مناظره اول از لنز تحریریه
دوشنبه شب بخش اول مناظره نامزدهای ریاست‌جمهوری حول محور اقتصادی برگزار شد که واکنش‌های مختلفی را در جامعه و خصوصا در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشته است. در گزارش حال حاضر اعضای هیات تحریریه «دنیای اقتصاد» دیدگاه خود را نسبت به کیفیت مناظره اول تشریح کرده‌اند. نکته آن است که به نظر می‌رسد مناظره اول از جهات مختلفی نتوانسته است رضایت مخاطبان را جلب کند.
مناظره بی‌رمق
پویا جبل‌عاملی/ سردبیر روزنامه «دنیای اقتصاد»
در یک کلام مناظره اقتصادی نامزدهای ریاست‌جمهوری راضی‌کننده نبود. کسی که در مسند رئیس دولت می‌نشیند باید اولا ذهن منسجمی داشته و ثانیا تصویر خوبی از ریشه مشکلات و چگونگی برطرف شدن آن داشته باشد و در عین حال بتواند نشان دهد چرا راهحلهای رقبا جواب نمی‌دهد. انسجام از شناخت مشکل تا ارائه راه‌حل، آن گمشده‌ای است که کارشناسان حوزه اقتصاد در مناظره دیشب به دنبال آن بودند و احتمالا کسی آن را نیافته است. در عین حال که اگر متولیان با این مناظره به دنبال افزایش مشارکت بودند، مانند آنچه در سال‌های ۱۳۸۸ یا ۱۳۹۲ رخ داد، باید گفت به این مقصود نرسیده‌اند، چرا که هیچ‌گونه تضاد و تعارض محسوسی بروز پیدا نکرد و اندک اختلاف‌ها نیز نتوانست زمینه بحث بیشتر میان کاندیداها را فراهم کند. شاید در اینجا نقش مجری برای یافتن این شکاف‌ها و پرسش مستقیم از کاندیداها برای مناظرات بعدی بتواند کمک‌کننده باشد. از سوی دیگر مناظره نشان داد که نامزدها برای رفع ابرچالش‌ها نیاز دارند بیشتر به صحبت‌های مشاوران خود گوش فرادهند یا آنکه برخی از آنان باید حتما در ترکیب تیم اقتصادی خود تجدید‌نظر کنند.
نسخه فوری راهگشای بورس نیست
المیرا میرابوالفتحی /دبیر گروه بورس
آنچه از مناظره نخست کاندیداها به چشم می‌خورد نداشتن اشراف کافی به عمق مسائل اقتصادی و به‌خصوص مشکلات بازار سهام است؛ به طوری که هنوز به دنبال راهحلهای فوری برای رفع مشکلات بورس هستند. این در حالی است که جای زخم کاری تصمیمات یک‌شبه هنوز بر بدن بی‌جان بورس باقی مانده است. در دولت سیزدهم که بورس جزو اولویت های آن بود، بیش از 133هزار میلیارد تومان خروج پول حقیقی ثبت شده است و درصورتی‌که دولت چهاردهم به جای نسخه‌های فوری به دنبال یک برنامه جامع برای رفع مشکلات نباشد، امیدی به بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به بورس نیست. باید توجه کرد که در نهایت بورس آیینه گویایی از وضعیت اقتصاد کشور است و اگر ماشین اقتصاد کشور به حرکت افتد، رونق بورس نیز حتمی خواهد بود.
این مناظره نبود
فرید قدیری/ معاون سردبیر و دبیر گروه مسکن
اولین قسمت از برنامه‌ای که تحت عنوان «مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری» در رسانه ملی تدارک دیده شده، دوشنبه‌شب پخش شد؛ اما این اصلا «مناظره» نبود بلکه «اعلام مواضع» بود.ظاهرا به علت حاشیه‌هایی که در بگومگو‌ها در مناظره‌های دوره‌های قبلی انتخابات به وجود آمد، تصمیم برای این دوره این شد که برنامه به صورتی دیگر برگزار شود.اما علاوه بر این اشکال که به نحوه برگزاری مربوط است، ایراد دوم «موضوع تعریف‌شده» بود؛ یعنی برنامه هفتم.تجربه اجرای برنامه‌های 5ساله توسط دولت‌ها نشان داده به دلیل خلاء ضمانت اجرایی برای این برنامه‌ها و همچنین اشکالات کارشناسی که دولت‌های وقت به محتوای برنامه‌ای که در دولت قبل و مجلس وقت تدوین شده بودند، گرفته‌اند، در عمل سیاست‌ها و تکالیف برنامه‌ها عملیاتی نشده است.اینکه نامزدهای ریاست‌جمهوری در اولین ارائه برنامه‌های اقتصادی‌شان مجبور به «صحبت در ریل برنامه هفتم» شدند، مانع از آن شد کاندیداها فرصت پیدا کنند درباره دست‌کم سه «ابرچالش اقتصاد ایران» یعنی تورم، رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری، «نقشه‌راه» دقیق و تدوین‌شده خود را تشریح کنند.کلی‌گویی و نپرداختن به جزئیات مانع از تصمیم‌گیری درست رای‌دهنده‌ها خواهد شد.
