جریان نوآوری و صادرات «قطعهساز بزرگ» چگونه از مانع تحریم‌‌‌ها عبور کرد؟
ماموریت ملی «عظام»
معاون تولید و عملیات گروه قطعهسازی عظام در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» نتایج استراتژی «توسعه مداوم» در شرکت را تشریح کرد
محمد حسنی‌‌‌زاده، معاون تولید و عملیات گروه قطعات خودرو عظام، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»، از مسیر طی‌شده در این گروه می‌‌‌گوید و معتقد است قرار گرفتن مفهوم توسعه به عنوان زیربنای اصلی و استراتژی کلان در عظام طی این سال‌ها باعث شده با توسعه فعالیت‌‌‌ها، این مجموعه در جایگاه یکی از بزرگ‌ترین قطعهسازان کشور قرار گیرد که به عنوان یک بازوی اصلی برای صنعت خودروی کشور در این سال‌ها، از توقف تولیدات اصلی خودروسازان داخلی جلوگیری کرده است. متن گفت‌وگو را در زیر بخوانید.
استراتژی اساسی گروه قطعهسازی عظام حول چه محوری تعریف شده است؟
سازمان‌ها و بنگاه‌‌‌های بزرگ اقتصادی در فرآیند کاری خود، همواره یک ایده و استراتژی کلان را به عنوان محور برنامه‌‌‌های خود تعریف می‌کنند. گروه عظام نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکتهای ایرانی فعال در عرصه قطعهسازی خودرو، یک ایده اصلی را از ابتدای فعالیت خود مدنظر قرار داده و آن «توسعه مداوم» است. یعنی از ابتدای فعالیت تا امروز، از عباس ایروانی - بنیان‌گذار مجموعه - تا همه مدیران، تصمیم‌گیران و برنامه‌‌‌ریزهای عظام، تمام فعالیت‌‌‌های خود را در چارچوب توسعه پیش برده‌‌‌اند.
این موضوع را در نحوه عملکرد عظام در طول دوره فعالیت به خوبی می‌توانیم ببینیم. از روز نخست آغاز به کار عظام، تا امروز طرح‌‌‌ها، همگی در قالب تعداد قابل‌توجهی طرح و پروژه از صفر تا صد در داخل گروه اجرایی شده و اگر امروز خطوط تولیدی را می‌‌‌بینیم که بخش مهمی از توان تولید خودروی کشور را پشتیبانی می‌کند، همگی در ابتدا از آماده‌سازی زمین و احداث کارخانه آغاز و سپس به ساخت، تجهیز و تولید منجر شده است. این تنها به بخش کمی بازمی‌گردد. در حوزه کیفی نیز ارتقای فنی و به‌روزرسانی دائمی خطوط تولید، در چارچوب استراتژی توسعه‌محور عظام همواره در دستور کار بوده و امروز به دستاوردی مهم در صنعت خودروسازی کشور تبدیل شده است.
عظام برای نظام‌‌‌مند شدن این نگاه در ساختار داخلی خود برنامه‌‌‌های پنج‌ساله توسعه طراحی کرده که در چارچوب آن، اهداف مجموعه پیش‌بینی، اولویت‌‌‌گذاری و اجرایی شده است و در حال حاضر نیز در میانه برنامه پنج‌ساله توسعه حدفاصل سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ هستیم که در این حوزه نیز برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های کمی و کیفی خاصی در نظر گرفته است.
در افق ۱۴۰۵، جایگاه عظام چطور تعریف شده است؟
یکی از اصلی‌‌‌ترین برنامه‌‌‌های ما در افق ۱۴۰۵، رشد کمی تولید است. عظام در سال‌های گذشته ظرفیت خطوط تولید خود را به حداکثر رسانده و از اشتغال‌زایی تا افزایش بهره‌وری، توانسته رشد کمی خود را حفظ کند. در سال ۱۴۰۲، رشد تیراژی محصولات عظام حدودا ۴۰درصد بوده و این روند ادامه خواهد داشت. در کنار آن، به‌روزرسانی خطوط تولید و وارد کردن محصولات تازه به بازار برای خودروهای جدید بخش دیگری از اقدامات عظام بوده که امروز سهم عظام را در خودروهای جدید مانند «تارا» ایران‌خودرو و «شاهین» سایپا بالا برده و اتکای صنعت خودروی کشور به این گروه قطعهسازی را افزایش داده است. اشتغال‌زایی یکی دیگر از دستاوردهای مهم عظام بوده است. نگاه توسعه‌محور عظام، باعث شده که امروز بیش از ۵۵۰۰ نفر نیرو به شکل تمام وقت و ثابت در این مجموعه مشغول به کار شوند. در برنامه ۱۴۰۵ ما این طور دیده‌‌‌ایم که تعداد اشتغال ثابت در عظام به بیش از ۱۴هزار نفر برسد.
