تقاضای دوگانه در بازار

از سوی دیگر جریان کاهشی پیشین در بازار دلار نیمایی هم اگر نگوییم متوقف شده، با شتاب ناچیزی در نوسان است و شاید از هم‌اکنون بتوان گفت که بازار دلار نیمایی از یک ثبات احتمالی برخوردار شده که بر نوسان قیمت‌های پایه در بورس کالا اثر می‌گذارد. البته نگاهی به نوسان قیمت‌های دلار نیمایی نشان از آن دارد که نرخ‌های روزانه هنوز از پتانسیل کاهش برخوردار است که می‌تواند به افت متوسط هفتگی این نرخ یا همان ملاک قیمت دلار در نر‌خ‌های پایه در بورس‌کالا اثرگذار باشد. از این مسیر البته نمی‌توان اظهارنظر قاطعی درخصوص دورنمای قیمت دلار نیمایی داشت ولی در هفته جاری این نرخ ۱۰ هزار و ۹۲۹ تومان اعلام شد که از هفته قبل نزدیک به نیم درصد بالاتر بود. نرخ‌های فعلی هم برای متوسط هفته جاری تغییر بزرگی با این قیمت را نشان نمی‌دهد ولی هنوز برای اظهارنظر در مورد دورنمای قیمت دلار نیمایی شاید زود باشد آن هم در شرایطی که تجربه نشان داده قیمت‌های روزانه در یک زمان خاص ملاک دقیقی برای تخمین سمت و سوی آن به‌شمار نمی‌رود. تنها می‌توان امیدوار بود که بعد از رشد قیمت هفته جاری برای دلار نیمایی، شاید این نرخ کاهش بزرگی نداشته باشد ولی تایید همین ادعا هم به گذشت زمان و در اختیار داشتن داده‌های بیشتری نیاز دارد.

درخصوص قیمت‌های جهانی اما اوضاع شاید پیچیده‌تر از بازار دلار نیمایی باشد آن‌هم در شرایطی که هیچ دورنمایی در مورد تولید شرکت‌های عربستانی وجود ندارد آن‌هم برای کالاهایی که از خوراک مایع در فرآیند تولید آنها استفاده می‌شود. جریان غالب هفته‌های اخیر افت نرخ بود ولی در شرایطی که تا لحظه تنظیم این گزارش بهای نفت‌خام برنت در یک هفته اخیر رشد ۱۰ درصدی داشته و نفتا هم در بازارهای شرقی افزایش بیش از ۶ درصدی را متحمل شده است، دیگر نمی‌توان به وضوح بر پایه داده‌های قبلی اظهارنظر کرد. در گزارش روز گذشته با عنوان «تیر نفت بر پیشانی پتروشیمی» به این موارد پرداخته شد. در این گزارش عنوان شده بود که شرکت‌های عربستانی از مشکلات احتمالی تولید سخن گفته و شرکت‌های مصرف‌کننده خوراک در شرق آسیا هم از احتمال تغییر در فرآیند مستمر این مواد اولیه خبر داده‌اند. این وضعیت را باید جدی گرفت اگرچه موجودی انبارها به نسبت بالاست ولی بازار همیشه سریع‌تر از حد انتظار عمل می‌کند. تا پایان هفته جاری قیمت‌ها به‌صورت قطعی مخابره خواهد شد ولی این شوک اگر برای اهالی بازار برجسته باشد که همین‌گونه است، روند کلی در بازار محصولات پتروشیمی شاید تغییر کند. البته این ادعا به معنی تغییر فاز سریع بازار در روزهای آینده نخواهد بود اما بازارها با یک تردید بزرگ روبه‌رو شده‌اند که برای سال‌های قبل حتی شبیه آن را هم مشاهده نکرده بودیم. باید پذیرفت که بازار جهانی محصولات پتروشیمی از مسیر عرضه و تقاضا و فرآیندهای تولید در سال‌های اخیر و حتی بعد از بحران سال ۲۰۰۸ به شدت تغییر کرده و در این شرایط نمی‌توان حوادث فعلی را با داده‌های پیشین مورد مقایسه قرار داد. از سوی دیگر بازارهای جهانی محصولات کالایی بعد از هفته‌ها افت نرخ، از یک تمایل نسبی به رشد قیمت‌ها برخوردار شده‌ بودند اگرچه بازار پتروشیمی‌ها اندکی از این فاز عقب افتاده بود ولی اگر همین روند عمومی را بپذیریم، بازار پتروشیمی حتی بدون در نظر گرفتن حوادث اخیر، باز هم از یک پتانسیل محدود برای تغییر برخوردار بود و حادثه اخیر می‌تواند این تغییر فاز را تسریع و تسهیل کند. در کنار آن حادثه در یک پالایشگاه ایتالیا را هم باید به این موارد اضافه کرد که جو روانی در بازارها را تغییر می‌دهد.

