حال خوش حمل‌ونقل عمومی
توسعه حمل‌ونقل عمومی تهران چگونه پیش میرود؟
اگر خطوطی مثل ۸، ۹ و ۱۰ اضافه شود هم باید بیش از این واگن اضافه کنیم. طبق اعلام شهرداری مراحل تحویل واگن‌های چینی از اواخر سال جاری آغاز می‌شود، اما طول دوره تحویل آنها بالای دو سال زمان خواهد برد و به صورت تدریجی وارد ناوگان می‌شوند. با این اوصاف باید امیدوار بود که در سال ۱۴۰۸ به ناوگان موجود ۱۰۷۱ واگن اضافه شده باشد. قرارداد ساخت ۱۳۰ واگن ساخت داخل نیز منعقد شده که با مجموع این تعداد واگن، تغییر محسوسی را در مترو تهران شاهد خواهیم بود. قرارداد ۱۰۷۱ واگن معادل خرید واگن طی ۲۴ سال گذشته است.
تعمیر و نگهداری واگن‌های مترو در شرکت واگن‌سازی
شهرداری تهران یک شرکت واگن‌سازی دارد. کار شرکت واگن‌سازی تهران تعمیر و نگهداری واگن‌های مترو است. مدیریت شهری بنا دارد شرکت واگن‌سازی تهران را به تولیدکننده واگن مترو تبدیل کند. با خرید واگن خارجی امیدوارم بتوانیم فناوری تولید واگن را مرحله‌به‌مرحله داخل کشور بیاوریم و بعد از ورود ۱۰۷۱ واگن خارجی، شهرداری تهران تولیدکننده واگن مترو در کشور باشد تا هم برای خودش تولید کند و هم برای کلان‌شهرهایی که نیاز دارند، تولید و عرضه کند.
تا سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴۲ ایستگاه با ۲۵۴ کیلومتر تونل داشتیم، طی ۳۰ ماه گذشته این ۱۴۲ ایستگاه را به ۱۵۹ ایستگاه تبدیل کردیم و طول تونل‌ها را به ۳۰۳ کیلومتر رساندیم. تا آخر این دوره تقریباً پنج ایستگاه خط ۶ تکمیل می‌شود و اگر این پنج ایستگاه را هم افتتاح کنیم، تقریباً کل ایستگاه خطوط یک تا ۷ افتتاح شده و تکمیل است. دو توسعه خطوط هم در خط ۴ و خط ۲ داریم که جزو طرح‌های جدید است. کلنگ خط‌های ۸ تا ۱۱ نیز خورده شده و به مرور روند ساخت آنها نیز آغاز شده و می‌شود.
از آنجا که خرید واگن از خارج است دولت باید در این زمینه همراهی کند و چون مترو یک بحث ملی در کشور است باید همکاری مطلوب دولت را داشته باشیم. دولت گذشته همکاری خیلی خوبی کرد. خرید این تعداد واگن مترو در دولت گذشته انجام شد و درصدی از پول آن که باید پرداخت می‌شد پرداخت شده، چون این خرید به صورت فاینانس است و باید بخش دیگرش در این دولت انجام شود و شهرداری هم پیگیر است که چند درصد باقی‌مانده‌اش نیز در این دوره پرداخت شود و از بهمن‌ماه به صورت مرحله‌به‌مرحله واگن‌های مترو وارد کشور شود.
زمانی که بحث خرید خارجی داریم همکاری نزدیک دولت بسیار موثر و مفید و در واقع حلال مشکلات است؛ ولی اراده مدیریت شهرداری و پیگیری‌ها موتور محرکه کار است. در این زمینه باید کمک دولت را داشته باشیم وگرنه ممکن است کلاً خرید را منتفی کند؛ یعنی باید تاییدهای نهایی را از وزارت صمت داشته باشیم و هماهنگی بانک مرکزی و نهادهای اطلاعاتی امنیتی را می‌خواهد، به‌طور کلی نظارت بر قراردادها، ضرورت است.
