لورا روزن به نقل از دیپلمات ارشد آمریکایی:
متحدان خلیج فارس را به گفتوگو با ایران تشویق کردیم
دیپلماسی ابزاری نیست که فقط با دوستان خود از آن استفاده کنید
لیف گفت: «دقیقا به خاطر همه چالشها و تهدیدهایی که ایران از خود بروز میدهد، ما گفتوگو را تشویق کردیم، زیرا دیپلماسی ابزاری نیست که فقط با دوستان خود و در اوقات خوش از آن استفاده کنید.این بسیار مهم است. تقریبا مهمتر است که آن را بهعنوان ابزار و کانالی با دشمنان خود و در مواقع تهدید و بحران داشته باشید. بنابراین این یکی از ابزارهای متعدد است و به هیچ وجه تنها ابزار نیست.»
اظهارات لیف در مورد اولویتی که دولت بایدن برای تنشزدایی در خاورمیانه قائل شد، به تشریح واکنش کاخ سفید در مورد توافق عربستان و ایران جهت احیای روابط دیپلماتیک پس از مذاکرات محرمانه در پکن در ۱۰ مارس کمک میکند. در برخی از بخشهای دیگر آمریکا این تحول بهعنوان ضربه به اعتبار دیپلماتیک آمریکا و همچنین عقبنشینی از امیدهای اسرائیل برای عادیسازی روابط با ریاض تلقی شده است.
جان کربی، مسوول ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی در ۱۰ مارس به خبرنگاران گفت: «ما از هر تلاشی برای کاهش تنشها در منطقه حمایت میکنیم. ما فکر میکنیم که این به نفع ماست و این چیزی است که ما از طریق ترکیب موثر بازدارندگی و دیپلماسی به آن دست پیدا کردهایم.»
رقبای اصلی منطقهای، ایران و عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ پس از حمله مخالفان به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری در مشهد، بهدنبال اعدام یک روحانی برجسته شیعه توسط عربستان سعودی، روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند. رقابت آنها از طریق جنگ در یمن ادامه یافته است، جایی که ایرانیها از شورشیان حوثی حمایت میکنند که حملات پهپادی و موشکی را به عربستان سعودی انجام دادهاند و در مقابل ائتلاف به رهبری عربستان سعودی حوثیها را بمباران کرده است که منجر به یکی از بدترین بحرانهای انسانی در جهان شده است. آتشبس مورد حمایت سازمان ملل متحد/ آمریکا به مدت یک سال در یمن برقرار است، هرچند که این آتشبس بهطور رسمی در اکتبر گذشته به پایان رسید. تنش بین عربستان و ایران نیز با کمپین «فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه ایران تشدید شد که هدف آن قطع صادرات نفت ایران پس از خروج ترامپ از توافق هستهای ۲۰۱۵ بود. ایران مظنون به انجام حمله گسترده به تاسیسات نفتی عربستان در سال ۲۰۱۹ بود که به عنوان واکنش به همسویی ریاض با سیاست فشار حداکثری ترامپ تلقی میشد.
لیف از وزارت امور خارجه گفت: زمانی که آنها به قدرت رسیدند، خاورمیانه «منطقهای بسیار تحت فشار از ناحیه «فعالیتهای ایران»بود،»اما همچنین تحت فشارهای همزمانی بود که در طول زمان توسط «کمپین فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه ایران ایجاد شده بود. بنابراین، لیف گفت او به عنوان مدیر ارشد شورای امنیت ملی در آن زمان برای خاورمیانه و برت مک گورک، هماهنگکننده شورای امنیت ملی برای خاورمیانه، تلاش کردند تا «تعدادی از درگیریهای آشکار...» را در یمن، لیبی و تا حدی در سوریه کاهش دهند. او گفت: «و سپس کار سخت و فشرده دیپلماتیک را آغاز کردیم.با هدف تلاش برای پیشبرد یک راهحل دیپلماتیک و تنشزدایی به معنای گسترده. در این منطقه که افراد با یکدیگر در تضاد بودند.»
