بررسی یک شرکت محصولات غذایی از سوی «دنیای‌اقتصاد»
«تبرک» اهرمی می‌شود
واحد‌های زیرمجموعه آن، شامل شرکت کشت و صنعت شهداب ناب خراسان (غشهداب)، شرکت نوش‌پونه مشهد، شرکت طلای سفید تبرک، شرکت اخشان خراسان، شرکت صنایع بسته‌بندی نوید خاوران و شرکت پخش سراسری محصولات تبرک هستند که شرکت نوش‌پونه مشهد و شهداب ناب خراسان، جزو شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و سایر شرکت‌ها، جزو شرکت‌های خارج از بورس به شمار می‌روند. سه‌شرکت بهاران گلبهار، بهینا و پادراتوس نیز زیرمجموعه شرکت محسوب می‌شوند؛ اما تحت مالکیت مستقیم شرکت قرار ندارند. فعالیت اصلی گروه کارخانه‌های صنعتی تبرک، تولید انواع محصولات دامی و غذایی در کارخانه‌های وابسته به شرکت و مجتمع‌های کشاورزی؛ خرید و فروش محصولات غذایی، پروتئینی و کشاورزی؛ تولید، خرید و فروش انواع فرآورده‌های لبنی پاستوریزه؛ خرید و فروش انواع سبزیجات و بسته‌بندی انواع نوشیدنی‌هاست.
جایگاه شرکت در صنعت
با توجه به اینکه «تبرک» در صنعت غذایی فعالیت می‌کند، عمده محصولات آن شامل محصولات کشاورزی مانند رب گوجه‌فرنگی، سس‌مایونز، روغن خوراکی، محصولات آردی، کنسرو، مربا و فرآورده‌های لبنی و شیر است. این شرکت، بر حسب مزیت نسبی، نمایندگی‌های فعالی در استان‌های فارس، اصفهان، خوزستان، آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، سیستان‌وبلوچستان، ایلام و خراسان دارد و گروه تبرک در سایر محصولات از جمله روغن‌های خوراکی و محصولات آردی، برنامه توسعه بازار را برای کسب سهم قابل قبول در دستور کار قرار داده است.
مهم‌ترین ریسک‌ها
منابع در دسترس گروه تبرک شامل منابع مالی و غیر‌مالی است. منابع مالی هم شامل وجوه نقد، مطالبات و سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورسی و غیر‌بورسی است. این شرکت در صورت نیاز می‌تواند بخشی از سهام پذیرفته‌شده در بورس را بفروشد یا اقدام به پذیرش شرکت‌های فرعی در بازار بورس یا فرابورس کند.
مهم‌ترین مصارف مالی در دسترس نیز توسعه فعالیت شرکت‌های فرعی، از جمله افزایش ظرفیت شرکت نوش‌پونه مشهد و بهره‌برداری از ظرفیت شرکت‌های طلای سفید تبرک و صنایع بسته‌بندی نوید خاوران است. «تبرک» به واسطه شرکت‌های زیرمجموعه خود، در معرض ریسک‌هایی قرار دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم. این ریسک‌ها به دلیل تغییر در بهای تمام‌شده و بهای فروش محصولات می‌توانند روی سود ناخالص شرکت‌های گروه اصلی اثر مستقیم بگذارند. همچنین می‌توانند بر درآمد حاصل از سود سهام شرکت «تبرک» اثرات مثبت و منفی بگذارند. افزایش حقوق و دستمزد و افزایش قیمت مواد اولیه می‌تواند
تاثیر مخربی بر سود‌آوری شرکت‌های گروه داشته باشد.
