ویژه نامه سراسری فولاد

• آیا ۲۰۲۲ سال کــاهش قیمت فـولاد خواهد بود؟

• تاب‌آوری فولاد

  ایران دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا و اولین تولیدکننده آهن اسفنجی بر پایه گاز در جهان است. تولید فولاد ایران در سال ۱۳۹۸ به میزان ۲/ ۲۷ میلیون تن بوده است. در حال حاضر، زنجیره ارزش فولاد حدود ۱۲ درصد ارزش صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است به‌طوری‌که علاوه بر تامین نیاز داخل کشور به محصولات زنجیره فولاد، امکان توسعه بازارهای صادراتی نیز به وجود آمده است. این در حالی است که در دهه ۸۰ شمسی، ایران یکی از واردکنندگان شمش فولاد و محصولات فولادی نظیر میلگرد ساختمانی بود.

• توسعه زنجیره ارزش فولاد

  ظرفیت‌های ایران در زمینه منابع معدنی و انرژی، موجب توسعه زنجیره ارزش فولاد به ویژه در دهه اخیر شده، به طوری که علاوه بر تامین نیاز داخل، امکان صادرات فولاد و محصولات فولادی به سایر کشورها نیز فراهم شده است. در سال ۱۳۹۸ از مجموع تولید حدود ۲۰ میلیون‌تن فولاد خام و ۴/ ۱۳ میلیون‌تن محصولات فولادی در شرکت‌های عمده فولادی کشور (بدون در نظر گرفتن واحدهای کوچک‌مقیاس) حدود هفت میلیون‌تن فولاد و محصولات فولادی صادر شده است که نشان‌دهنده رشد ۲۷درصدی نسبت به سال قبل از آن است.

• غربالگری بازارهای صادراتی در صنعت فولاد

  انتخاب کشور یا کشورهایی برای ورود به بازارهای خارجی، یک تصمیم استراتژیک محسوب می‌شود و نیازمند تامل و دقت قابل توجه است. کیفیت این تصمیم، شرایط و ضرورت‌هایی را به بنگاه مربوطه تحمیل می‌کند و امکان ایجاد مزیت و هزینه‌های مبادله و همچنین توانایی شرکت‌ها برای انتقال موثر دانش را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد. حضور در بازار جهانی به همان اندازه که مزیت‌های مختلفی را متوجه سازمان می‌کند، ریسک‌های فراوانی را نیز دربر دارد. عمده ریسک‌های مرتبط با آن، به انتخاب بازارهای خارجی و نحوه حضور در آن بازارها برمی‌گردد. تصمیم‌گیری صحیح در هر زمینه مستلزم شناسایی متغیرهای موثر در آن تصمیم و داشتن اطلاعات مرتبط در آن زمینه است.

• یادگیری فناورانه

  یادگیری فناورانه و حرکت به سمت نوآوری در صنایع مختلف بر محوریت نقش شرکت‌ها و کسب دانش از منابع خارجی تاکید دارد. صنعت فولاد ایران نیز با توجه به فعالیت شرکت‌های بزرگ از یک‌سو و همکاری‌های بلندمدت تاریخی با شرکت‌های خارجی از سوی دیگر، می‌تواند مورد مناسبی برای مطالعه در این حوزه باشد. برخی از موفقیت‌های این صنعت نظیر پایداری در دوران تحریم، دومین منبع درآمد صادراتی کشور در محصولات غیرنفتی و برخی از موفقیت‌های اخیر نوآورانه به‌ویژه در ثبت برند فناوری پرد، نشان می‌دهد تلاش‌های یادگیری در صنعت فولاد تا حدودی موفق بوده است. در پنجره‌های نهادی، نوع قراردادهای منعقدشده و اجرای آنها و همچنین اجرای قانون حداکثر از مواردی بوده است که یادگیری فناوری را تسهیل کرده است. در بعد پنجره‌های فرصت فناوری نیز ظهور فناوری میدرکس و تسلط شرکت‌های فنی‌-مهندسی بر آن مهم‌ترین پنجره فرصت در نوآوری این صنعت بوده است. با وجود این، از فرصت تقاضا در صنعت فولاد برای توسعه توانمندی فناورانه استفاده بهینه نشده است.