تعیین بودجه مناسب در شورای شهر
در شورای شهر نیز تلاش کردیم بودجه مناسبی برای این کار در نظر بگیریم. برای اولین‌بار در سال ۱۴۰۲ با توجه به وضعیتی که حمل‌ونقل ما در سطح شهر تهران داشت، چیزی در حدود ۴۰ درصد از بودجه شهرداری تهران را به بخش حمل‌ونقل اختصاص دادیم که خرید اتوبوس و بخشی از خریدهای واگن انجام شد و در بودجه سال ۱۴۰۳ هم همین کار را کردیم و چیزی در حدود ۴۰ درصد از بودجه شهرداری تهران را برای بخش حمل‌ونقل عمومی اعم از خرید اتوبوس و خرید واگن مترو و توسعه خطوط و ایستگاه‌های مترو اختصاص دادیم. یعنی کار ویژه‌ای انجام شد، به‌طوری‌که تاکنون سابقه نداشته شهرداری تهران ۴۰ درصد از بودجه شهر را در این بخش هزینه کند؛ آن هم به خاطر ضرورت‌هایی که امروز در تهران احساس می‌کنیم. وضعیت آلودگی هوا به خاطر عدم توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی است و اگر در سال‌های گذشته این کم‌کاری‌ها انجام نمی‌شد، امروز به این معضلات گرفتار نمی‌شدیم. ما سعی کردیم در این زمینه کم‌کاری نداشته باشیم و سیاست‌گذاری را بر اساس توسعه حمل‌ونقل عمومی بگذاریم. در حال حاضر ۷۰ درصد مردم از حمل‌ونقل شخصی و ۳۰ درصد از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند که این عدد باید کاملاً برعکس شود.
مطابق با استاندارد، تهران باید ۱۰ هزار دستگاه اتوبوس داشته باشد. ناوگان فعال از حدود ۱۸۰۰ (۱۸۶۷) به بیش از ۳۰۰۰ رسیده است. تا پایان دوره تهران با خریدهای خارجی که انجام می‌دهیم و خریدهای داخلی به بالای شش هزار دستگاه اتوبوس مجهز شده و به ۱۰ هزار دستگاهی که تهران نیاز دارد، نزدیک می‌شویم. اگر این اتفاق بیفتد مردم خواه‌ناخواه به سمت حمل‌ونقل عمومی می‌روند و ماشین شخصی را بیرون نمی‌آورند. توسعه ناوگان مترو هم دقیقاً در این راستاست.
روزانه ناوگان اتوبوسرانی و مترو حدود دو میلیون نفر را جابه‌جا می‌کند، می‌خواهیم اینجا تعداد مسافر را با خریدهایی که انجام دادیم به دو برابر برسانیم. همان‌طور که گفتم معادل ۲۴ سال گذشته واگن مترو خریده‌ایم. امیدواریم با واگن‌هایی که می‌آید تا دو سال آینده جابه‌جایی مسافر را به حدود چهار میلیون نفر برسانیم. شهرداری بودجه‌هایی را که ما مصوب کردیم به این بخش تخصیص داده است.
عکس: شایان محرابی
سیاست مستمر در توسعه حمل‌ونقل شهری
دو سال است که این سیاست را پیش بردیم و سال آینده هم این سیاست را دنبال می‌کنیم؛ چون سیاست ما در موضوع حمل‌ونقل عمومی باید یک سیاست مستمر و درازمدت باشد. کسانی که در دوره‌های آینده می‌آیند و سکان کار را به دست می‌گیرند باید حدود ۱۰ سال بر روی بخش حمل‌ونقل عمومی و به خصوص بخش حمل‌ونقل پاک کار کنند. از اتوبوس‌هایی که خریداری کردیم سه هزار دستگاه آن اتوبوس برقی است؛ یعنی نگاه ما به حمل‌ونقل پاک است و باید به این سمت برویم تا در عین گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی، به فکر پاک بودن وسایل حمل‌ونقل هم باشیم که آلودگی هوا تولید نکند. باید تلاش کنیم استفاده مردم از ماشین‌های شخصی‌شان را که عموماً آلوده‌کننده هوا هستند و با بنزین و دیزل کار می‌کنند، به حداقل برسانیم. اگر به استفاده ۷۰درصدی مردم از حمل‌ونقل عمومی برسیم وضعیت آلودگی هوا به‌شدت کاهش می‌یابد.
ماجرای قرارداد چینی
اینجا می‌خواهم درباره قرارداد چین نیز نکاتی را مطرح کنم. این قرارداد درباره خرید ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی بود. زمانی که خواستیم اتوبوس بخریم، اول، ما را ملزم کردند که اتوبوس داخلی بخریم و به تمام تولیدکننده‌های اتوبوس داخل کشور فراخوان دادیم که هر چه اتوبوس تولید کنند، می‌خریم. شش شرکت اعلام کردند که حاضرند طی مدتی ۳۵۰۰ دستگاه اتوبوس بفروشند و بعد که پای قرارداد آمدند، اتوبوس‌ها به ۲۷۰۰ دستگاه رسید و از این تعداد ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی بود. قرار بود این شرکت‌ها تا شب عید سال گذشته ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس به ما تحویل بدهند؛ ولی بیشتر از ۴۸۰ دستگاه اتوبوس تحویل ندادند و به خاطر همین بدقولی‌شان به شهرداری فشار آوردیم که تولیدکننده داخلی بدقولی می‌کند، باید به خرید اتوبوس خارجی هم فکر کنیم و نباید مردم را کنار خیابان نگه داریم تا تولیدکننده داخلی چه موقع هوس کند اتوبوسی را که از او خریداری کرده‌ایم تولید کند و به ما تحویل بدهد. مردم در خیابان و ایستگاه‌ها معطل‌اند.
