رونمایی از بسته حمایتی بازار سرمایه از نگاه کارشناسان بورسی
سریال« ۱۰ بندی»های بی‌نتیجه
این اولین‌بار نیست که تیم اقتصادی و مسوولان سازمان بورس در دولت رئیسی از مصوبات ۱۰بندی در حمایت از بازار سهام رونمایی می‌کنند. اواخر آذرماه سال‌گذشته نیز وزیر اقتصاد از یک فرمان ۱۰بندی رونمایی کرد و آن را به تصویب هیات‌دولت رساند و این مصوبه از آغاز سال‌جاری به مثابه قانون لازم‌‌‌‌‌‌‌الاجرا بود، اما بازار سرمایه بعد از گذشت حدود یک سال وضعیت بسیار نامناسبی دارد، از همین‌رو انتقادات شدیدی به رونمایی جدید وارد می‌شود؛ فعالان بازار سرمایه معتقدند کار بازار سرمایه از مصوباتی که عموما حتی به مرحله اجرا هم نمی‌رسند گذشته و بازار نیازمند اقدامات موثر و ریشه‌‌‌‌‌‌‌ای است. بازاری که در اکثر سهم‌‌‌‌‌‌‌ها سطوح ارزنده‌‌‌‌‌‌‌ای را تجربه می‌کند، نتوانسته در مقایسه با سایر بازارها خوش‌‌‌‌‌‌‌اقبال باشد و سهامدارانی که مانده‌‌‌‌‌‌‌اند هم اندک‌اندک از بازار سهام خارج می‌شوند. کارشناسان درخصوص نتیجه چنین مصوباتی اکثرا اعتقاد دارند چنانچه جو مثبتی هم ایجاد شود تنها در حد چند روز خواهد بود و این فقط فرصتی برای فروش افرادی است که از هر مثبتی برای فرار از بازار استفاده می‌کنند.
برزو حقشناس، کارشناس بازار سهام در پاسخ به این سوال که مصوباتی که برای حمایت از بازار سهام از آنها رونمایی شده تا چه اندازه در این بازار تاثیرگذار است، گفت: مگر در دو سال‌گذشته این مصوبات راهگشا بودهاند که الان باشند؟ زمانی‌که می‌خواهید مشکلی را حل کنید باید ابتدا مشکل را شناسایی کنید و بعد آن را از ریشه حل کنید. زمانی‌که ریشه مشکل را می‌دانید اما شاخ و برگ را اصلاح می‌کنید، اوضاع بدتر می‌شود؛ کما اینکه در دو سال‌گذشته هم اوضاع بدتر شده‌است.
وی ادامه داد: برای مثال در یکی از بندها مصوب‌شده پرتفوهای زیر ۱۰۰میلیون‌تومان بیمه می‌شوند. مگر سال۹۹ نگفتند پرتفوهای زیر ۱۰میلیون‌تومان بیمه می‌شود؟ نتیجه چه بود و بازار به کجا رسید؟ وقتی وعده‌ای به بازار می‌دهند و اجرا نمیشود، بازار برای دفعه دوم وعده‌های تکراری و بی‌سرانجام را قبول نمی‌کند. یکی دیگر از بندهای این مصوبه درخصوص کنترل نرخ بهره بین‌بانکی است. سال‌پیش مصوبه ۱۰بندی ارائه و به قانون تبدیل شد و موضوع نرخ بهره در آن مصوبه هم آمده بود، اما اجرا نشد و خب، تکرار آن در مصوبات بعدی هم دردی از بازار دوا نخواهدکرد.
حقشناس عنوان کرد: در چنین شرایطی بازار اگر هم روند مثبتی در پیش بگیرد، زودگذر خواهد بود. فعالان بازار یک سال‌و نیم است که می‌گویند قوانین بازارگردانی ایراد دارد و در یکی از بندهای مصوبه آمده به‌صورت موقت بسته شده‌است، وقتی ایراد دارد باید کلا بسته و دستورالعمل اصلاح شود. به‌طور کلی وقتی ظرفی نشتی دارد تا آن نشتی را نبندی هرقدر هم منابع بریزی خارج می‌شود و فایده ندارد.