از جمله ریسک‌هایی که شرکت‌های سرمایه‌گذاری با آن مواجه‌اند، ریسک نقدینگی است که می‌تواند برای تداوم فعالیت و ایفای تعهدات، عدم‌کفایت وجوه ایجاد کند. ریسک دیگری که «تبرک» با آن مواجه است، نوسانات نرخ بهره است. افزایش یا کاهش این نرخ می‌تواند استراتژی شرکت‌ها در مورد تخصیص منابع برای دارایی‌های مختلف و شیوه تامین مالی آنها را تغییر دهد. به عنوان مثال، با افزایش نرخ بهره ممکن است منابع به سمت بانک‌ها و موسسات سپرده‌پذیر هدایت شوند. نوسانات نرخ ارز می‌تواند بر نرخ مواد اولیه وارداتی اثر مستقیم بگذارد. همچنین این نرخ می‌تواند بر درآمد شرکت‌های زیرمجموعه اثر‌گذار باشد و آن را افزایش دهد؛ چرا که با توجه به شرایط مساعد صادرات محصولات به کشورهای همسایه نظیر افغانستان و عراق پیش‌بینی می‌شود، صادرات محصولات شرکت به کشورهای مذکور افزایش یابد.
چشم‌انداز و برنامه‌های شرکت
شرکت «تبرک» برنامه‌ها و چشم‌انداز‌های خود را به برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم کرده است و قصد دارد در کوتاه‌مدت با نگاهی ویژه به طرفیت‌های شرکت نوش‌پونه مشهد، تولید و فروش محصولات آردی و رب گوجه‌فرنگی و سس‌مایونز را افزایش دهد و با توسعه فعالیت‌های کشاورزی، زنجیره ارزش خود را تکمیل کند. شرکت در تلاش است، با نگاه بلندمدت، به‌عنوان یکی از سه‌شرکت برتر در بازار کشور مطرح شود. «تبرک» قصد دارد با جذب و مدیریت سرمایه و هدایت آنها به سمت تولید در صنایع غذایی و بهداشتی بالاترین ارزش را برای سهامداران خود به ارمغان بیاورد. از این رو به دنبال شناسایی کسب‌وکارهای جدید و سود‌آور در صنایع غذایی و بهداشتی است.
همچنین در این راستا امکان واگذاری دارایی‌های غیر‌مولد به خارج از گروه را بررسی می‌کند تا بتواند بازدهی اقتصادی خود را افزایش دهد.
درآمد‌های گروه صنعتی تبرک
درآمد‌های عملیاتی حاصل از محصولات تولیدی در سال 1400، هزار و 342میلیارد بوده که نسبت به سال 99، 70درصد افزایش یافته است. سود حاصل از فعالیت کشاوری نیز در سال 99، 17میلیارد تومان بوده که با کاهش 25درصدی به 13میلیارد تومان رسیده است. در مجموع درآمد‌های عملیاتی گروه در سال 1400 با افزایش 68درصدی به مبلغ هزار و 355میلیارد تومان افزایش یافته است.
درآمد عملیاتی شرکت (بدون فعالیت‌های زیرمجموعه)، در سال 1400، 99میلیارد تومان بوده که نسبت به سال پیش از آن، 46درصد کاهش یافته است؛ در نتیجه با افزایش هزینه‌های عمومی و اداری و کاهش سایر درآمد‌های غیر‌عملیاتی، سود خالص شرکت نیز با 62درصد کاهش مواجه شده است.
اقلام ترازنامه‌ای شرکت
سرمایه‌گذاری بلندمدت طی سال‌های 99 تا 1400، با کاهش 47درصدی همراه بوده که این امر به دلیل فروش سهام قبل از بهره‌برداری صنایع غذایی مهرانه‌خراسان و شرکت مبین‌نگار بهناز است. افزایش پیش‌پرداخت‌ها نیز به دلیل پرداخت وجه طبق قراردادهای قبلی با صداوسیما به‌منظور تبلیغات بوده است.
