نیوزیلند دیگر زن مدیریت بحران ندارد
کنارهگیری غافلگیرکننده از سیاست
«جاسیندا آردرن» که به‌عنوان نخست‌وزیر نیوزیلند به نماد لیبرال جهانی تبدیل شد؛ اما با چالش‌های سیاسی عمیق‌تر در آستانه انتخابات در داخل کشور مواجه شد، روز پنج‌شنبه در یک اعلامیه غافلگیرکننده گفت که از سمت رهبری کشور کنارهگیری خواهد کرد. در یک سخنرانی اشک‌آلود در شهر «ناپیر» در نیوزیلند، جایی که حزب کارگر خانم آردرن میزبان نشست تابستانی خود بود، گفت که شخصا برای تکمیل یک دوره دیگر احساس آمادگی نمی‌کند.
او گفت که او تا ۷فوریه کار خود را ترک خواهد کرد. آردرن گفت: «من معتقدم که رهبری یک کشور ممتازترین شغلی است که هر کسی می‌تواند داشته باشد؛ اما در عین حال یکی از چالش برانگیزترین مشاغل نیز هست. شما نمی‌توانید و نباید این کار را انجام دهید مگر اینکه یک مخزن پر به علاوه مقداری ذخیره برای آن چالش‌های غیرمنتظره داشته باشید.» او افزود: «این پنج سال و نیم لذت‌بخش‌ترین سال زندگی من بوده است. من می‌روم؛ زیرا با چنین شغل ممتازی مسوولیت بزرگی نیز به همراه می‌آید.» آردرن گفت که قانون‌گذاران حزب کارگر ظرف سه روز دیگر رهبر جدید حزب - و کشور - را انتخاب خواهند کرد.
«ناتاشا فراست» در گزارش ۱۸ژانویه در نیویورک‌تایمز نوشت، آردرن، ۴۲ ساله در سال۲۰۱۷ نخست‌وزیر شد و در سال۲۰۲۰ یک پیروزی تاریخی در انتخابات مجدد به‌دست آورد که عمدتا به‌دلیل واکنش نیوزیلند به کووید بود که به ساکنان این امکان را داد تا در جدی‌ترین دوران بیماری این همه‌گیری زندگی عادی داشته باشند. اما حزب او از آن زمان به‌دلیل مشکلات اقتصادی و برخی موارد مرتبط با جنایت‌های خشونت‌آمیز در نظرسنجی‌ها به‌شدت سقوط کرد. آردرن بلافاصله پس از به قدرت رسیدن غیرمنتظره‌اش به‌عنوان جوان‌ترین نخست‌وزیر نیوزلند در ۱۵۰سال اخیر، به یک چهره بین‌المللی تبدیل شد. او در دوران رهبری صاحب یک دختر شد و او را به صحن سازمان ملل آورد. برای تحسین‌کنندگان، او به چهره درخشانِ ترقی‌گرایی تبدیل شد و جایگزینی خوشایند برای سیاستی شد که رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دونالد ترامپ، در ایالات متحده نمایندگی می‌کرد.
اما این پاسخ او در سال۲۰۱۹ به قتل عام ۵۱نفر در دو مسجد در «کرایست چرچ» توسط یک مرد مسلحی بود (که از نفرت ضد مسلمان و ضد مهاجران حمایت می‌کرد) که باعث شد تصویر آردرن به‌عنوان یک قهرمان چپ جهانی تثبیت شود. او در همان زمان در سخنانی گفت: «ما نماینده تنوع، مهربانی و شفقت هستیم. خانه‌ای برای کسانی که با ارزش‌های ما اشتراک دارند. پناهگاه برای کسانی که به آن نیاز دارند.» در عرض یک هفته، آردرن محدودیت‌های موقتی را برای خرید اسلحه اعمال کرد و به دنبال آن، چند هفته بعد قانونی تصویب شد که اکثر سلاح‌های نیمه‌اتوماتیک را ممنوع می‌کرد. آردرن گفت که اوایل پنج‌شنبه به اعضای حزب از تصمیم خود برای استعفا اطلاع داده است.
