دو روی سکه نمایشگاه گردشگری تهران

صاحب‌نظران عمده‌ترین چالش‌ها را در برگزاری این نمایشگاه «استاندارد پایین در مقایسه با دیگر نمایشگاه‌های گردشگری منطقه و اروپایی»، «کیفیت پایین کارگاه‌های برگزارشده در حاشیه نمایشگاه»، «فقدان سامانه آماری از تعداد و انواع بازدیدکنندگان از نمایشگاه» و نهایتا «بهینه نبودن بازار موجود در این نمایشگاه‌ها برای فعالان گردشگری داخلی» می‌دانند. با این حال معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور اظهار کرده که در نمایشگاه امسال تعداد ۴۳۰ شرکت داخلی و ۷۰ شرکت خارجی حضور خواهند داشت. گفت وگو با کارشناسان این نکته را به ذهن می‌آورد که نمایشگاه گردشگری تهران بیش از آنکه تبلیغی برای سفرهای داخلی و جذب گردشگر ورودی باشد، بستری برای معرفی و تبلیغ مقاصد سفر خارجی فراهم کرده است؛ گواه این امر نیز آن است که به رغم مشکلات و کمبودهای موجود در روند برگزاری این نمایشگاه، کشورهای خارجی از حضور مستمر در این نمایشگاه استقبال و نمایندگان آنها اظهار می‌کنند نمایشگاه گردشگری تهران فرصت خوبی برای معرفی این مقاصد خارجی و ظرفیت‌های موجود در آن برای گردشگران ایرانی به‌وجود آورده است.

در همین حال، روز گذشته معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نشست خبری برگزاری یازدهمین نمایشگاه گردشگری تهران درخصوص هدف‌گذاری صورت گرفته برای این دوره نمایشگاه، اظهار کرد: «هدف از برگزاری نمایشگاه امسال نمایش تمام ظرفیت‌های گردشگری استان‌های کشور در تمامی ایام سال و در فصول اوج یا افول سفر است، اما به دلیل نزدیکی زمان برگزاری نمایشگاه به ایام نوروز، بر معرفی جاذبه‌های گردشگری نوروزی استان‌ها تمرکز ویژه‌ای صورت گرفته است.» محمد محب‌خدایی در ادامه افزود: «در نمایشگاه امسال ۷۰ شرکت خارجی و ۴۳۰ شرکت داخلی شرکت خواهند کرد و بنا داریم به‌عنوان یکی از محورهای اصلی نمایشگاه به‌صورت تخصصی به حوزه کودک و خانواده پرداخته شود. در همین راستا استان همدان که مرکز آن در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی برگزیده شده، برنامه‌هایی با محوریت گردشگری کودک و خانواده برگزار خواهد کرد.»

وی ادامه داد: «در نمایشگاه گردشگری امسال از مهم‌ترین محورهای مطرح، گردشگری طبیعت و گل است و با توجه به ظرفیت‌های طبیعی گسترده استان مازندران، این استان در این زمینه برنامه‌هایی را به نمایش خواهد گذاشت.» محب‌خدایی خاطرنشان کرد: «بخش گردشگری غذا و نوشیدنی‌ها نیز یکی دیگر از محورهای مهم نمایشگاه خواهد بود که مقرر است تمامی استان‌ها ظرفیت‌های خود را در این زمینه به نمایش بگذارند.» معاون گردشگری کشور در ادامه تصریح کرد: «طبیعت‌گردی و بوم‌گردی، معرفی اقوام و آیین‌ها و همچنین گردشگری سلامت از دیگر محورهای اهمیت داده شده در برگزاری نمایشگاه یازدهم است.» وی درخصوص دیگر برنامه‌هایی که در دوره پیش روی نمایشگاه گردشگری تهران اجرا خواهد شد، افزود: «برای عرضه صنایع دستی و سوغات محلی، معرفی زیرساخت‌های اقامتی و هتلداری، معرفی مناطق کمتر شناخته‌شده کشور و فروش آنلاین بلیت‌های نوروزی قطار و هواپیما همزمان با برگزاری نمایشگاه نیز برنامه‌ریزی شده است. همچنین طراحی نمایشگاه به گونه‌ای انجام شده که بر عنصر گل بیشترین تاکید صورت گرفته باشد.» همچنین محمد جهانگیری، رئیس انجمن توسعه گردشگری سلامت ایران نیز در این نشست گفت: «از آنجا که یکی از مهم‌ترین محورهای نمایشگاه امسال گردشگری سلامت است، در این نمایشگاه خدمات نوین و به‌روز پزشکی کشور همچون جراحی‌های زیبایی، قلب و عروق، چشم‌پزشکی، دندانپزشکی و طب سنتی به نمایش گذاشته خواهد شد.»