وی اظهار کرد: بخشی از ایرادات بورس در سطح اقتصاد کلان است که سازمان نمی‌تواند در آنها نقشی داشته باشد و باید رایزنی کند مثل نرخ بهره، قیمت‌گذاری دستوری و یک‌سری از ایرادات در بازار است مانند معاملات الگوریتمی و قوانین بازارگردانی و ... البته ما نمی‌‌‌‌‌‌‌گوییم معاملات الگوریتمی بد است، اما یک چیز یا باید در اختیار همه باشد یا در اختیار هیچکس نباشد. تا این مشکلات هست، بسته حمایتی خنده‌‌‌‌‌‌‌دار است. فعال بازار چرا باید به حرف سازمان اعتماد کند وقتی سال‌پیش مصوبه ۱۰بندی ابلاغ و تبدیل به قانون شد ولی مهم‌ترین بند که نرخ بهره بین‌بانکی است، اجرا نشد. این کارشناس بازار سهام گفت: حتی نیازی نیست این موضوع در بندهای مصوبات مختلف ذکر شود چون طبق قانون نرخ بهره بین‌بانکی باید ۲۰درصد باشد، اما این نرخ امسال زیر ۲۰درصد هم نرفته که میانگینش آن رقم باشد. امروز هم که این نرخ نزدیک به ۲۱درصد بود.
وی با اشاره به وضعیت بازار سهام در روز گذشته گفت: نمی‌توان به بازار سهام دروغ گفت. نتیجه می‌شود وضعیت روز گذشته، بازار حتی به‌صورت کوتاهمدت هم دیگر واکنش مثبتی ندارد چون بازار بی‌‌‌‌‌‌‌اعتماد شده و نسبت به حل ریشه‌‌‌‌‌‌‌ای مشکلات بازار اقدام عملی صورت نگرفته است. یکی از مشکلات ریشه‌‌‌‌‌‌‌ای بازار نرخ بهره است که بانک‌مرکزی به این موضوع اعتنایی نمی‌کند. اینکه نرخ سود باید بالا باشد یا پایین بحث دیگری است ولی طبق قانون ریاست بانک‌مرکزی کار غیرقانونی انجام می‌دهد و وقتی رئیس بانک‌مرکزی به قانون و مصوبه ستاد اقتصادی هیات‌دولت اهمیتی نمی‌دهد بعد از ۸ماه وضعیت بورس بهتر از حالی که امروز دارد، نمیشود.
کامل ابراهیمیان، کارشناس بازار سهام در این‌خصوص گفت: وضعیت بازار سهام در حال‌حاضر ملتهب است و بالطبع بسیاری از سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران شاهد منفی‌شدن قیمت سهام شرکت‌هایشان هستند و بازدهی‌‌‌‌‌‌‌های منفی را از دو سال‌پیش تا الان تجربه کرده‌اند. از اصلی‌ترین دلایل این اتفاق مخصوصا در یکی دو‌ماه اخیر بحث افزایش نرخ بهره در اقتصاد بوده است. نرخ بازده اوراق با درآمد ثابت در بازار به محدوده ۲۶ تا ۲۷درصد رسیده است و طبیعتا افزایش نرخ بازدهی این اوراق منجر به فشار مضاعف بر سهام شده و هزینه تامین‌مالی را برای شرکت‌ها بالا برده است. وی ادامه داد: هر چند بانک‌مرکزی مدعی کنترل نرخ سود بین‌بانکی در محدوده ۲۰درصد است، ولی متاسفانه ما شاهد عرضه سنگین اوراق با درآمد ثابت مختلف از جمله اوراق گام، بازگشایی اسناد خزانه و سایر اوراق شرکتی و نوعی رقابت بین شرکت‌های تامین سرمایه برای فروش این اوراق با نرخ‌های تشویقی و بالاتر در بازار هستیم. این عرضه بیش از کشش بازار اوراق با درآمد ثابت منجر به افزایش بیش از هفت‌درصدی نرخ بازدهی اوراق در کمتر از سه هفته اخیر شده‌است.
