آینده بسیاری از صنایع در گرو تامین امن و مستمر انرژی است
رصد ریسک ناترازی انرژی در توسعه فولاد
بورس انرژی آمادگی فروش برق و گاز را دارد
در این پنل تخصصی حمیدرضا صالحی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و رئیس هیات‌مدیره انجمن ساتکا عنوان کرد: در زمینه ناترازی انرژی در کشور در تابستان با ناترازی برق و در زمستان با ناترازی گاز روبهرو می‌‌‌شویم. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که در کشور ما از برنامه سوم توسعه به بعد، واقعی‌‌‌سازی قیمت‌های انرژی صورت نگرفته است. قرار بود در برنامه سوم توسعه، قیمت حامل‌‌‌های انرژی ۱۰درصد افزایش یابد که البته در مقطعی این افزایش اتفاق افتاد؛ اما در برنامه چهارم توسعه و مجلس هفتم از واقعی‌‌‌سازی قیمت‌ها پیشگیری به عمل آمد. این فاصله سبب شد که در زمینه مصرف انرژی در آینده سیاست درستی اتخاذ نشود و به‌‌‌تدریج نیز این فاصله قیمتی بیشتر شد. هرچند دولت‌‌‌ها در برخی مقاطع درآمدهای خوبی داشته‌‌‌اند که می‌توانسته توجیه‌‌‌گر این موضوع شود.
صالحی در ادامه با تاکید بر این موضوع که دولت‌‌‌ها به یک اندازه در تاسیس نیروگاه سهیم نبوده‌‌‌اند، خاطرنشان کرد: زمانی که دولت هفتم نیروگاه‌‌‌ها را از دولت قبلی تحویل گرفت، حدود ۴۰هزار مگاوات نیروگاه نصب‌‌‌شده و ۱۷هزار مگاوات قرارداد داشت و این دولت زمانی که پس از ۸ سال دولت را تحویل داد، ۶۰هزار نیروگاه نصب‌‌‌شده و ۵۸۰۰ مگاوات قرارداد داشت، به عبارتی این دولت نیروگاه‌‌‌ها را با ۴۳درصد قرارداد تحویل گرفت و با ۸درصد قرارداد دولت را تحویل داد. وی در ادامه یادآور شد: ساخت یک نیروگاه بین دو تا سه سال طول می‌‌‌کشد تا به مرحله تولید برسد. از همین‌‌‌رو پیش‌بینی می‌‌‌شد که امروز با ۱۲ تا ۱۵هزار مگاوات کمبود برق در تابستان روبهرو باشیم. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران افزود: بر اساس اعلام وزارت نفت، در حوزه گاز در زمستان حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون مترمکعب با کمبود روبهرو هستیم.
بیشترین میزان مصرف برق در تابستان ۷۰درصد و در گاز ۴۰درصد مربوط به بخش خانگی است. صالحی در ادامه با توضیح این موضوع که توسعه برق و گاز را در سراسر کشور انجام داده‌‌‌ایم، عنوان کرد: برای حدود ۹۶درصد روستاها در کشور، برق‌‌‌رسانی و گازرسانی انجام داده‌‌‌ایم و این سیاست‌‌‌ها از یک دولت پولدار و دارای منابع نفتی بسیار حکایت دارد. با وجود این سیاست‌‌‌ها در حال حاضر به یک ناترازی در حوزه برق و گاز رسیده‌‌‌ایم که این ناترازی برای صنایع بسیار زیانبار شده است. وی همچنین افزود: جالب توجه است بدانیم که ۶۰درصد نیروگاه‌‌‌های کشور امروز غیردولتی و ۴۰درصد آنها دولتی هستند و با بهره‌‌‌گیری از توان بخش خصوصی می‌توان این ناترازی در بخش برق و گاز را برطرف کرد.
وی در ادامه تصریح کرد: بر اساس پیش‌بینی‌‌‌های انجام‌‌‌شده، مصرف انرژی در دنیا در حال کاهش است. به عبارتی ممکن است که در آینده جمعیت دنیا به ۱۰ میلیارد نفر برسد و این درحالی است که میزان مصرف انرژی بیشتر نخواهد شد. پیش‌بینی شده که ۵۰درصد این مصرف، مربوط به برق است. باتوجه به تعاملات جدید، در آینده زباله‌‌‌های هسته‌‌‌ای نخواهیم داشت که این امر کمک می‌کند انرژی به سمت ارزان شدن پیش برود. در کنار سایر انرژی‌‌‌ها در دنیا، انرژی خورشیدی و بادی مورد استقبال قرار گرفته است. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر این موضوع که باید بپذیریم که دارای مواهب خدادادی هستیم و رتبه دوم ذخایر گازی در دنیا را داریم، اظهار کرد: چرا ما نباید از این مواهب و مزایا استفاده کنیم، طبیعی است که باید این منابع را استخراج، مصرف و سرمایه‌گذاری کنیم، همان‌‌‌گونه که قطر این کار را انجام می‌دهد.