با بررسی سرمایه در گردش گروه درمی‌یابیم که میزان سرمایه در گردش در سال 1400، 380میلیارد تومان بوده که نسبت به سال 99، با افزایش 149درصدی روبه‌رو شده است. با مقایسه رشد افزایش سرمایه با رشد درآمد‌های عملیاتی طی این دو سال متوجه پیشی‌گرفتن رشد سرمایه در گردش از فروش می‌شویم؛ این موضوع عدم‌دریافت بازدهی مناسب از سرمایه در گردش شرکت را نشان می‌دهد. سرمایه در گردش شرکت نیز با افزایش 117درصدی در سال 1400 نسبت به سال قبل از آن، به رقم 148میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که درآمد‌های عملیاتی شرکت در این دو سال، 46درصد کاهش پیدا کرده است.
بررسی نسبت‌های مالی شرکت
نسبت جاری شرکت که از تقسیم دارایی‌های جاری به بدهی‌های جاری شرکت حاصل می‌شود، در گروه و شرکت تبرک، در سال 1400، عدد «2» بوده که بیانگر این است که شرکت می‌تواند تعهدات مالی خود را در مدت یک‌سال مالی پرداخت کند. نسبت‌های آنی که از تقسیم دارایی‌های جاری و کسر موجودی اجناس و سفارش‌های آن بر بدهی‌های جاری به دست می‌آید، در گروه تبرک، عدد «یک» و در شرکت «2» بوده است که نشان می‌دهد، نقدینگی‌های شرکت نسبت به گروه، توانایی بیشتری برای بازپرداخت تعهدات خود دارد. نسبت‌های اهرمی از تقسیم بدهی بر دارایی و تقسیم حقوق مالکانه به دارایی حاصل می‌شود. نسبت بدهی گروه در سال 1400، عدد 42واحد بوده که نسبت به سال 99، 2واحد افزایش یافته است. در شرکت نیز این نسبت به اندازه 100درصد در سال 1400 افزایش پیدا کرده است. این اعداد نشان می‌دهند که سیاست‌های شرکت به این سمت و سو خواهد رفت که دارایی‌های خود را از محل بدهی‌ها تامین کند و اهرم مالی شرکت را افزایش دهد. با بررسی نسبت‌های سود‌آوری بازدهی دارایی‌ها، درمی‌یابیم که این بازدهی، هم در گروه و هم در شرکت با کاهش قابل‌توجهی همراه بوده است.
بررسی NAV شرکت و وضعیت شرکت‌های زیرمجموعه
شرکت‌های بورسی زیرمجموعه «تبرک»، همان‌طور که اشاره شد، شامل «غشهداب»، «غپونه» و بانک‌سیناست. برای محاسبه ارزش روز این دارایی‌ها می‌توانیم از ارزش بازار این شرکت‌ها استفاده کرده، سپس کاهش یا افزایش ارزش آنها را نسبت به بهای تمام‌شده محاسبه کنیم. با این تفاسیر، مازاد ارزش پرتفوی شرکت‌های بورسی زیرمجموعه «تبرک»، حدود هزار میلیارد تومان است.
شرکت‌های خارج از بورس نیز شامل پنج‌شرکت است که مجموعا اضافه ارزشی بالغ بر ۹۳۵میلیارد تومان برای شرکت ایجاد کرده است. شرکت از محل سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها از آخرین صورت مالی منتشرشده، درآمد نقدی به دست نیاورده و از محل فروش سهام شرکت نوش‌پونه مشهد نیز بیش از 6 میلیارد تومان سود به دست آورده است.
ارزش روز دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، از حاصل جمع حقوق صاحبان سهام و کاهش یا افزایش ارزش شرکت‌های بورسی و غیر‌بورسی و درآمد‌های نقدی و سود حاصل از فروش سهام به دست می‌آید. با مفروضات فوق ارزش روز دارایی‌های جاری شرکت، حدود 4هزار میلیارد تومان است که NAV هر سهم «تبرک»، حدود هزار و ۹۴ تومان خواهد شد. P/ NAV این شرکت، حدود ۷۱درصد است.
