فیلمهایی که توریستساز شدند؛ از «ارباب حلقه‌‌‌ها» تا «هری پاتر» و «تاج و تخت»
هنر هفتم در خدمت توریسم
فیلم‌‌‌های پرفروش می‌توانند تاثیر عمیقی بر سفر به مقصد فیلمبرداری داشته باشند. این پدیده که به‌‌‌عنوان گردشگری فیلم شناخته می‌شود در دهه ۱۹۹۰ به‌‌‌عنوان راهی برای تبلیغ مقاصد به‌‌‌کار گرفته شد که به مرور زمان با افرایش بازدید گردشگران رشد کرد. امروزه «توریسم فیلم» پدیده جاافتاده و اهرمی قوی برای مقاصد جهت معرفی خود و جذب گردشگران داخلی و بین‌المللی به‌‌‌شمار می‌‌‌روند. فیلم سه‌‌‌گانه ارباب حلقه‌‌‌ها منجر به افزایش ۴۰درصدی بازدیدهای سالانه به نیوزلند از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ شد. به‌‌‌طوری که در سال ۲۰۱۲، گردشگری به‌‌‌عنوان دومین بخش برتر این کشور شناخته شده و بیشتر بازدیدکنندگان بین‌المللی به سایت‌‌‌های محل ضبط این فیلم سفر می‌کردند. بریتانیا نیز پس از اکران هری پاتر، رونق گردشگری فیلم را تجربه کرد. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ این مجموعه فیلم باعث افزایش ۲۳۰درصدی بازدیدکنندگان از سایت‌‌‌های فیلم شد و حدود ۹میلیون پوند به اقتصاد منطقه محلی مربوطه کمک کرد.
بخش گردشگری پس از تاثیر همه‌گیری کرونا در حال بهبودی است و در این میان دیدگاه‌‌‌ها درباره گردشگری فیلم همچنان خوش‌بینانه باقی مانده است. زیرا طی چند دهه اخیر، تعداد بازدیدکنندگانی که به چنین مقاصدی سفر می‌کنند به‌‌‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. تحلیل‌‌‌ها نشان می‌دهد که تعداد مسافران بر اساس فیلمها و سریال‌‌‌ها در ۵ سال گذشته دو برابر شده و در سال ۲۰۱۹ به ۸۰میلیون نفر رسیده است. تا پیش از پخش سریال تاج و تخت، گردشگری در کرواسی رشد ۷درصدی داشته اما در دوره چهار ساله پخش این سریال گردشگری دوبرونیک تقریبا ۳۸درصد افزایش یافت. با این حال، جهت حفاظت از پایداری گردشگری فیلم، باید سیاست‌هایی یکپارچه و مکانیزم‌‌‌های حمایتی برای تضمین رونق اقتصادی و همچنین مدیریت کافی بر بازدیدکنندگان وجود داشته باشد. زیرا بر اساس توصیه سازمان جهانی گردشگری توسعه گردشگری ضعیف و فعالیت‌های نامناسب می‌تواند به تنوع زیستی در مناطق حساس بسیار آسیب برساند. در خلیج مایا مقصدی در تایلند که با فیلم ساحل به شهرت رسیده، سطح بالای تقاضا و تراکم، اکوسیستم غنی و میراث محلی منطقه را به‌‌‌خطر انداخته است. این اثرات منفی در دوبرونیک کرواسی نیز وجود دارد. ازدحام بیش از حد، تراکم ترافیک، آسیب‌‌‌های فیزیکی، جابه‌‌‌جایی افراد محلی و تجربه‌‌‌های گردشگری با کیفیت پایین چالش‌هایی هستند که مقاصد گردشگری با آن مواجه هستند. از این رو در برنامه‌‌‌های گردشگری فیلم باید به اهمیت یکپارچه‌‌‌سازی اصول و دستورالعمل‌‌‌ها و ابزارهای گردشگری پایدار توجه ویژه‌‌‌ای داشت.
کدام فیلمها باعث جذب گردشگر می‌شود؟
سازمان جهانی گردشگری در گزارشی به چگونگی اثر قرابت فرهنگی با گردشگری فیلم بر اقتصاد و فرهنگ محلی پرداخته که در آن فرصت‌‌‌های ناشی از توزیع فیلمها و سریال‌‌‌ها از طریق اینترنت همچون سرویس‌‌‌هایی مانند نتفلیکس، آمازون پرایم ویدئو، دیزنی پلاس، اچ بی‌او مکس و... را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس آن طی چند سال اخیر این خدمات اینترنتی منجر به ارتباط بین فیلم و فرهنگ شده‌‌‌اند.