صالحی همچنین با اشاره به این موضوع که دولت محدودیت‌هایی در زمینه انرژی بخش خانگی دارد، خاطرنشان کرد: حتی اگر سیاست دولت را در زمینه فروش ارزان انرژی به بخش خانگی بپذیریم، دولت باید به صنعت و بخش خصوصی اجازه سرمایه‌گذاری در حوزه گاز را بدهد و همچنین اجازه بدهد که تنها خود صنعت از این سرمایه‌گذاری، بهره‌‌‌برداری کند. چرا باید همچون برق، صنعتگر در نیروگاه و میادین گاز سرمایه‌گذاری انجام دهد، ولی آن را به دولت بدهد و برای نیاز خود دوباره آن را از دولت بگیرد. رئیس هیات‌مدیره انجمن ساتکا در ادامه با اشاره به راه‌‌‌اندازی تابلوی سبز بیان کرد: تابلوی سبز راه‌‌‌اندازی شد و این تابلو به‌‌‌درستی فضای لازم را به‌‌‌وجود آورد. صالحی ادامه داد: صنایع فولاد و پتروشیمی نیز باید در اجماع با یکدیگر کنسرسیوم ایجاد کنند و نیروگاه بسازنند.
وی با اشاره به این موضوع که ۶۰درصد نیروگاه‌‌‌های کشور غیردولتی هستند و این ظرفیت را دارند که طی دو تا سه سال آینده کمبود برق را حل کنند، خاطرنشان کرد: زیرساخت‌‌‌های بورس انرژی در زمینه فروش برق و گاز آماده است. ما می‌توانیم در بورس، انرژی بفروشیم و صنایع می‌توانند برق موردنیاز خود را در بورس انرژی خریداری کنند. نیروگاه‌‌‌داران نیز می‌توانند در بورس انرژی‌برق خود را بفروشند. همچنین زیرساخت‌‌‌ها برای ارائه گاز در بورس‌کالا آماده شده است. بنابراین طی۲تا دو و نیم سال آینده می‌توانیم مشکل ناترازی برق و حتی گاز را برطرف کنیم. منتهی اگر بخشی خود سرمایه‌گذاری انجام داد، باید دولت اجازه دهد که خود صنعت از آن بهره‌‌‌برداری کند. اگر حاکمیت به بخش صنعت امنیت اقتصادی بدهد، این بخش هیچ نیازی به پول دولت نخواهد داشت.
سرمایه‌گذاری گاز نیاز به تحول دارد
همچنین در این نشست تخصصی احسان دشتیانه مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج‌‌‌فارس و عضو شورای عالی بورس در ابتدا به تولید فولاد سبز پرداخت و بیان کرد: فولاد سبز بر پایه تولید هیدروژن تولید می‌شود، به عبارت دیگر، در احیای مستقیم، هیدروژن نقش اساسی را دارد و انتشار گاز کربن آن به نصف می‌شود، البته باید این موضوع را در نظر گرفت که در این روند خود هیدروژن نیز باید به روش سبز تولید شود که هزینه‌‌‌های آن به دو برابر میرسد. در دنیا بیشتر فولادسازان به روش کوره بلند تولید فولاد دارند که آلودگی بیشتری تولید می‌کنند، بنابراین اگر قرار باشد که در دنیا فولاد سبز تولید شود، هزینه‌‌‌های آن به چهار برابر میرسد، از همین‌‌‌رو بعید به نظر میرسد که تا سال ۲۰۵۰ میلادی چنین توافقی اتفاق بیفتد. در دنیا برای تولید فولاد سبز به احتمال زیاد یک راه میان‌‌‌بر با یک روش ترکیبی از کوره‌‌‌های قوس بر پایه دی‌‌‌ارای یا بر پایه قراضه انتخاب می‌شود.
دشتیانه در ادامه یادآور شد: در ایران از سال ۱۳۹۹ به تولید ۳۲ میلیون تن رسیدیم و چند سال است که در این میزان تولید درجا زده‌‌‌ایم. با وجود تمام مشکلاتی که فولادسازان با آن روبهرو هستند موضوع جالب توجه آن است که کماکان مجوزهای مختلف برای واحدهای احیای مستقیم داده می‌شود. وی افزود: در زمینه گاز، تامین انرژی برای صنعتگران در انحصار وزارت نفت است، در حالی که در دنیا این‌‌‌گونه نیست و بخش خصوصی به‌‌‌راحتی استحصال گاز را انجام می‌دهد. اگر امروز صنعت فولاد در کشور آسیب می‌‌‌بیند، ولی صنعت نفت آسیب‌‌‌پذیر نیست، به این دلیل است که توزیع شبکه فولاد در اختیار بخش خصوصی قرار دارد، ولی در مورد نفت این‌‌‌گونه نیست.