بنا بود در فرآیند خرید خارجی، اتوبوس دیزلی بخریم اما آقای علی‌آبادی، وزیر صمت دولت گذشته، اعلام کرد که اگر اتوبوس برقی بخرید، گمرکی آن را صفر می‌کنیم، به اضافه اینکه درباره جزئیات قیمت اتوبوس برقی در دولت هم اطلاعات کسب کنید. ما از داخل قیمت گرفتیم؛ آن موقع اتوبوس برقی ۳۴۰ هزار یورو بود و با تخفیفی که گرفتیم به ۳۲۰ هزار یورو رسید.
با توجه به قیمتی که گرفتیم و با توجه به اینکه وزیر کشور، وزیر صمت، نهادهای اطلاعاتی امنیتی، بانک مرکزی و وزیر نفت در جریان این خرید بودند، اتوبوس‌های برقی را با کیفیت و ضمانت پس از فروش بهتر از خارج از کشور با قیمت ۲۲۰ هزار یورو خریداری کردیم؛ یعنی حدود ۱۰۰ هزار یورو ارزان‌تر خریدیم. ما باید از پول مردم حراست کنیم.
این موضوع برای تولیدکننده داخلی سنگین تمام شد. از یک طرف برای تحویل اتوبوس‌ها با ما بدقولی کرد و از طرف دیگر قیمت اتوبوس برقی را ۱۰۰ هزار یورو گران‌تر به ما اعلام کرد. ما از هر دو اتوبوس که از داخل می‌خریدیم، می‌توانستیم سه اتوبوس از خارج از کشور با کیفیت و ضمانت بهتر بخریم.
این خرید خارجی موجب شد صدای تولیدکننده‌های داخل دربیاید. تولیدکننده خارجی از ما خواست که قرارداد را محرمانه اعلام کنیم، چون آنها صرفاً به ما ۲۵۰۰ اتوبوس نمی‌فروشند و سالانه چندین ده هزار دستگاه اتوبوس به کشورهای اروپایی و آمریکایی فروخته و ممکن است به خاطر مسائلی که ایران دارد، این شرکت را نیز تحریم کنند.
در عین حال قرارداد در اختیار تمام دستگاه‌های ذی‌ربط و نهادهای اطلاعاتی امنیتی است و ما با اجازه و نظر نهادهای اطلاعاتی امنیتی این قرارداد را طبق خواست آنها محرمانه اعلام کردیم. قرارداد در اختیار اعضای شورای شهر، نهادهای اطلاعاتی امنیتی، وزارت کشور و وزارت صمت هم قرار گرفت. آنها شرکتی را واسطه کردند که به این شرکت بدهند و این شرکت به ما اتوبوس‌ها را تحویل بدهد.
در واقع قرارداد دست‌گردان می‌شد تا هویت اصلی شرکت مشخص نشود. این موضوعی بود که باعث شد صدای مافیای خودرو دربیاید و بگویند قرارداد چین مشکوک است! اما در حال حاضر بیش از ۱۰۰ دستگاه اتوبوس برقی به گمرک آمده و کارهای گمرکی‌اش در حال انجام است و به‌زودی به داخل تهران می‌رسد و اگر به داخل شهر برسد، با کیفیتی که تولید شده و قیمتی که به ما فروخته‌اند، بعید می‌دانم هیچ کلان‌شهری از تولیدکننده داخلی اتوبوس برقی بخرد. خودروساز داخلی باید یک فکر اساسی در بخش خودروهای سبکی که به مردم تحویل می‌دهد و هم در بخش اتوبوس‌هایی که تولید کرده و به کلان‌شهرها تحویل می‌دهد؛ بکند. باید تکانی بخورند و از این وضعیت خارج شوند و این بازی‌ها را درنیاورند.
بخشی از کارهای رسانه‌ای و موضوعاتی که مطرح می‌کردند از سوی مافیای خودرو بود که می‌دانستند این خرید باعث می‌شود بازارشان کساد شود. تولیدکننده داخل ۳۴۰ هزار یورو به ما قیمت داد و ما با ۲۲۰ هزار یورو خریداری کردیم. ما با پول و سرمایه مردم خرید می‌کنیم و باید از داشته مردم محافظت کنیم.