پیام اولیه دولت بایدن به عراق و ایران: ما عراق را به میدان جنگ تبدیل نمیکنیم
لیف که پیش از این سفیر آمریکا در امارات متحده عربی و کنسول ایالات متحده در بصره بود، گفت که دولت بایدن با عراقیها تماس گرفت و از طریق آنها به ایرانیها پیام داد که آمریکا عراق را به میدان نبرد بین آمریکا و ایران تبدیل نخواهد کرد. «کاری که ما در ابتدا انجام دادیم این بود که خیلی صریح با عراقیها و از طریق آنها با ایرانیها صحبت کردیم، زیرا میدانستیم که پیام از طریق آنها خواهد رسید.ما اعلام کردیم که به دنبال تبدیل عراق به میدان جنگ نیستیم. ما عراق را به میدان جنگ تبدیل نمیکنیم.»عراق از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ محل مذاکرات ایران و عربستان بود که به دلیل آشفتگی تشکیل دولت عراق پس از انتخابات متوقف شد. عمان همچنین میزبان مذاکراتی برای یافتن راهحلی برای جنگ داخلی یمن بوده است.
کربی از شورای امنیت ملی گفت: «به نظر ما این نقشه راهی که [در پکن] اعلام شد، نتیجه دورهای متعدد مذاکرات از جمله مذاکراتی بود که در بغداد و عمان برگزار شد و ما همیشه از این روند حمایت کردهایم و برای پایان دادن به جنگ در یمن سخت تلاش کردیم.»اما کربی بر دوام احتمالی توافق اعلام شده تردید ایجاد کرد و تلویحا گفت که سعودیها ممکن است بیشتر قدردان قابلیتهای بازدارندهای باشند که ایالات متحده به آنها میداد تا از حملات ایران و نیروهای نیابتی تحت حمایت این کشور جلوگیری شود. کربی ادعا کرد: «ما معتقدیم آنچه به احتمال زیاد به کشاندن ایران به میز مذاکره با عربستان سعودی کمک کرده است، در واقع فشار داخلی است و همچنین بازدارندگی موثر در برابر حملات ایران و نیروهای نیابتی آن در عربستان سعودی است. ما برای مدتی طولانی با سعودیها برای جلوگیری از این حملات کار خواهیم کرد.»
کربی همچنین گفت که باید دید آیا ایرانیها به تعهدات خود در توافق عمل خواهند کرد یا خیر. او بدون ارائه هیچ دلیل و شواهد مستندی ادعا کرد: «ما خواهیم دید. این حکومتی نیست که به قول خود پایبند باشد. با این حال ما امیدواریم که آنها ایمن کار را انجام دهند. ما دوست داریم این جنگ در یمن پایان یابد... اما واقعا باید دید که آیا ایران به تعهدات خود عمل خواهد کرد یا خیر.»در مورد این پیشنهاد که واشنگتن ممکن است از پیروزی دیپلماتیک پکن احساس تحقیر کند، کربی ازتصدیق آن شانه خالی کرد. «من با این سوال در مورد چین آشنایی دارم، اما ما معتقدیم چیزی که به کشاندن ایران به میز مذاکره کمک کرد فشاری بود که بر آنها اعمال شده است و نه فقط دعوت چینیها برای گفتوگو. در پایان، اگر بتوان این توافق را حفظ کرد، صرف نظر از اینکه انگیزه آن چه بوده یا چه کسی پشت میز نشسته است، ما از آن استقبال میکنیم.»جاناتان لرد، مقام سابق وزارت دفاع، موافق است که بسیاری از اقدامات قانونی برای احیای روابط دیپلماتیک با ایران پیش از دخالت چین آغاز شده بود.