی‌‌‌ها در این مدت به‌‌‌ترتیب 36، 28 و 26درصد بوده و طی سال‌های اخیر تحت‌تاثیر آزادسازی نرخ فروش، با رشد چشمگیری همراه شده است. میانگین سه‌متغیر سودآوری سیمانی‌‌‌ها در سال 1402 به‌‌‌میزان 42درصد بوده که در قیاس با متوسط سالانه 12درصد افزایش یافته است. در مقیاس فصلی نیز وضعیت سودآوری این صنعت افزایش خوبی را تجربه کرده است، به‌‌‌طوری که به‌طور متوسط طی 17فصل گذشته سیمانی‌‌‌ها 41درصد سودآوری میانگین را به ثبت رسانده‌‌‌اند. در بهار سال‌جاری حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت به‌‌‌ترتیب 45، 39 و 41درصد به ثبت رسیده و به متوسط فصلی خود نزدیک بوده است.