ریسک ۳گانه بورس
به‌رغم افت ۸۷/ ۰درصدی دماسنج بازار، شاخص‌‌‌‌‌‌کل هم‌‌‌‌‌‌وزن نیز ۴۲/ ۰درصد ریزش پیدا کرد. بر اساس آمار تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۲۹ مرداد، رقمی بالغ بر ۲۳۹میلیارد‌تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شد، به‌عبارتی بیشترین مقدار خروج پول حقیقی از ۱۱ مرداد‌ماه تاکنون به ثبت رسید. به‌نظر می‌رسد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران مجددا به لاک احتیاط فرو رفته‌‌‌‌‌‌اند و در انتظار سیگنال‌های قوی‌‌‌‌‌‌تری در راستای تزریق دوباره منابع مالی خود به بخش مولد هستند. ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حق‌تقدم) نیز رقم ۲۰۴۷میلیارد‌تومان را در این روز به خود اختصاص داد؛ رقمی که به‌رغم افت نماگر‌‌‌‌‌‌های بورسی می‌تواند تحرک مطلوب معامله‌‌‌‌‌‌گران را در این برهه به نمایش بگذارد.
به باور برخی از کارشناسان بازار سرمایه ۳ضلع بی‌‌‌‌‌‌خبری از وضعیت آتی برجام، وضعیت نامساعد بازارهای جهانی و واکنش معامله‌‌‌‌‌‌گران به اتهامات مالی شرکت فولاد مبارکه (با در نظر گرفتن احتمال سرایت رانت به سایر شرکتها) از جمله مواردی هستند که منجر به عقب‌‌‌‌‌‌نشینی شاخص‌‌‌‌‌‌های سهامی شدند. از سویی چرایی تغییر تاکتیک سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در برهه فعلی و واکنش بازارهای موازی به انعکاس رویداد‌‌‌‌‌‌های اخیر موضوعاتی هستند که مورد‌توجه فعالان بازار سرمایه قرار دارند.
ذره‌‌‌‌‌‌بین مجلس روی یک شرکت
یکی از رویداد‌‌‌‌‌‌های اخیر بازار سرمایه گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای‌اسلامی پیرامون تخلفات گسترده یک شرکت بزرگ بورسی (فولاد مبارکه) بود که بنا بر گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس بیش از ۹۱هزار‌میلیارد‌تومان تخلفات مالی این شرکت بزرگ مشخص شده است. رانت، فساد مالی، سود نامشروع و غیرقانونی برای عده‌‌‌‌‌‌ای خاص، ورود ضرر و زیان به سهامداران عمده و خرد، گسترش فساد و فراهم‌کردن بستر فرار مالیاتی برای دلالان، پولشویی و بسیار موارد غیرقانونی دیگر مورد تاکید این گزارش قرار گرفته است.
یکی دیگر از نکات حائزاهمیت در این گزارش انتصابات سفارش‌شده‌‌‌‌‌‌های سیاسی این شرکت بزرگ و سایر شرکت‌های تابعه است که اتفاقا نام برخی از وزرای دولت قبل نیز در این‌خصوص به چشم می‌خورد. گویا موضوع دخالت و ورود سیاستگذاران فقط به قیمت‌گذاری دستوری ختم نمی‌شود و به سایر حوزه‌‌‌‌‌‌ها از جمله انتصابات مدیران در شرکت‌های مختلف نیز سرایت پیدا کرده است. به باور برخی از فعالان بورس تهران روز گذشته شاخص‌‌‌‌‌‌های سهامی تحت‌تاثیر اخبار این‌چنینی هم قرار داشتند و واکنش منفی از خود نشان دادند، به‌طوری‌که سهام شرکت‌های دلاری و ریالی همگی رو به نزول گذاشتند. به‌نظر می‌رسد سایر سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران نیز تا شفاف‌شدن شرایط با احتیاط بیشتری در فضای معاملاتی بورس گام‌بردارند.
از سویی گمانه‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌هایی پیرامون ورود شبکه فساد و رانت به سایر صنایع و شرکتها نیز به گوش می‌رسد. این شرکت بزرگ که اتفاقا از آن به‌عنوان یکی از شفاف‌ترین شرکت‌های بازار سرمایه یاد می‌شد، حال با توجه به وضعیت جدید در انتظار اظهارنظر قطعی قوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌قضائیه است.
تاکتیک جدید سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران
در روز شنبه صنایع دلاری و برجامی در صدر فهرست فروش از سوی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد قرارگرفتند. متقاضیانی که در یک هفته گذشته منابع مالی خود را به سمت شرکت‌های ریالی کانالیزه کرده بودند، حال با توجه به عدم‌رویداد جدید در بعد بین‌‌‌‌‌‌المللی پیرامون معاهده بزرگ با قدرت‌‌‌‌‌‌های جهانی شناسایی سود را در دستور کار معاملاتی خود قرار داده‌‌‌‌‌‌اند. هر چند شناسایی سود پس از چند روز متوالی افزایش بازدهی در صنایع بورسی امری طبیعی تلقی می‌شود اما التهاب بازار به‌طور مستقیم نشات‌گرفته از برجام نیست.