در چارچوب توسعه، کیفیت نیز در کنار رشد کمی، جایگاه و نقشی اساسی دارد. عظام ارتقای کیفیت خود را در چه محور‌‌‌هایی دنبال می‌کند؟
کار مهم دیگری که عظام در این سال‌ها آن را دنبال کرده، وارد کردن دانش و فناوری روز از شرکتهای بزرگ فعال در این عرصه به ایران بوده است. شرکت‌هایی مثل Bosch و Mahle از آلمان، valeo فرانسه و Mando کره‌جنوبی که تمامی آنها در این حوزه نام‌‌‌هایی مشهور هستند با عظام در قالب‌‌‌هایی چون همکاری‌‌‌های سازمانی و انتقال و بومی‌‌‌سازی دانش همراهی کردند و اگر امروز می‌‌‌بینیم که عظام در حوزه‌‌‌های نوین و قطعات پیشرفته دستاوردهای بزرگی به دست آورده به دلیل این نگاه توسعه‌محور و خودکفایی و داخلی‌‌‌سازی ظرفیت‌‌‌ها بوده است. در واقع در عظام یک خلق دانش ملی صورت گرفته است.
مجموعه عظام جزو شرکت‌هایی بوده که بیشترین هزینه را برای ارتقای کیفیت انجام داده است. وقتی از بهبود کیفیت صحبت می‌‌‌کنیم، کار از طراحی و ساخت واحد تولید آغاز می‌شود، به تجهیز کارخانه و خطوط تولید میرسد و در نهایت به آموزش نیروی انسانی و مدیران میرسد. ما جزو نخستین شرکت‌هایی بودیم که تاکید داشتیم که تمام شرکتهای زیرمجموعه عظام باید در سطح استانداردهای بین‌المللی فعالیت کنند و بررسی شاخص‌‌‌ها نشان می‌دهد که ما در مسیر دستیابی به اهداف موردنظر قرار گرفته‌ایم.
در دوره‌‌‌ای که تحریم‌‌‌ها وجود نداشت، ما بخشی از زنجیره تامین خودروسازهایی مانند پژو و رنو فرانسه بودیم و امروز نیز با وجود محدودیت‌ها، صادرات ما به روسیه و ایتالیا ادامه دارد. برای این صادرات، خط تولید جدیدی اضافه نشده، ما هر آن چیزی را که خطوط تولیدمان به شکل عادی تولید می‌کنند به بازارهای صادراتی نیز عرضه می‌‌‌کنیم که نشان می‌دهد، تولید کالای باکیفیت به عنوان بخشی از ذات برنامه‌ریزی در عظام همواره در دستور کار بوده و تداوم یافته است.
اما محدودیت‌های تحریمی، باعث شده امروز بخش مهمی از ظرفیت صنعت خودروی ایران، صرف تامین نیازهای داخلی شود. در صورت کنار رفتن محدودیت‌ها، عظام چقدر آماده بازگشت به بازارهای جهانی خواهد بود؟
عظام در سال‌های گذشته تلاش کرده که خود را به عنوان یک تامین‌کننده بزرگ در صنعت خودرو معرفی کند. یعنی برای سال‌های طولانی برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرده تا بتواند تنوع محصولات خود را به شکلی افزایش دهد که خودروسازان برای تامین نیازهای خود بتوانند روی آن حسابی ویژه باز کنند. برای مثال ما امروز به طور میانگین در محصولات ایران‌خودرو و سایپا حدود ۱۰درصد از کل ارزش خودرو (با احتساب بدنه و چرخ‌‌‌ها) را به خود اختصاص داده‌ایم که عدد بسیار بزرگی به شمار می‌رود. بنیان‌گذار و مدیران اصلی عظام، همواره یک نگاه ملی به این عرصه داشته‌‌‌اند و وقتی نیازی در بازار دیده شده، عظام حتی با وجود فشار مضاعف، پای کار ایستاده و نیازهای داخلی را تامین کرده تا ظرفیت تولیدی کلان کشور متوقف نشود.
ما در عظام یک نگاه جامع نسبت به ارتباط با بازار جهانی داریم. نخست آنکه عظام بارها تاکید کرده که از تحریم‌‌‌ها، آسیب جدی دیده و از ارتباطاتی که با شرکتهای تامین‌کننده خارجی داشته تا صادرات محصولات و قرار گرفتن در زنجیره تامین شرکتهای بزرگ خودروسازی جهان، ظرفیت‌‌‌هایی بوده که از دست داده و با حفظ استانداردهای خود، امروز نیز به محض کنار رفتن محدودیت‌ها، قطعا امکان همکاری با بزرگ‌ترین شرکتهای خودروسازی جهان را خواهد داشت. از سوی دیگر اما عظام تحت‌تاثیر تحریم‌‌‌ها، کار خود را متوقف نکرده و در شرایط تحریم، همان قراردادهای گذشته و مدرن‌‌‌سازی خطوط تولید کمک کرد که ظرفیت‌‌‌ها فعال باقی بمانند، ما حتی در این سال‌ها نیاز به قطعاتی داشتیم که خطوط تولید عظام آن را طراحی و اجرا کردند و این در حالی است که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی، برای بسیاری از این قطعات اساسا امکان تامین از خارج از کشور وجود نداشت. در واقع این زیرساخت‌‌‌ها اگر در سال‌های قبل فعال نشده بود، صنعت خودروی ما قفل می‌‌‌شد و نه‌تنها از نظر کیفی که از نظر کمی و تولید مداوم خودرو نیز با مشکلات جدی مواجه می‌‌‌شدیم.
