این روزها با توجه به وجود محدودیت‌ها در مسیر واردات ماشین‌‌‌‌‌‌آلات معدنی، عرضه این ماشین‌‌آلات متناسب با تقاضا نبوده و هزینه‌‌‌‌‌‌های به‌کارگیری آنها روند افزایشی به خود گرفته‌‌اند؛ البته باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که تولیدکنندگان داخلی پاسخگوی تمام نیاز بازار داخلی نیستند و دولت به دلیل حمایت از این تولیدکنندگان، محدودیت‌هایی را برای واردات ماشین‌‌آلات معدنی در نظر گرفته است. از سوی دیگر، کارشناسان داخلی معتقد هستند، کیفیت و قیمت ماشین‌‌آلات تولید داخل جزو عواملی هستند که معدنکاران را به سمت واردات سوق می‌دهد.  این موضوع را نیز باید در نظر داشت که به سبب فقدان سیاست‌‌‌‌‌‌های تشویقی طی سال‌های گذشته برای نوسازی ماشین‌‌‌‌‌‌آلات فرسوده، ناوگان معدنی کشور از حیث عمر کاری در شرایط مطلوبی قرار ندارد و این وضعیت نامطلوب روز به‌روز در حال تشدید شدن است.

ناوگان مستهلک معدنکاری

عمر مفید ماشین‌‌آلات معدنی در دنیا حدود ۵ سال عنوان شده، این در حالی است که عمر ماشین‌‌آلات معدنی در ایران حتی به بیش از ۲۰ سال نیز رسیده است و در برخی مواقع از این ماشین‌‌آلات به عنوان قطعات یدکی در سایر ماشین‌‌آلات استفاده می‌کنند که نشان از وضعیت اسفبار این حوزه دارد.

درخصوص نیاز معدنکاران به ماشین‌‌آلات معدنی و ضرورتی که شرکت‌های معدنی در این حوزه دارند، سیدحجت زینلی عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌‌های این روزهای معدن و صنایع معدنی، مربوط به حوزه ماشین‌‌آلات است؛ در این زمینه به شدت با کمبود ماشین‌‌آلات یا مستهلک بودن آنها روبه‌رو هستیم؛ این در حالی است که واردات ماشین‌آلات با محدودیت‌هایی همراه است، هرچند گشایش‌‌های قابل تقدیر و مناسبی در این خصوص از سوی دولت محترم ایجاد شده است که البته کافی نیست.

محدودیت‌های وارداتی

زینلی در ادامه با اشاره به محدودیت‌هایی که در زمینه واردات ماشین‌‌آلات معدنی اعمال می‌شود، خاطرنشان کرد: اجازه واردات برای برخی ماشین‌‌آلات صادر می‌شود، اما صدور مجوز واردات و تعیین تعداد این ماشین‌‌آلات و ظرفیت آنها باید متناسب با پروانه بهره‌‌برداری و حجم کار سالانه معدن باشد که توسط کارشناسان وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین می‌شود. در این راستا باید عنوان کرد که برای واردات ماشین‌‌آلات با عمر کمتر از ۱۰ سال محدودیت تعداد ماشین‌‌آلات تعیین شده، این در حالی است که برای عمر ماشین‌‌آلات کمتر از ۵ سال، محدودیت تعداد وجود ندارد. هم‌‌اکنون برای واردات ماشین‌‌آلاتی با ظرفیت کمتر از حدی که در بخشنامه‌‌های صادره عنوان شده است، محدودیت وجود دارد و باید در قبال واردات هر دستگاه از این نوع، ماشین‌‌آلات مشابه داخلی نیز خریداری شود.

نوبت تخصیص ارز

وی همچنین در ادامه تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات معدنکاران این است که پس از اخذ مجوز واردات ماشین‌‌آلات از وزارت صنعت، معدن و تجارت، باید مدت طولانی در نوبت تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی باشند که عدم‌تخصیص ارز به موقع باعث ضرر و زیان به فعالان معدنی می‌شود.

این عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران در پاسخ به این پرسش که آیا تولیدکنندگان داخلی قادر به تولید ماشین‌‌آلات سنگین معدنی هستند، بیان کرد: تولیدکنندگان داخلی عمدتا تولیدکننده ماشین‌‌آلات سبک راهسازی بوده و در واقع حجم تولید ماشین‌‌آلات سنگین معدنی در کشور که بتوانند در معادن به صورت بهینه فعال باشند، محدود است و عرضه و تقاضا در این حوزه متناسب نیست؛ البته در این راستا یادآوری چند نکته ضروری است، نخست آنکه تولیدات داخلی از کیفیت لازم برخوردار نیستند و حتی برخی از آنها قطعات خارجی را وارد کرده و در داخل مونتاژ انجام می‌دهند. موضوع دوم آنکه ظرفیت تولیدکنندگان داخلی به اندازه نیاز کشور نیست و نمی‌توانند پاسخگوی نیاز کل این بازار باشند. سوم اینکه قیمت محصولات آنها از محصولات خارجی مشابه گران‌‌تر تمام می‌شود؛ از همین‌‌رو در چنین شرایطی تولید داخلی نمی‌تواند این بازار را به درستی پوشش دهد و باید محدودیت‌های واردات ماشین‌آلات معدنی مرتفع شود.

افزایش هزینه‌‌های معدنکاری

زینلی در ادامه با اشاره به هزینه‌‌های معدنکاری تصریح کرد: وجود ماشین‌‌آلات فرسوده، مستهلک و قدیمی و استفاده از قطعات یدکی متفرقه، سبب شده بهای تمام‌‌شده معدنکاری در کشور نسبت به سایر کشورها افزایش پیدا کند. کمبود ماشین‌‌آلات در بازار داخلی، سبب گران شدن قیمت ماشین‌‌آلات در بازار شده است. از سوی دیگر، ماشین‌‌آلات ساخت داخل گران‌‌تر از مشابه خارجی آن بوده، این در حالی است که این تولیدکنندگان داخلی هستند که باید متناسب با استانداردهای جهانی کیفیت محصولات خود را افزایش بدهند و همچنین قیمت‌های خود را نسبت به قیمت‌های جهان پایین بیاورند تا قادر به رقابت در این بازار باشند.

زینلی همچنین به میزان مصرف سوخت ماشین‌‌آلات معدنی فرسوده اشاره کرد و گفت: سوخت ماشین‌‌آلات مستهلک بسیار بیشتر از ماشین‌‌آلات نو است که این موضوع نیز باعث افزایش هزینه‌‌های معدنکاری می‌شود. مجموع این عوامل باعث شده که هزینه‌‌های معدنکاری در ایران بیشتر از سایر کشورها باشد و این موضوع موجب ضرر و زیان برای فعالان بخش معدن و تعطیلی برخی از معادن و عدم‌رغبت سرمایه‌گذاران جهت سرمایه‌گذاری در حوزه معدن شده است. از این رو برای حل این چالش، دولت باید اجازه واردات بدهد و محدودیت‌های اعلام‌‌شده در زمینه ماشین‌‌آلات را لغو کند.

سخن پایانی

سیدحجت زینلی در پایان عنوان کرد: در سنوات اخیر اکتشافات گسترده‌‌ای در معادن صورت پذیرفته و از طرفی رشد سالانه بخش معدن در برنامه پنج ساله هفتم توسعه کشور معادن ۱۳‌درصد تعیین شده است؛ از همین‌‌رو به منظور جلوگیری از تعطیلی معادن فعلی و صیانت از اشتغال ایجاد شده و همچنین فعال شدن معادن جدید برای دستیابی به رشد ۱۳ درصدی سالانه بخش معدن، پیشنهاد می‌شود موضوع واردات ماشین‌‌آلات معدنی تسهیل شود. وی افزود: بدیهی است که تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» که از سوی مقام معظم رهبری برای سال‌جاری تعیین شده است، مستلزم رفع موانع تولید بوده تا بخش خصوصی بتواند با قدرت حوزه تولید را توسعه دهد و موجب رونق اقتصادی و ایجاد برکت برای کشور شود.