شاخص‌‌‌های ارزیابی شرکت‌های برتر ایران بررسی شد
نورافکن فضای کسب‌وکار
رتبهبندی IMI-۱۰۰ در سال نخست (۱۳۷۷) با رتبهبندی ۱۰۰شرکت برتر ایران از نظر میزان فروش (درآمد) آغاز شد و در سال‌های بعد و با توجه به استقبال شرکت‌ها به‌تدریج تعداد شرکت‌های فهرست به ۵۰۰شرکت افزایش یافت. همچنین تعداد شاخص‌‌‌های مورد بررسی به ۳۳شاخص رسید. تولید اطلاعات در مورد بنگاه‌‌‌های اقتصادی کشور، شفاف‌‌‌سازی فضای کسب‌وکار، رتبهبندی شرکت‌ها از نظر میزان اثرگذاری در اقتصاد ملی، گسترش رقابت بین بنگاه‌‌‌های اقتصادی و استفاده از نتایج رتبهبندی برای کمک به برنامه‌‌‌ریزی اقتصادی در کشور از جمله اهداف رتبهبندی شرکت‌های برتر در ایران است.
در رتبهبندی شرکت‌های برتر ایران، ابتدا ۵۰۰شرکت براساس شاخص میزان فروش (درآمد) انتخاب و رتبهبندی می‌‌‌شوند. پس از آن ۵۰۰شرکت براساس شاخص‌‌‌های دیگری نیز رتبهبندی می‌‌‌شوند. متولیان این رتبهبندی معتقدند انتخاب ۵۰۰شرکت براساس میزان فروش از منطق اقتصادی برخوردار است، زیرا فروش خروجی نهایی بنگاه‌‌‌های اقتصادی است. همچنین میزان اثرگذاری فعالیت یک شرکت در ابعاد اقتصاد ملی با میزان فروش شرکت‌ها رابطه مستقیم دارد. علاوه بر فروش، رشد اشتغال، ارزش‌افزوده، دارایی، رشد دارایی، سودآوری، رشد سود، بهره‌‌‌وری، صادرات، نسبت جاری، نسبت بدهی و ارزش بازار از دیگر شاخص‌‌‌های مورد ارزیابی هستند.
اما بررسی نتایج رتبهبندی شرکت‌های برتر طی سال‌های گذشته حاکی از این است که شرکت‌های نفتی، پتروشیمی، معدنی، بانکی و... اغلب رتبه‌‌‌های برتر را به خود اختصاص می‌دهند. اگرچه در سال‌های اخیر حضور شرکت‌های دانشبنیان در این رتبهبندی روندی افزایشی داشته است، اما به نظر می‌رسد سهم شاخص‌‌‌هایی همچون خلق ارزش‌افزوده، پیچیدگی صنعتی، فناوری و...، در رتبهبندی شرکت‌ها کمرنگ است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی با اشاره به اهداف رتبهبندی شرکت‌های برتر و معیارهای ارزیابی گفت: 27سال پیش فرآیند رتبهبندی شرکت‌ها را با یک شاخص شروع کردیم، اما در حال حاضر 33شاخص را در ارزیابی لحاظ می‌‌‌کنیم. مسعود لطفی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» و در پاسخ به این سوال که آیا چنین همایش‌‌‌هایی توانسته است محرکی برای سوق دادن شرکت‌ها به سمت تقویت R&D، خلق ارزش‌افزوده بیشتر و... شود، گفت: اقتصاد ما مسائلی دارد که بر وضعیت شرکت‌ها و شاخص‌‌‌های اقتصادی تاثیرگذار است. او معتقد است تا زمانی که بخشی از اقتصاد از ظرفیت‌‌‌های پنهان استفاده می‌کند، بسیاری از مسائل قابل حل نیست. به گفته لطفی به طور کلی در اقتصاد ایران و خارج از این رتبهبندی، شرکت‌های بزرگی هستند که کالاها و محصولاتی با کمترین ارزش‌افزوده تولید می‌کنند و به فروش می‌‌‌رسانند، اما بیشتر دیده و مطرح می‌‌‌شوند. در مقابل شرکت‌هایی هستند که فناوری و دقت ساخت بالایی دارند، از دانش و تکنولوژی استفاده می‌کنند، دقیق هستند و...؛ اما به اندازه‌‌‌ای که باید دیده نمی‌‌‌شوند.
مهم‌ترین معیار ارزشیابی در شناسایی شرکت‌های برتر
معاون وزیر صمت در نشست خبری با اصحاب رسانه اظهار کرد: در بیست‌وهفتمین سال رتبهبندی شرکت‌های برتر ایران، امسال نرخ ریسک و بازدهی را در نظر می‌‌‌گیریم. این موضوع کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاران بفهمند که به این کسب‌وکار ورود کنند یا خیر. بابک احمدی با تاکید بر اینکه مفاهیمی همچون خلق ارزش پایدار وارد اقتصاد شده، اما چندان مورد توجه قرار نگرفته‌‌‌اند، افزود: سرمایه‌گذاری پایدار در کسب‌وکار وقتی اتفاق میافتد که در نوسانات اقتصادی ریسک حداقلی را تجربه می‌کند. رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) افزود: این رتبهبندی به مدیران و سیاستگذاران کمک می‌کند تا با دریافت آمار و اطلاعات شفاف و شناخت دقیق از ساختار مالی شرکت‌ها و بنگاه‌‌‌های اقتصادی کشور، فضای روشن‌‌‌تری از کسب‌وکار اقتصادی کشور به دست آورند.