به‌نظر من مهم‌ترین کاری که باید اتفاق بیفتد، این است که عرضه این اوراق در بازار سهام محدود و حداقل به‌صورت کوتاهمدت تا انتهای سال میزان عرضه اوراق مدیریت شود و جلوی افزایش بیرویه نرخ اوراق در بازار گرفته شود. تا زمانی‌که این اتفاق نیفتد ما شاهد فشار بر بازار سهام خواهیم بود. ابراهیمیان عنوان کرد: درخصوص مصوبات ۱۰بندی سازمان بورس باید گفت مصوبه خیلی خوبی است و در این سطح از بازار که نسبت P/ E گذشته‌‌‌‌‌‌‌نگر بازار در کف ارزنده‌‌‌‌‌‌‌ای قرار دارد و شرکت‌ها در ۶ماهه امسال نسبت به ۶ماهه ابتدایی سال‌گذشته با رشد سودآوری حدود ۲۰درصد مواجه بودند، به‌نظر می‌رسد بتواند از التهاب موجود در بازار سهام بکاهد.
این کارشناس بازار سهام گفت: انتظار سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران از شرکت‌های حقوقی و سهامداران عمده و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که سهامدار عمده در بازار هستند، این است که حمایت مناسبی از سهام شرکت‌ها انجام دهند. خیلی از شرکت‌های حقوقی و سهامداران عمده متاسفانه بیشتر نظاره‌‌‌‌‌‌‌گر بازار بودهاند، درحالی‌که ارزش دارایی تحت‌مدیریت آنها هر روز کاهش پیدا می‌کند، هیچ عملکردی در‌برابر افت ارزش دارایی خود در بازار نداشته‌‌‌‌‌‌‌اند. بعضی از شرکت‌ها برای تامین منابع جهت پرداخت سود مجامع از محل فروش سهام و تامین نقدینگی اقدام می‌کنند درحالی‌که می‌توانند با انتشار اوراق‌تبعی یا از طریق تامین‌مالی از طریق سایر مجاری و عدم‌عرضه دارایی سهام خودشان در این قیمت‌ها که قیمت‌های ارزنده‌‌‌‌‌‌‌ای هستند، اقدام کنند. امیدواریم سازمان بورس و بانک‌مرکزی درخصوص کنترل عاجل نرخ بهره موجود در بازار و جلوگیری از انتشار بیرویه اوراق با درآمد ثابت اقدام کنند.
ابراهیمیان عنوان کرد: توصیه من به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خرد این است که نگاهشان در این سطح از بازار که افت بسیار سنگینی داشته یک نگاه یک‌ساله باشد و به جرات می‌‌‌‌‌‌‌توانم بگویم که وضعیت بازار سرمایه در یک سال‌آینده وضعیت متفاوتی خواهد بود و این بحث را حتما در تحلیل‌های خود داشته باشند، چراکه ما بعضی از آیتم‌‌‌‌‌‌‌های پیشران موثر بر بازار سرمایه از جمله وضعیت نقدینگی در اقتصاد، وضعیت آتی نرخ ارز، وضعیت سودآوری شرکت‌ها و... را داریم که مواردی هستند که به‌نظر من در یک سال آینده به نفع بازار سرمایه خواهد بود.
وی تصریح کرد: هر چند ما یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌ها که ریسک بودجه است را در پیش داریم که امیدواریم کارشناسان و تصمیم‌گیران ریسک‌های زیادی را در این بخش به بازار سرمایه تحمیل نکنند. با توجه به اینکه ارزش بازار بیش از ۶۵۰۰میلیارد‌تومان است، این بازار، بازار بزرگی است و طبیعتا تصمیماتی که اتخاذ می‌شود به‌صورت موقت در گذشته اثر خود را گذاشته است ولی اگر درخصوص وضعیت ارزندگی بازار امروز صحبت کنیم و وضعیت سودآوری شرکت‌ها و افتی که بازار طی دو سال‌گذشته داشته را مد‌نظر قرار دهیم، می‌بینیم که بازار به سطوح ارزندگی رسیده است.