البته تمامی موارد فوق تا زمانی برای بازار داخلی مهم است که در گام اول بر قیمت‌های پایه اثرگذار بوده و در گام دوم بازارها نتوانند از تبعات آن فرار کنند. شاید حتی در صورت نوسان قیمت‌ها در بورس کالا، بازار آزاد در برابر تغییر نرخ موضع‌گیری کند که این مطلب را هم باید در نظر داشت.

این موارد شاید هنوز برای اهالی بازار روشن نشده باشد آن‌هم در وضعیتی که خود قیمت‌های جهانی هم در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد ولی به معنی پاک کردن صورت مساله مهم این روزها یا همان تغییر در شرایط تولید عربستان نیست. اهالی بازار حداقل در فاز روانی اثرگذاری این رخداد را در نظر گرفته‌اند و می‌تواند محرک جدیدی برای رشد تقاضا به‌شمار رود. این محرک را باید در شرایطی مورد بحث قرار داد که بازارها اندکی تغییر کرده‌اند و تمایل به خرید در زیر پوست بازار آزاد مشهود است که در آمارهای معاملاتی بورس‌کالا هم می‌توان این تغییر را در دو هفته اخیر مشاهده کرد. این سیگنال درحالی خودنمایی می‌کند که شواهد معاملات این هفته هم نشانه‌ای از کاهش شدید معاملات را مخابره نکرده ولی برای اظهارنظر قاطع باید تا پایان هفته و حجم معاملات هفتگی صبر کرد. اما اگر این دو داده را در کنار هم مورد بررسی قرار دهیم یعنی تغییر فاز بسیار آرام بازارها و رشد تقاضای زیرپوستی را در کنار تغییر ذهنیت اهالی بازار از احتمال رشد قیمت‌های جهانی توأمان در نظر بگیریم، پتانسیل تغییر در بازار افزایش خواهد داشت. حتی اگر چنین رخدادی در عربستان هم تجربه نمی‌شد باز هم پتانسیل بهبود تقاضا در بورس کالا وجود داشت که با توجه به مقاومت بازار داخلی در برابر کاهش نرخ‌های بورس کالا، حتی می‌توان از بهبود تولید در صنایع تکمیلی یا موجودی پایین انبارها نیز سخن گفت. در هر حال شواهد امر این گونه ایفای نقش کرده‌اند که شاید جریان بهبود در بازار پتروشیمی‌ها چه در بورس و چه در بازار، با سرعت بیشتری به سمت جلو در حرکت است.

برای یادآوری هفته‌های پیش باید عنوان کرد که حجم معاملات پلیمرها در دو هفته گذشته در بورس کالا نزدیک به ۴۸ هزار تن بوده که این رقم بیشترین معاملات دو هفته از خردادماه تاکنون به‌شمار می‌رود. این درحالی است که هفته قبل را باید دوره‌ای نیمه‌تعطیل در کارنامه معاملاتی بورس کالا به‌شمار آورد یعنی بازار ناخودآگاه برای هفته جاری از پتانسیل رشد تقاضا برخوردار بوده و اگر بتوان حجم معاملات بالاتر از ۵۰ هزار تن در هفته را برای هفته جاری مشاهده کرد، می‌توان گفت که مهم‌ترین گام خروج از رکود برای بازار پلیمرها برداشته شده است. از سوی دیگر زمان سنتی رکود در بازار پلیمرها اغلب سه ماهه بوده یعنی بعد از هر سه ماه رکود در این بازار، پتانسیل تغییر فاز و بازگشت به روزهای خوب معاملاتی وجود دارد. روند کاهشی قیمت‌ها در بورس کالا هم می‌تواند این جریان را تسریع کند آن هم در شرایطی که شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد در هفته گذشته در کمترین سطح از اوایل اسفند سال گذشته تاکنون بوده و همچنین فاصله قیمت دلار آزاد و نیمایی به‌عنوان یک محرک تقاضا به بالاترین حد از هفته منتهی به ۲۰ تیرماه تاکنون افزایش یافته است. این زمان یعنی هفته منتهی به ۲۰ تیر از آن جهت مهم است که آخرین حجم معاملات بالاتر از ۵۰ هزار تن در همین زمان ثبت شد و از آن دوره زمانی تاکنون هیچ‌گاه حجم معاملات هفتگی به بیش از ۵۰ هزار تن نرسیده است. البته این هفته فاصله قیمت دلار نیمایی و آزاد باز هم کاهش داشته است. بنابراین هفته مهمی در بازار پلیمرها آغاز شده و شاید بتوان گفت که آینده این بازار را می‌توان در همین هفته، ترسیم‌شده ارزیابی کرد.