لرد، که اکنون در مرکز امنیت آمریکای نوین کار میکند، در مصاحبهای گفت: «البته، چین این را در بوق و کرنا خواهد کرد و از آن برای گسترش موقعیت خود در سطح بینالمللی به عنوان نوعی واسطه بینالمللی استفاده خواهد کرد. اما حقیقت این است که تهران و ریاض حداقل دو سال است که در این زمینه تلاش میکنند. بنابراین توافق خیلی نزدیک بود... قبل از اینکه آنها به پکن نقل مکان کنند. این واقعا تنها به نوعی روی آن تلاشها مهر تایید میگذارد.»لرد همچنین در مورد صحت اعتبار برداشت برخی در واشنگتن و اسرائیل مبنی بر اینکه نزدیک شدن ایران به عربستان سعودی منعکسکننده شکست دولت بایدن در ارائه انگیزههای کافی به عربستان سعودی برای موافقت با عادیسازی روابط با اسرائیل است، اظهارتردید کرد.لرد گفت: «من مطمئن نیستم که سطحی از همکاری وجود داشته باشد که ایالات متحده بتواند از طریق آن سعودیها را در موقعیتی قرار دهد که نخواهند روابط دیپلماتیک با همسایگان خود داشته باشند.این توافق خود یک عنصر تثبیتکننده است، مهم نیست که از طرف چه کسی انجام شده باشد.» لرد مطرح کرد که توافق عربستان با ایران ممکن است به طور غیرمستقیم پوششی برای سعودیها برای تعمیق همکاری پشت پرده خود با اسرائیل را فراهم کند.
«سعودیها همیشه این موضع را اتخاذ میکنند که باید علنا کمی احتیاط کنند تا متحمل حملات نشوند.
در حالی که به تلاش برای ایجاد تواناییهای خود ادامه میدهند و در این مورد، به طور بالقوه کمی با اسرائیل بازی میکنند.» او گفت: «بنابراین، این اقدام در واقع ممکن است کمی راحتی و اطمینان بیشتری به آنها بدهد تا بدانند که درجهای از همکاری قابل قبول وجود دارد تا آنها به همکاری نزدیک با سنتکام برای ایجاد قابلیتهای نظامی ادامه دهند و در عین حال ممکن است بیسر و صدا به دنبال نزدیک شدن به اسرائیل در ازای برخی تضمینهای آمریکا باشند.»
عبدالرسول دیوسالار، کارشناس علوم سیاسی که در مسائل دفاعی ایران متخصص است، گفت: نزدیکی دیپلماتیک دارای محدودیتهای واقعی است. دیوسالار در مدرسه عالی اقتصاد و روابط بینالملل گفت که توافق برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک با ایران «یک گام رو به جلو» است، اما بعید است که بهطور اساسی نحوه تلقی ایران و عربستان سعودی از یکدیگر را بهعنوان یک تهدید بزرگ نظامی تغییر دهد. دیوسالار در مصاحبهای گفت: «من فکر میکنم برای عربستان سعودی، ایران همچنان تهدید بزرگ منطقهای است و این توافق، اگرچه میتواند مکانیزمهایی را برای کاهش این سطح از درک تهدید فراهم کند، اما نمیتواند آن را تغییر دهد. دستکم نه در کوتاهمدت؛ بلکه این ادراکات در میانمدت بهطور اساسی تغییر نمیکند.»
او ادامه داد: «از سوی دیگر، برای ایران این یک چیز بسیار جدید است، در سالهای اخیر اینکه دکترین نظامی ایران از آمریکا و اسرائیل بهعنوان تهدیدهای اصلی خود به سمت عربستان سعودی تغییر کرده است. من فکر میکنم که این نیز تغییر نخواهد کرد.» حتی با وجود این محدودیتها، تنشزدایی در روابط رقابتآمیز ایران و عربستان به ظاهر به برقراری آتشبس در یمن در سال گذشته کمک کرده است، آتشبسی که دولت مایل است دائمی شود.لیف میگوید: این صلح واقعا مهم است. این برای مردم یمن مهم است، برای امنیت مردم شبه جزیره عربستان و شاخ آفریقا نیز مهم است.