رویداد‌‌‌‌‌‌هایی نظیر ترس از سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو چشم‌‌‌‌‌‌انداز بلندمدت کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها را ریزشی به تصویر می‌کشد. در یک هفته گذشته قیمت جهانی کالاهای پایه نظیر مس، سرب، روی، طلا، آلومینیوم، نقره، نیکل و... همگی منفی بود. این موضوع در کنار بهبود عملکرد صنایع برجامی عامل مهمی در راستای فرار نقدینگی و حرکت به سمت گروه‌هایی نظیر خودرو، بانک و مخابرات در هفته گذشته محسوب می‌شد، اما حال شرایط تغییر کرده است و در نخستین روز کاری خروج پول از صنایع مذکور نیز به چشم می‌خورد. صنایعی که تا چندی پیش در صدر فهرست خرید از سوی معامله‌‌‌‌‌‌گران خرد قرار داشتند، حال با تغییر تاکتیک سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در رتبه‌‌‌‌‌‌های نخست فروش از سوی این قشر قرار گرفته‌‌‌‌‌‌اند.
تغییر آماری رویکرد سهامداران
دیروز در صنعت خودرو و ساخت قطعات که به‌تازگی سه خودرو دیگنیتی، فیدلیتی ۵نفره و فیدلیتی ۷نفره در بورس‌کالای ایران مورد عرضه قرار گرفت و چشم‌‌‌‌‌‌انداز مطلوبی را برای سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران این صنعت نیز ترسیم کرد، در مجموع ۱/ ۵۶میلیارد‌تومان خروج پول حقیقی را به‌ثبت رساند. هر چند طی چند مدت اخیر حصول توافق در محاسبات سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران وزن بیشتری نسبت به شکست مذاکرات برخوردار بود و از طرفی حذف دلالان از چرخه قیمت‌گذاری محصولات در بازار آزاد خودرو؛ دیگر عامل اثر‌‌‌‌‌‌گذار در افزایش سودآوری این صنعت در بلندمدت محسوب می‌شد اما دیروز معامله‌‌‌‌‌‌گران بیشترین خروج پول را از این گروه داشتند.
در ادامه صنایعی از جمله اطلاعات و ارتباطات در رقمی بالغ بر ۶۷/ ۳۲، بانک‌ها ۴۱/ ۲۶ و محصولات شیمیایی ۱۷/ ۲۲میلیارد‌تومان در رتبه‌‌‌‌‌‌های دوم تا چهارم خروج پول حقیقی جای گرفتند. کالایی‌محورهای بورس تهران نیز با توجه به عملکرد ضعیف کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها در بازارهای جهانی طی یک هفته گذشته، روز شنبه نیز در ادامه فهرست خروج پول از سوی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد قرار داشتند. در یک هفته گذشته به‌رغم افت بازارهای جهانی، شناسایی سود از سوی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در راستای تزریق منابع مالی به صنایع برجامی نیز باعث تشدید روند نزولی این قبیل صنایع شده است. افزون بر این، صنعت حمل‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌‌نقل با ۴۶/ ۱۵میلیارد‌تومان و زراعت با ۲۶/ ۲میلیارد‌تومان ورود پول حقیقی دو گروهی بودند که مورد اقبال سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد قرارگرفتند. سایر گروه‌ها نیز کمتر از یک‌درصد ورود نقدینگی را تجربه کردند.
فراز و فرود بازارهای موازی
در نخستین روز معاملاتی هفته‌جاری در بازار موازی نیز با نوسانات مقطعی همراه بودیم، به‌طوری که عرضه‌‌‌‌‌‌کنندگان و متقاضیان خرید اسکناس آمریکایی در جدال جدی قرار داشتند. در مقاطعی از روز گذشته نرخ دلار وارد کانال ۲۸هزار‌تومانی شد؛ اما در نهایت معاملات در ارقامی بیش از ۲۹هزار‌تومان به پایان رسید. کاهش فاصله دلار آزاد با دلار نیمایی موضوع دیگری است که با کم‌‌‌‌‌‌رنگ‌شدن سایه ریسک‌ها می‌تواند در محاسبات سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران وزن بگیرد. سکه نیز در ادامه افت‌‌‌‌‌‌های چند وقت اخیر به رقمی بالغ بر ۱۳میلیون و یک‌صد‌‌‌‌‌‌‌هزار‌تومان ریزش پیدا کرد. سکه از ابتدای مرداد‌ماه تاکنون در شیب نزول قرار گرفته و حال به ارقام بازگشایی‌شده در ابتدای سال۱۴۰۱ بازگشته است.