او گفت که تا ماه آوریل عضو پارلمان برای منتخبان خود در شهر اوکلند خواهد ماند تا از نیاز به انتخابات میان‌دوره‌ای جلوگیری کند.حزب کارگر در آستانه انتخابات ۱۴اکتبر با چالش‌های سیاسی بزرگی روبه‌رو بوده است. تقریبا یک سال است که این حزب پشت سر حزب راست میانه ملی به رهبری کریستوفر لوکسون، مدیر سابق هوانوردی قرار گرفته است. در دسامبر، حمایت از حزب کارگر ۳۳درصد بود؛ درحالی‌که برای حزب ملی ۳۸درصد بود. با این حال، آردرن شخصا در بین رای‌دهندگان محبوبیت خود را حفظ کرده است. او مرتبا در نظرسنجی‌ها نسبت به لوکسون به‌عنوان «نخست‌وزیر مطلوب» اکثر نیوزیلندی‌ها برتری داشته است.
لوکسون ماه گذشته گفت که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که نیوزلندی‌ها احساس می‌کنند کشور در «مسیر اشتباه» پیش می‌رود. وی افزود: «آنچه آنها می‌توانند ببینند دولتی است که کارها را انجام نمی‌دهد.»رای‌دهندگان اساسا نگران بسیاری از مسائل اقتصادی کشور هستند. قیمت مسکن در نیوزیلند که در دهه گذشته افزایش یافته بود، در سال۲۰۲۲، ۱۲درصد کاهش یافت. افزایش محسوس جنایات خشونت‌آمیز نیز به احساس نارضایتی کمک کرده است. «بن توماس» مفسر سیاسی و دبیر مطبوعاتی سابق حزب ملی گفت: استعفای آردرن برای بسیاری از نیوزیلندی‌ها غافلگیرکننده خواهد بود و می‌تواند برای حزب کارگر فاجعه‌بار باشد.
«ناتاشا فراست» در گزارش دیگری در نیویورک‌تایمز در ۲۰ژانویه نوشت: نیوزیلند در برهه‌ای با فجایعی دست به گریبان بود: حمله نژادپرستانه به دو مسجد که منجر به کشته شدن ۵۱نفر شد؛ فوران آتش‌فشانی مرگبار و همه‌گیری کرونا. جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند طی دوران رهبری خود، به طرز ماهرانه‌ای فاجعه‌های ناگهانی را یکی پس از دیگری هدایت کرد؛ به‌گونه‌ای‌که در سال۲۰۲۰ دوباره انتخاب شد. اما در پس‌زمینه، مسائل اقتصادی طولانی‌مدت نیوزیلند -مانند مسکن گران و هزینه بالای زندگی- همچنان به جوشیدن ادامه می‌دهد. اکنون، درحالی‌که کمتر از ۹ماه به برگزاری انتخابات ملی باقی مانده است و تنها چند روز از استعفای شوکه‌کننده او می‌گذرد، آینده حزب لیبرال کارگر آردرن به این بستگی دارد که رای‌دهندگان چگونه او و دولتش را با این مشکلات مورد سنجش قرار داده‌اند. با کاهش شتاب اقتصادی، افزایش نرخ بهره و کاهش تورم در بودجه خانوارها، منتقدان- از جمله آنهایی که در حزب راست میانه مخالف حزب ملی هستند- به دنبال این هستند که تقصیر را به گردن او بیندازند.
روز پنج‌شنبه، زمانی که آردرن برنامه خود را برای کنارهگیری اعلام کرد، در میان مخالفانش، «بن بویست» ۴۹ ساله بود. او که در مرکز شهر کرایست چرچ صحبت می‌کرد، از مبارزه با بحران هزینه زندگی در کشور و تلاش برای دریافت مسکن مقرون به صرفه گفت. «این همه خانه‌هایی که او گفته بود می‌سازد، کجاست؟» اشاره او به یک وعده تبلیغاتی شاخص برای ساخت ۱۰۰هزار خانه جدید بود؛ وعده‌ای که به رسیدن آردرن به قدرت کمک کرد. تنها بخشی از آن خانه‌ها در دوران تصدی او ساخته شد. «برایان ایستون» اقتصاددان مستقل گفت که وقتی آردرن در سال۲۰۱۷ به پیروزی غافلگیرکننده دست یافت، اقتصاد نیوزیلند در سطح جهانی در حد متوسط قرار داشت. او گفت: «و امروز هم هنوز در همان حد است؛ با این تفاوت که اقتصاد جهانی چندان خوب کار نمی‌کند و نیوزیلند نیز همین‌طور است».