گردشگری فیلم و قرابت فرهنگی پتانسیل ایجاد ادراکات مثبت پایدار و طولانیمدت از یک کشور یا فرهنگ را به‌‌‌همراه دارد و در عین حال منجر به سه عامل مهم در بخش گردشگری و فرهنگ خواهد شد. در ابتدا گردشگری در مقاصدی که در فیلمها به تصویر کشیده شدند منجر به ترویج تاثیرات مثبتی بر رشد اقتصاد محلی، فرهنگ محلی و محیطی برای رسیدن به اهداف پایدار می‌شود. محصولات سمعی و بصری می‌توانند به‌‌‌عنوان آینه‌‌‌ای از فرهنگ و ارزش‌‌‌های هر جامعه‌‌‌ای عمل کنند و محتوایی که قرابت فرهنگی را ترویج کند می‌تواند منجر به ارتباط بین بیننده و مقصد هدف شود و علاقه‌‌‌ای فراتر از مکان را ایجاد کند. در گام بعدی گسترش تاثیر اقتصادی و فرهنگی فراتر از گردشگری منجر به تقاضا برای دیگر کالاهای فرهنگی همچون علاقه‌مندی به غذاهای محلی، جنبه‌‌‌های مختلف زندگی، موسیقی و ادبیات کشور مقصد می‌شود. گسترش ارزش‌‌‌هایی فراتر از سفر، می‌تواند فرهنگ و محصولات محلی را برای ارتقای نتایج اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در جهت رسیدن به هدف «کارشایسته و رشد اقتصادی» ترویج کند.
عامل سومی که منجر به تاثیر قرابت فرهنگی و گردشگری فیلم می‌شود، ایجاد همدلی و ارتباطات قوی‌‌‌تر برای جوامع محلی، مردم و سنت‌‌‌ها با ایجاد شدن یک رابطه مثبت بین بیننده و کشور یا فرهنگ مذکور است. خواه مسافرت انجام شود یا سفری اتفاق نیفتد. این رویکرد در درون خود، می‌تواند به گسترش بردباری و تفاهم بین مردم و پیشینه‌‌‌های فرهنگی مختلف کمک کند تا زیربنای صلح‌‌‌آمیزتر بودن جوامع را بسازد.
گردشگری با انگیزه یادگیری، کشف، تجربه و بهره‌‌‌بری از جاذبه‌‌‌ها یا محصولات فرهنگی ملموس و ناملموس در یک مقصد، نه تنها بر ارزش اقتصادی درآمدهای گردشگری تاکید دارد، بلکه به بخش طولانیمدت و پایدار نیز کمک می‌کند. گردشگری فرهنگی یکی از ستون‌‌‌های اصلی گردشگری محسوب می‌شود که در ۵ سال گذشته ۲۳درصد رشد داشته و از رشد ۱۹درصدی کلی گردشگری جهانی در همان دوره فراتر رفته است.
در واقع، گردشگری فرهنگی نه تنها یک محرک اقتصادی است، بلکه می‌تواند به توانمندسازی جوامع نیز کمک کند، زیرا این برخوردها باعث تعاملات ارزشمندی می‌شود که به ایجاد گفت‌‌‌وگو بین گردشگر و مقصد کمک می‌کند و به جذابیت و تفاهم بیشتر بین جوامع دامن می‌‌‌زند. علاوه بر این، انگیزه فرهنگی ممکن است باعث حفظ این جاذبه‌‌‌ها و محصولات در گردشگر شود، زیرا درآمد حاصل از آن می‌تواند به طرح‌‌‌هایی برای حمایت از بقای بلندمدت آن منجر شود. پیش‌بینی می‌شود که روند گردشگری با انگیزه فرهنگی طی پنج سال آینده بیشتر توسعه یابد. علاقه و تقاضا برای فرهنگ ناملموس (مانند تاریخ محلی، سبک زندگی، غذا، موسیقی، ورزش، مذهب و...) گردشگران را به سفر تشویق می‌کند و مزایای گردشگری را در اقتصاد فراهم می‌کند. این قرابت فرهنگی از طریق فیلم و سریال، زمانی که با گردشگری فیلم همراه شود، ممکن است فرصتی برای گسترش ارتباط فرهنگی بین مخاطب و مقصد فراهم کند و گردشگری با انگیزه فرهنگی را بیشتر گسترش دهد. با شناخت از پتانسیل‌‌‌های قرابت فرهنگی ناشی از فیلم، دولت‌‌‌ها می‌توانند از مزایای رویکردی جامع‌‌‌تر برای افزایش توسعه گردشگری و تقویت قدرت نرم بهره ببرند. ایجاد قرابت فرهنگی و گردشگری فیلم، چشم‌‌‌انداز سیاستگذاران در درک ارزشی که فیلمها و سریال‌‌‌ها ممکن است داشته باشند، گسترش می‌دهد. این امر اهمیت دولت‌‌‌هایی را که مایل به ترویج فرهنگ خود در خارج از کشور و جذب گردشگران فرهنگی هستند، برجسته می‌کند. درکنار ارزش و پتانسیل استفاده از فیلمها و سریال‌‌‌های تلویزیونی برای گسترش گردشگری ناشی از فیلم و همچنین پیوند فرهنگی، سه نکته می‌تواند به عملی شدن این امر کمک کند.
