تماشای یک مراسم اصیل زیر برف

در روستایی نزدیک مرز ایران و عراق، سالانه دو بار مراسمی برگزار می‌شود تا یاد یکی از پیرهای اورامانی گرامی‌ داشته شود. مراسم «پیر شالیار» یک بار در اردیبهشت و دیگر بار در بهمن‌ماه در روستای اورامان تخت برپا می‌شود؛ در نیمه اردیبهشت‌ماه به نام آیین «کومسای» و در نیمه بهمن ماه به نام «عروسی پیرشالیار». براساس پژوهش‌های موجود، اورامی‌ها معتقدند پیرشالیار پیرو آیین زرتشت بوده و زمانی که پیامبر به خوابش می‌آید مسلمان می‌شود. البته مردم از دو پیرشالیار یاد می‌کنند؛ یکی سیاوش پسر جاماسب از مغان زرتشت بوده و دیگری، سید مصطفی ابن خداداد که مردی فاضل و عارف در زمان شیخ عبدالقادر گیلانی و آشنا با افکار پیرشالیار سیاوش. مردم اورامان این مراسم دو هفته‌ای را به یمن ولادت پیر و به عقیده بعضی‌ها سالگرد ازدواج پیر با شاه بهار خاتون، دختر شاه بخارا برگزار می‌کنند.

مراسم در هفت مرحله زمانی انجام می‌گیرد؛ نخست مرحله خبر که یک هفته قبل از شروع مراسم با تقسیم گردوهای درختان وقفی باغ پیرشالیار بین مردم روستا انجام می‌شود. مرحله دوم، مراسم کوته کوته است که سه‌شنبه هفته بعد از «خبر» هنگام غروب، بچه‌های روستا با فریاد کوته کوته بر در خانه‌ها رفته و اهالی روستا با شنیدن صدای آنها بیرون آمده و اقلامی که قبلا آماده کرده‌اند مانند شکلات و بیسکوئیت و... را در کیسه‌های بچه‌ها می‌ریزند. مراسم کلا و روچنی نیز مرحله سوم است. پس از آن برخی حیوانات را ذبح و گوشت آنها را تکه تکه و بین مردم تقسیم و بخشی از آن را برای پختش استفاده می‌کنند. مرحله پنجم، آیین سماع و صرف غذا است که پس از نماز عصر، آستانه پیر مملو از جمعیت شده و گروه دف‌زنان که از طایفه «سادات» هستند، شروع به نواختن دف و همزمان با آنان گروهی از مردم زنجیروار شروع به رقص می‌کنند.

مراسم شب نیشت یا تجمع در آستانه پیر نیز مرحله بعدی است که بعد از پایان مراسم سماع و صرف غذا در خانه پیرشالیار و با حضور روحانیون و تحصیلکرده‌ها، اهل قلم و شاعران و قشرهای مختلف روستا و میهمانان برگزار می‌شود. در نهایت مراسم تِربی انجام می‌شود. این مراسم یک هفته بعد از مراسم عروسی یعنی در جمعه هفته سوم بهمن ماه خواهد بود. گرچه به عنوان یک گردشگر نمی‌توانید تمام این مراحل را ببینید اما به نظر می‌رسد دیدن بخشی از این جاذبه‌های فرهنگی، به سرمای کوهستانی اورامان بیارزد. برای رسیدن به اورامان تخت کافی است خود را به یکی از سه شهر سنندج، کرمانشاه یا مریوان برسانید. این روستا ۱۵۵ کیلومتری غرب سنندج، ۱۶۹کیلومتری شمال کرمانشاه و ۷۵ کیلومتری جنوب مریوان قرار گرفته است.

اخبار مرتبط