این کشور دارای یک اقتصاد کوچک، باز و (به ویژه) نه چندان رقابتی است. نام مستعار آن - «جزایر متزلزل» - نام دقیقی است: تحت تاثیر رویدادهای جهانی، بسیار مستعد تغییرات از اقتصاد چین و در معرض خطر دائمی بلایای طبیعی است؛ زیرا روی خطوط گسل‌های متعدد زلزله قرار دارد؛ درحالی‌که آردرن در ماه آینده بدون هیچ جانشین مشخصی برای کنارهگیری آماده می‌شود، منتقدان می‌گویند که از نظر اقتصادی تغییر چندانی حاصل نشده است. نسبت به درآمد، نیوزیلند دوازدهمین کشور گران دنیا برای زندگی است و مسکن گران قیمت یکی از نگرانی‌های اصلی است. بدهی خصوصی - که شامل بدهی خانوارها و وام‌های دانشجویی می شود - حدود ۱۴۷درصد از تولید ناخالص داخلی است؛ درحالی‌که این رقم در ایالات متحده ۱۵۴درصد و در استرالیا ۱۳۳درصد است.
پرداختن به فقر کودکان، که آردرن قول داده بود آن را در اولویت شخصی قرار دهد، روندی نزولی دارد؛ اما نسبت به اقتصادهای مشابه، به‌ویژه برای خانواده‌های تک والد، بالاتر است. نابرابری به شکلی سرسختانه بدون تغییر باقی مانده؛ به‌طوری‌که ۱۰درصد بالای نیوزیلندی‌ها هنوز تقریبا نیمی از دارایی خالص خانوار کشور را در اختیار دارند. مخالفان آردرن به انبوهی از مشکلات جدید و راه‌حل‌های ناکافی برای مشکلات قدیمی اشاره می‌کنند. اما اقتصاددانان می‌گویند که به‌ویژه درباره مسائل مربوط به تورم و خطر رکود، دولت‌ها همیشه پاسخی در چنته ندارند. بیشتر سیاست‌های اقتصادی دولت نه مستقیما از سوی آردرن، بلکه از سوی گرانت رابرتسون، معاون نخست‌وزیر و وزیر دارایی کشور مطرح می‌شد.
«دیمین کِیو» هم در گزارش ۱۹ژانویه در نیویورک‌تایمز به جنبه دیگری از کنارهگیری آردرن اشاره کرد و نوشت، جوانی او نمایانگر یک فمینیسم برجسته و تاکید بر «سیاست مهربانی» بود که او را در نظر بسیاری همچون یک «جایگزین مطلوب» برای رهبران پرطمطراق مرد جلوه داد و پدیده‌ای به نام «جاسیندامانیا» را ایجاد کرد. با این حال، مشخصه دوران تصدی او عمدتا «مدیریت بحران» بود، از جمله حمله تروریستی ۲۰۱۹ در کرایست چرچ، فوران آتش‌فشان وسپس کووید. به نظر می‌رسد مساله کووید علاوه بر اینکه امتیازاتی برای او داشت؛ اما به نوعی «بازی با نقاط قوت» او هم بود و این چنین بود تا زمانی که قرنطینه‌های طولانی‌مدت و فرمان‌های مربوط به واکسن به اقتصاد آسیب رساند، به تئوری‌های توطئه دامن زد و واکنش‌های منفی را برانگیخت. در هر حال، «ریچارد شاو» استاد سیاست در دانشگاه ماسی در پالمرستون نورث‌نیوزیلند گفت: «مردم شخصا روی او سرمایه‌گذاری کردند و این همیشه بخشی از جذابیت او بوده است.» وی افزود: «او تبدیل به یک توتم شد. او تبدیل به تجسم یک واکنش خاص به همه‌گیری شد.»