تحقیقات نشان می‌دهد همکاری با سرویس‌‌‌های سرگرمی، دولت‌‌‌ها و سایر ذی‌نفعان عمومی-خصوصی می‌تواند سیاست‌هایی را تدوین کند که محتوای متنوع و سهولت دسترسی و باکیفیت را به‌منظور جلب منافع امکان‌‌‌پذیر سازد. تنوع محتوا یا محتوا از ژانرهای مختلف، کلید جذب طیف وسیعی از مخاطبان تا حد امکان است. مصرف‌کنندگان به دنبال محتوایی هستند که بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. در واقع، محتوایی که برای مخاطبان خاص جذاب است، می‌تواند تاثیر بیشتری بر وابستگی فرهنگی نسبت به عناوین اصلی داشته باشد. محتوای متنوع در سال‌های اخیر حتی موجب جذاب‌‌‌تر بودن محتوای فیلم‌‌‌های هند و آمریکای لاتین نسبت به روایت سنتی هالیوود بوده است.همچنین مخاطبان در سراسر جهان باید بتوانند به‌راحتی و مکررا به چنین محتوایی دسترسی داشته باشند و از آن استفاده کنند. کانال‌‌‌های توزیع گسترده‌‌‌تر نه‌تنها به محتوا برای سفر کمک می‌کنند، بلکه در ایجاد پایگاه جهانی مخاطبان کلیدی هستند. اینکه مخاطبان بتوانند محتوای دلخواه خود را از هر گوشه‌‌‌ای از جهان، در هر زمان و در چند دستگاه تماشا کنند، احتمال بازدید را افزایش می‌دهد. سپس مخاطبان باید بتوانند به طور مکرر به محتوای جدید دسترسی داشته باشند تا ارتباط پایداری ایجاد کنند. تحقیقات اولیه همچنین نشان می‌دهد که تعداد دفعات مشاهده حداقل یک‌‌‌بار در ماه می‌تواند تمایل زیادی به چنین محتوایی ایجاد کند. در نهایت، از آنجا که فیلمها و سریال‌‌‌های تلویزیونی تاثیر فوق‌‌‌العاده‌‌‌ای در شکل‌‌‌دهی به برداشت دیگران از یک کشور و فرهنگ دارند، کیفیت محتوا بر کمیت پیروز می‌شود. از آنجا که اندازه‌گیری کیفیت محتوا ممکن است به ذهنیت بیننده بستگی داشته باشد، مولفه‌های کلی مانند شناخت صنعت، سرمایه‌گذاری‌‌‌های مالی، شایستگی هنری، کیفیت بازیگری و دستاوردهای فنی، تعداد مصرف یا دانلود و دسترسی برای بینندگان احتمالا به این ویژگی کمک می‌کنند. در مطالعات متعدد و مشاهدات در مورد تاثیر فیلم، کیفیت در محتوا محرک اصلی برای تماشای یک فیلم است. محتوای باکیفیت اغلب فراتر از عنوان فیلم یا نمایش تاثیر می‌‌‌گذارد و به حوزه‌‌‌های دیگری مانند شبکه‌‌‌های اجتماعی راه می‌‌‌یابد که به نوبه خود باعث مصرف بیشتر می‌شود. تولیدات با کیفیت پایین خطر در دسترس بودن، اما غیر‌مصرفی بودن را دارند و نمی‌توانند توجه مخاطبان را برای جلب قرابت فرهنگی و مزایای گردشگری نمایشگر جلب کنند.