• فولاد سبز

  اهم فعالیت‌های صنعتی مانند فعالیت‌های معدنی، کشاورزی و خدماتی از یک‌سو از منابع طبیعی استفاده می‌کنند و به آنها وابستگی دارند و از سوی دیگر ماهیت فرآیند آنها به گونه‌ای است که به‌طور بالقوه محیط‌زیست را آلوده می‌کنند بنابراین چنانچه به پیامدها و مسائل زیست‌محیطی انجام این‌گونه فعالیت‌ها توجه نشود، باید هزینه‌های کلانی برای رفع خسارت و ضایعات ناشی از عدم توجه به این موضوع صرف شود. افزایش هزینه‌های ناشی از آسیب‌های زیست‌محیطی، افزایش دانش و آگاهی و نگرانی شرکت‌ها در مورد اثرات سوء ‌فعالیت‌های اقتصادی برروی منابع طبیعی و به‌تبع آن بدتر شدن کیفیت زندگی، این شرکت‌ها را بر آن داشته است که در راهکارهای رشد و توسعه اقتصادی خود بازنگری داشته باشند.

• بررسی شرکت‌های کلیدی و پیشرو جهانی در صنعت فولاد

  مقاله بررسی اقدامات شرکت‌های کلیدی و پیشرو جهانی در صنعت فولاد توسط معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن نوشته شده است. در این مقاله آمده ظهور فناوری‌های نو در قالب انقلاب صنعتی چهارم، رقابت تنگاتنگی را میان بخش‌های مختلف صنعت و معدن برای بهره‌گیری از این فناوری‌ها در راستای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید ایجاد کرده است. کشورهای پیشرو در صنایع فولاد نیز راهبردهای مشخصی برای استفاده از دستاوردهای فناورانه تدوین کرده و برنامه‌هایی را بدین منظور اجرایی کرده‌اند. هدف از این گزارش ترسیم آینده صنعت فولاد از منظر استفاده از فناوری‌های نوین، بررسی اقدامات شرکت‌های پیشروِ جهانی در صنایع فولاد و جایگاه ایران در این حوزه است. کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، روسیه، اتحادیه اروپا، ترکیه و ایالات متحده آمریکا به‌عنوان تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان گام‌های موثری در راستای بهره‌گیری از دستاوردهای انقلاب صنعتی چهارم برداشته‌اند:

• آینده صنعت فولاد

  شواهد متعددی نشان می‌دهد در صنعت فولاد کشورهای پیشرو، انقلاب صنعتی چهارم موضوعی کلیدی است و برنامه‌ها و اقدام‌های موثری در این‌باره انجام داده‌اند و چشم‌اندازهای خود را نیز مبتنی بر این انقلاب ترسیم کرده‌اند. در حال حاضر، طرح جامع فولاد کشور در جایگاهی بین انقلاب صنعتی دوم و سوم قرار دارد. همچنین تمرکز این طرح بر برآورد میزان تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ با توجه به عرضه و تقاضا و همچنین برون‌یابی سایر زیرساخت‌ها و نیازمندی‌های تولید مانند آب، برق، گاز، فناوری و... است.

• تحول و حکمرانی دیجیتال در صنایع معدنی - فلزی

  

  امروزه بهره‌گیری از فناوری‌های نوپدیدی چون اینترنت اشیاء، کلان داده، هوش مصنوعی، خدمات ابری، پردازش لبه و ... زمینه‌ساز رشد تعاملات ماشین‌‌‌-ماشین و ماشین‌‌-انسان، در محیط‌های صنعتی شده که در واقع بخشی از مسیر پیش روی انقلاب صنعتی چهارم است. روندی که بر تولیدات صنعتی در عصر انقلاب صنعتی چهارم حاکم شده است و در انتها پدیدارآور کارخانه‌های هوشمند خواهد شد.

• هلدینگ گسترش صنایع و معادن ماهان در مسیر توسعه

  

  پیشران‌های رشد اقتصادی هر کشوری، بنگاه‌های اقتصادی هستند. در این بین نیز هلدینگ‌ها به‌دلیل داشتن زیرمجموعه‌ها، سرمایه بیشتر، نیروی کار، ایجاد ارزش‌افزوده و توان انجام پروژه‌های بزرگ، قادر هستند نیرو محرکه بنگاه‌ها باشند. هلدینگ‌ها در حقیقت با ایجاد یک گروه تخصصی در زیرمجموعه‌های تابعه خود این توانایی را دارند که به بهترین شکل ممکن، بنگاه‌های اقتصادی را هدایت و ارزش‌افزوده بیشتری خلق کنند. طی سال‌های گذشته در ایران به‌واسطه معادن غنی در کشور، هلدینگ‌های معدن و صنایع معدنی در حال شکل‌گیری و گسترش بوده و هستند که با سر و سامان دادن به واحدهای قدیمی ‌و زیان‌ده، قادر شده‌اند گام بزرگی در این حوزه بردارند.