انتقاد راننده پاستور از بازار خودرو
مرجان شهریاری/دبیر گروه خودرو
مناظره‌ای با سبک‌و‌سیاقی متفاوت، تعداد زیادی سوال اقتصادی همراه با پاسخ‌های غیراقتصادی. اما انتقاد به وضعیت خودرو این بار پای ثابت مناظرات بود. انتقاد به وضعیت واردات خودروی نو و کارکرده، کمیت و کیفیت خودرو و در نهایت نارضایتی مردم از وضع موجود. در کنار این مباحث، رونمایی صداوسیما از خودروی کاندیداها بیشتر از موضوعات و انتقادات خودرویی خودنمایی می‌کرد. امسال خبری از خودروهای تشریفاتی صداوسیما نبود و هر یک از نامزدها با خودروی خود به سازمان ورود کردند. جلیلی با تبیای معروف و پلاک خاصش و زاکانی با خودروی برقی که آن را دستاورد دوره مدیریت شهری و اوج نبوغ در مذاکرات با چینی‌ها می‌داند. بر این اساس به نظر می‌رسد که در این دوره کاندیداها به نوعی با خودروهایشان مورد ارزیابی و سنجش عمومی قرار گرفته‌اند؛ به‌طوری‌که خودروی ارزان نشان ساده‌زیستی و مردم‌داری است و خودروی برقی مظهر نوآوری و خدمت به خلق.
ساختار معیوب مناظره
علی فرحبخش/مدیر واحد مطالعات «دنیای اقتصاد»
آنچه اولین مناظره کاندیداهای ریاست‌جمهوری را که در حوزه اقتصادی برگزار شد، بیش از همه عجیب کرده بود، نحوه برنامه‌ریزی و پرسش‌های مطرح‌شده بود. هشت سوال از‌پیش‌ضبط‌شده برای افراد حاضر در نشست به نمایش درآمد که بسیاری از آنها دارای همپوشانی بود و هیچ‌گونه هماهنگی برای طرح پرسش‌ها از پیش انجام نگرفته بود. از سوی دیگر مشخص نبود که چگونه باید به این انبوه پرسش‌ها در یک فرصت 4دقیقه‌ای از سوی حاضران پاسخ داده شود و سپس مورد بحث و بررسی قرار گیرد. نتیجه آنکه به اعتراف مجری مناظره، سوالات عملا به کناری گذاشته شد و مدعوین هر یک به تشریح موضوعاتی پرداختند که به نظر آنان مهم به نظر می‌رسید. گرچه به لحاظ ماهوی هم ایرادات بسیاری در مناظره مشهود بود، ولی بعید به نظر می‌رسد تا زمانی که این ایرادات شکلی مشهود پابرجا باشد، بتوان به یک مناظره مفید و جذاب برای مخاطبان دست یافت.