وی با تاکید بر اینکه خلق ارزش پایدار و پایین‌‌‌تر بودن نرخ ریسک، مهم‌ترین معیار ارزشیابی در شناسایی شرکت‌های برتر است، گفت: صنایعی را که به منبع رانتی وصل نباشند، از لحاظ فروش و درآمد بررسی می‌‌‌کنیم؛ از این‌رو صنایعی که دارای نرخ ریسک بالا هستند نباید به سرمایه‌گذاران معرفی شوند.
احمدی تصریح کرد: دستاورد ۲۶ساله رتبهبندی شرکت‌های برتر ایران حضور بیشتر شرکت‌های دانشبنیان بوده است. باید توجه کرد که شرکت‌های بزرگ، تنه درخت و شرکت‌های متوسط، شاخه و در نهایت شرکت‌های کوچک، برگ درخت هستند. به طور قطع این سه‌بخش به هم مرتبط هستند. بدون برگ درخت تنه نمی‌‌‌تواند فتوسنتز کند و در مقابل اگر تنه درختی نباشد، امکان رشد شاخه و برگ وجود ندارد. در اکوسیستم صنایع باید شرکت‌های بزرگ را در اولویت قرار داد تا شرکت‌های متوسط و کوچک رشد کنند تا خلق ارزش پایدار محقق شود. او افزود: دانشبنیان شدن دارای چارچوبی است که بسیاری از شرکت‌ها خود را با آن تطبیق داده‌‌‌اند، اما فناور بودن یک شرکت به معنای حضور در بازارهای رقابتی و ایجاد خلق ارزش پایدار است. به‌طور قطع اگر شرکتی بخواهد همچنان جزو 10شرکت برتر قرار بگیرد، باید فناور باشد تا بتواند با سرعت بالایی محصولات خود را با نیاز بازار تطبیق دهد.
دعوت از هلدینگها برای شرکت در رتبهبندی
در ادامه این نشست، مسعود لطفی، مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، با اشاره به اینکه 26دوره رتبهبندی 100شرکت برتر برگزار شده است، گفت: با افزایش تعداد شرکت‌ها نمی‌‌‌توان نام این همایش را تغییر داد. او درباره شاخص‌‌‌های رتبهبندی این همایش اظهار کرد: از زمان برگزاری رتبهبندی به تعداد شاخص‌‌‌های رتبهبندی شرکت‌ها اضافه شده است، در حالی که در دوره‌‌‌های نخست درآمد و فروش شرکت مبنای رتبهبندی بود. ازاین‌‌‌رو افزودن شاخص‌‌‌های رتبهبندی یک فرآیند پایدار است. او تصریح کرد: برنامه‌‌‌ریزی شده است که تا پایان سال ۶نشست برای صنایع اختصاصی ذیل رتبهبندی ۱۰۰شرکت برتر برگزار شود تا بتوانیم اطلاعات را با شرکت‌ها به اشتراک بگذاریم.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی افزود: از همه شرکت‌ها، هلدینگها و صاحبان کسب‌وکار بزرگ، متوسط و کوچک که درآمد سالانه بالای 200میلیارد تومان دارند دعوت به عمل می‌آوریم که با حضورشان کمک کنند نتایج کامل‌تر و دقیق‌تری که آینه تمام‌نمای وضعیت شرکت‌های ایرانی است، توسط مرکز رتبهبندی شرکت‌های برتر سازمان مدیریت صنعتی تهیه و به فعالان اقتصادی ارائه شود.
10 شرکت پیشرو دانشبنیان معرفی می‌‌‌شوند
در پایان این نشست، بهنام فیض‌آبادی، مدیر مرکز رتبهبندی شرکت‌های ایران سازمان مدیریت صنعتی اظهار کرد: در حال حاضر ۵۰۰شرکت بر مبنای ۳۳شاخص رتبهبندی در 5دسته 100شرکتی بررسی می‌‌‌شوند. همچنین نرخ بازده و ریسک را به رتبهبندی شرکت‌ها اضافه کرده‌‌‌ایم. اما به طور کلی شاخص رشد فروش، رشد بهره‌‌‌وری و... به عنوان آینه اقتصاد کشور مورد ارزیابی قرار می‌‌‌گیرند. او تصریح کرد: شرکت‌های دانشبنیان در سال‌های اخیر به رتبه‌‌‌هایی ورود کرده‌‌‌اند. به همین دلیل 10شرکت پیشرو دانشبنیان معرفی می‌‌‌شوند. موضوع رتبهبندی شرکت‌های برتر به افزایش رقابت‌‌‌پذیری شرکت‌ها کمک می‌کند، زیرا بر مبنای داده‌‌‌های تاییدشده شرکت‌ها اتفاق میافتد. به گفته او در رتبهبندی ۱۴۰۲ شرکت‌های دانشبنیان ۲۵درصد رشد داشتهاند. گروه فرآورده‌های نفتی ۲۳درصد، شرکت‌های پتروشیمی ۱۳درصد، بانک‌ها ۱۴درصد، چندرشته‌ای صنعتی ۱۰درصد، گروه فلزات ۱۱درصد و سایر گروه‌ها ۲۶درصد سهم داشتهاند. او تصریح کرد: شرکت‌هایی که اطلاعات خود را در کدال منتشر می‌کنند یا اطلاعات خود را داوطلبانه ارائه می‌دهند مورد ارزیابی قرار می‌‌‌گیرند. ارزیابی دوره قبلی رشد ۲۵درصدی داشته است.