به نفع خارجی‌ها، غیر اقتصادی برای ایرانی‌ها

با این حال برخی از فعالان گردشگری در خصوص کیفیت برگزاری این نمایشگاه، مشابه با دوره‌های گذشته، چندان خوش‌بین نیستند؛ چراکه از طرف سازمان میراث فرهنگی برنامه چندان صریح و مشخصی برای رفع چالش‌های موجود در دوره‌های گذشته ارائه نشده است. نماینده نهاد گردشگری تایلند در ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار می‌کند: «نقطه ضعف اصلی نمایشگاه گردشگری تهران عدم رعایت استانداردهای کیفیت در خور یک نمایشگاه بین‌المللی گردشگری، در مقایسه با نمونه‌های منطقه‌ای و اروپایی آن است. یکی از مهم‌ترین نقاط قوت و مورد اهمیت چنین نمایشگاه‌هایی، کارگاه‌هایی است که در حاشیه این نمایشگاه‌ها برگزار می‌شود که در آنها از استادان برجسته‌ای دعوت می‌شود تا ارائه‌هایی دقیق و علمی داشته باشند؛ حال آنکه کیفیت و سطح علمی کارگاه‌هایی که در نمایشگاه گردشگری تهران برگزار می‌شود بسیار پایین است.» هومر برقانی می‌افزاید: «مشکل مهم دیگر این نمایشگاه، فقدان یک سامانه آماری مرتبط با آن است که نشان دهد در هر نمایشگاه چه تعداد بازدیدکننده حضور پیدا کرده است و بازدیدکننده‌ها از چه طیفی بوده‌اند؛ چه تعداد مذاکرات میان صاحبان کسب و کارها انجام شده و چه تعداد ملاقات میان مشتریان و صاحبان کسب و کار شکل گرفته است.»

اما نکته مورد توجه این است که شرکت‌هایی که زمینه فعالیت آنها در خارج از کشور است همچنان از حضور در این نمایشگاه استقبال می‌کنند. چنان‌که برقانی می‌افزاید: «انگیزه اصلی نهاد گردشگری تایلند از شرکت در این نمایشگاه، فروش و فعالیت تجاری نیست؛ بلکه غرض آگاهی‌بخشی عمومی در خصوص تایلند به عنوان یک مقصد گردشگری است. هدف اصلی ایجاد آشنایی نسبت به تایلند در گردشگران برای به‌وجود آوردن انگیزه سفر و در سرمایه‌گذاران و صاحبان کسب‌وکار به‌منظور ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری است.» وی خاطرنشان کرد: «در مجموع نمایشگاه گردشگری تهران به‌دلیل اینکه بزرگ‌ترین نمایشگاه گردشگری در ایران است و بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای که دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است و حضور در آن را برای شرکت‌های خارجی حائز اهمیت می‌کند.»

همچنین یک تورگردان که پیش‌تر در دوره هشتم این نمایشگاه شرکت کرده بود در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار می‌کند: «این نمایشگاه چندان با استقبال افراد متخصص و طیف گسترده‌ای از بازدیدکنندگان روبه‌رو نمی‌شود و در مقایسه با نمایشگاه‌های گردشگری خارجی که در آنها عقد قرارداد‌های تجاری مرسوم است، انتظارات را برآورده نمی‌کند.» رقیه حاتمی‌پور می‌افزاید: «هر بخش از نمایشگاه‌های خارجی همچون طراحی، بازاریابی و اطلاع‌رسانی توسط گروهی تخصصی مدیریت و هدایت می‌شود اما متولی برگزاری نمایشگاه در ایران تنها یک گروه است که کیفیت نهایی و خروجی با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.» وی خاطرنشان می‌کند به این دلیل که دیگر حضورِ چندروزه در این نمایشگاه برای بنگاه گردشگری تحت هدایتش صرفه اقتصادی مدنظر را ندارد، فعلا در نظر ندارد به حضور در این نمایشگاه ادامه دهد. یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران از ۳ تا ۶ بهمن و از ساعت ۹ تا ۱۸ در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار خواهد شد. شرکت‌هایی از کشورهای ایتالیا، آلمان، برزیل، سوئیس، چین، روسیه، ترکیه، مالزی، ارمنستان، کره‌جنوبی، امارات، اندونزی و ۹ کشور دیگر در این نمایشگاه حضور خواهند داشت.