دو پیش‌نیاز اصلاحات اقتصادی
محمدحسین شاوردی/ دبیر گروه باشگاه اقتصاددانان
نظام سیاستگذاری بدون برخورداری از بدنه کارشناسی قوی و دانا چیزی جز اعمال زور نیست. رویکرد پزشکیان به مساله اصلاح ساختار سیاستگذاری عمومی در کشور مبتنی بر درکی درست از وضعیتی است که سیستم اداری دارد. نظام اداری ایران به عنوان بدنه طراح و مجری درگیر در سیاست‌های عمومی، در همه سال‌های اخیر به دلایل متعددی از جمله تقدم تعهد بر تخصص‌گرایی، شایسته‌گرایی و علم‌گرایی، تضعیف شده است. احیای این ظرفیت را می‌توان یک اقدام درست برای اصلاح وضعیت کشور دانست. هرچند این تنها گام موردنیاز نیست و تغییر وضعیت کشور پیش‌نیازهای دیگری نیز دارد که پزشکیان و دیگر کاندیداها کمتر به آن می‌پردازند. برای نمونه تا این لحظه هیچ‌کدام از نامزدها از خود بینشی عمیق که حاوی شناخت از مسائل اقتصادی باشد، ارائه نکرده است. رئیس دولت در راس هرم اجرا بدون این بینش نخواهد توانست از توفان‌های پیش رو جان سالم به در برد.
بهم‌ریختگی در ۴ ساعت!
مجید حیدری/دبیر گروه سیاستگذاری و پول و ارز
آدرس یک رئیس‌جمهور درجه‌یک چیست؟ نخست برای درک مشکلات جامعه، باید یک نگاه همه‌جانبه و واقعی به موضوعات داشته باشد. همچنین به داده‌های مختلف دسترسی داشته باشد و بتواند این داده‌ها را آنالیز و بررسی کند. در گام بعد برای حل موضوعات، نیاز به یک کلان‌ایده است، تا پویایی تمام مسائل و ارتباط آن را به‌خوبی مشخص کند. برای اجرایی کردن راهکارها، باید یک تیم منسجم از افراد خبره تشکیل دهد و بتواند با اقتدار این تیم قوی را مدیریت کند. در نهایت اینکه برای حل چالش‌ها، با یک زبان روان و شیوا راهکارهای خود را توضیح دهد تا بتواند اعتماد مردم را به خود جلب کند. حال سوال این است که آیا در جریان مناظره اول، این شخص با ویژگی‌های مذکور در میان کاندیداها مشاهده می‌شد؟ موضوعی که در مناظره روز دوشنبه بیشتر به چشم می‌خورد «بهم‌ریختگی» ایده‌ها و راهکارها بود. اکثر نامزدها درک صحیحی از وضعیت اقتصادی کشور و خطرات آینده نداشتند. از سوی دیگر، اکثر راهکارها متناسب با مشکلات کنونی اقتصاد ارائه نشد و برخی راهکارها نه به شکل منسجم، بلکه با یک رویکرد جزیره‌ای ارائه شد. نکته جالب اینکه حتی برخی گزاره‌های اشتباه با نقد طرف‌های دیگر مواجه نشدند. در مجموع اگر واقع‌بین باشیم، راند اول مناظره نامزدها برنده مشخصی نداشت.
فقدان برنامه‌ای مشخص برای توسعه
سید امیررضا انگجی/دبیر گروه صنعت، معدن و بازرگانی
در مناظرات ریاست‌جمهوری شب گذشته به‌وضوح جای برنامه‌ای مشخص، فراگیر و علمی برای توسعه خالی بود. این مساله نشان می‌دهد که دولت آینده هم صرف‌نظر از اینکه از کدام جناح باشد همچنان از انسجام نظری در حیطه توسعه برخوردار نیست و به احتمال زیاد سیاست‌های متناقض و در خدمت اهداف مختلف همچنان ادامه خواهد یافت. این در حالی است که اقتصاد ایران در یک مقطع حساس تاریخی قرار داشته و در این مقطع وجود برنامه‌ای منسجم همراه با سیاست‌های کارا (یا حذف سیاست‌های ناکارا) از ملزومات توسعه است. سیاست‌های توسعه در این مقطع حساس باید بر کاهش سطح معارضات با منشا محیط طبیعی و محیط انسانی تمرکز کنند. رابطه دولت با مردم باید مورد بازنگری قرار گرفته و ترمیم شود و هزینه فرصت‌سواری رایگان و مفت‌خوارگی در سطح اقتصاد ملی افزایش یابد. اقدامات پسینی در حوزه مبارزه با فساد باید به اقدامات پیشگیرانه مبدل شود. همه اینها چهارچوب یک برنامه منسجم برای توسعه را تشکیل می‌دهد، انسجامی که در برنامه دولت‌های پیشین و حتی برنامه نامزدها در مناظرات ریاست‌جمهوری وجود نداشته و ندارد.