این عضو شورای عالی بورس افزود: در زمینه تامین برق نیز که عنوان می‌شود خود فولادسازان باید در این راستا اقدام کنند، مساله این است که تامین برق نیز به موضوع گاز گره خورده است. دشتیانه درباره میزان مصرف گاز کشور تصریح کرد: مصرف گاز در کل کشور ۶۵۰ میلیون مترمکعب است که در زمستان این میزان به ۸۵۰ میلیون مترمکعب میرسد. مصرف کل صنعت نیز بین ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب اعلام شده که در این میان، کل مصرف گاز صنعت فولاد به ۴۰ میلیون مترمکعب میرسد.
وی تاکید کرد: تا زمانی که برای گاز یارانه پرداخت می‌شود و توسط دولت قیمت‌‌‌سازی انجام می‌گیرد و قیمت آن با قیمت واقعی خود اختلاف دارد، هیچ شکی نیست که گاز را هدر می‌‌‌دهیم و در واقع به مردم به‌‌‌صورت غیرمستقیم این پیام را می‌‌‌دهیم که گاز را مجانی بسوزانید. موضوع جالب توجه آن است که ۳۵۰ میلیون مترمکعب در بخاری‌‌‌های خانگی مصرف گاز صورت می‌گیرد که بخشی از آن پرت می‌شود، این درحالی است که کل مصرف صنعت فولاد به ۴۰ میلیون مترمکعب میرسد.
مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج‌‌‌فارس ادامه داد: در زمینه انرژی، تنها با اصلاح الگوی مصرف این مشکل را می‌توان برطرف کرد و اصلاح الگوی انرژی نیز با اصلاح قیمت ممکن می‌شود. دشتیانه با تاکید بر این موضوع که می‌‌‌پذیریم که نباید خود صنعتگران در زیرساخت‌‌‌ها سرمایه‌گذاری کنند، یادآور شد: باید فضا را به‌‌‌گونه‌‌‌ای ایجاد کرد که برای هر کس که صرفه اقتصادی داشته باشد، اجازه سرمایه‌گذاری داده شود. وی در ادامه با توجه به شرایط موجود تاکید کرد: صنعت فولاد تاب‌‌‌آوری این چالش‌‌‌ها را ندارد و فولادسازان در کشور در حال از دست دادن مزیت تولید خود هستند.
از سوی دیگر، برای بیشتر فولادسازان توان ایجاد این سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌‌‌ها وجود ندارد. همچنین باید این موضوع را در نظر گرفت که صنعت فولاد در حال مستهلک شدن است. مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج‌‌‌فارس در ادامه خاطرنشان کرد: باید این موضوع را در نظر گرفت که حدود ۱۵ تا ۲۰درصد بازار سرمایه را کانه‌‌‌های فلزی به خود اختصاص داده که در صورت آسیب دیدن این کانه‌‌‌های فلزی، بازار سرمایه آسیب جدی می‌‌‌بیند. وی همچنین درباره سرمایه‌گذاری در زمینه گاز عنوان کرد: در زمینه سرمایه‌گذاری گاز، دولت باید یک انقلاب ایجاد کرده و اجازه سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی را بدهد.
تزلزل تاب‌‌‌آوری صنعت فولاد
همچنین در این پنل تخصصی امیرحسین نادری مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین (تاصیکو) اظهار کرد: بحث ناترازی انرژی برای تولیدکنندگان طی چند سال گذشته معنای تلخی یافته است. موضوع این است که تمام نهاده‌‌‌های تولید برای تولیدکنندگان، مهیاست، اما در تابستان با مشکل تامین برق و در زمستان با مشکل تامین گاز مواجه می‌‌‌شوند؛ این در حالی است که سیاست‌‌‌های کلان هر دولتی نیز اولویت دادن به مصارف خانگی در هر فصلی است و چاره‌‌‌ای برای صنعتگر باقی نمی‌‌‌گذارند که خود آنها در حوزه نیروگاه سرمایه‌گذاری کنند. نادری در ادامه با اشاره به این موضوع که باید به این موضوع توجه کنیم که رویکرد دنیا نسبت به مصرف انرژی چگونه است، گفت: موضوع آن است که کشورهای مختلف در دنیا، انرژی را به صورت رایگان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار نمی‌‌‌دهند. اما در ایران در حوزه مصارف انرژی در مقیاس جهانی، الگوی مناسبی تعریف نشده و بهره‌‌‌وری پایینی در این زمینه داریم؛ یکی از دلایل این بهره‌‌‌وری پایین، ارزان بودن قیمت انرژی است.
