فعالان در گفتوگو با «دنیای‌اقتصاد» مطرح کردند
احوال نامساعد تولیدکنندگان کود و سم
گپ بین نیاز به کود داخل و میزان مصرف در بخش کشاورزی مشهود است
سم عاملی برای حفظ محصول کشاورزی است و استفاده از سموم در تولید محصول در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا از میانگین کمتری برخوردار است. در ایران میانگین مصرف سم در هر هکتار ۴۰۰ گرم است در حالی که میانگین مصرف سم جهان ۱.۷ کیلوگرم است، به عبارت دیگر مصرف سموم در محصولات کشاورزی ایران یک‌‌‌چهارم میانگین جهانی است.
ژاپن و چین میانگین مصرف سموم‌‌‌شان ۱۲ کیلوگرم در هکتار و آمریکا ۱۱.۵ کیلوگرم در هکتار است. در کشور ما میانگین مصرف سموم به دلیل بالا بودن قیمت‌ها و عدم‌آگاهی کشاورزان خرده‌پا پایین است. در واقع تولیدکنندگان ما از سموم و آفتکشها استفاده زیادی ندارند، به عنوان نمونه ایران در سال قبل ۲۴ میلیون تن صادرات محصولات کشاورزی با منشأ گیاهی داشت اما امسال به ۳۱ میلیون تن رسیده و کمترین تذکر در زمینه غیراستاندارد بودن را داشته است.
به هر روی ضعیف شدن تدریجی خاک به دلیل کشت مستمر، استفاده کشاورزان از انواع کودها و سموم زراعی را ضروری کرده است، اما در مقابل گرانی و افزایش قیمت نهاده‌‌‌های کشاورزی، موجب ورود سم و کودهای تقلبی به بازار شده است که این امر فعالان این حوزه را آزار می‌دهد.
در این بین وجود سموم تقلبی، فاسد و بیکیفیت و افزایش افسارگسیخته قیمت کود در کنار خشکسالی بی‌‌‌سابقه، موجب نابودی بخش زیادی از محصولات زراعی و باغی در سراسر کشور شده است و در شرایطی که مشکلات پرشمار بخش کشاورزی از جمله کم‌‌‌آبی، گرما و تغییر اقلیم، تولیدات زراعی و باغی این منطقه را تهدید می‌کند؛ گاه شاهدیم که کودها و سم‌‌‌های شیمیایی با کیفیت بسیار پایین و قیمت بالا وارد زمین‌‌‌های کشاورزی می‌شود و از سویی ارائه راهنمایی‌‌‌های نادرست کارشناسی در چند و چون استفاده از سموم، به مرگ تدریجی باغ‌‌‌ها و کشتزارها می‌‌‌انجامد.
به گفته کارشناسان این حوزه سال گذشته در حوزه کودهای کشاورزی به بهانه وارداتی یا وابسته بودن مواد اولیه به نرخ دلار، نوسانات قیمتی بالایی داشته‌‌‌‌‌‌ایم که همین امر موجب کاهش استفاده از کودهای کشاورزی در باغات و مزارع شده است. کارشناسان می‌‌‌گویند این کاهش استفاده از کود قطعا در کاهش بهرهوری موثر خواهد بود و کشور را دچار مشکلاتی خواهد کرد. با وجود این به نظر می‌رسد در حوزه سموم کشاورزی نوسان قیمت‌ها به‌‌‌شدت نوسان قیمتی کودها نبوده، اما رصد بازار به خوبی نشان می‌دهد در حال حاضر استقبال از سموم به علت افزایش قیمت‌ها کاهش چشمگیری داشته است. به باور این کارشناسان اگر سموم در دسترس کشاورز قرار نگیرد آفت می‌تواند بین ۳۰ تا ۳۵درصد محصول را از بین ببرد.
در این بین واردات بیرویه سموم بیکیفیت کشاورزی، عرضه کودهای تقلبی داخلی یا تولید داخل با مشخصات شرکت‌های اروپایی و عرضه بذر فاقد کیفیت، به‌‌‌همراه مصرف بیرویه و ناآگاهانه این نهاده‌‌‌های کشاورزی، زمینه هدر‌‌‌‌‌‌روی منابع این بخش، سودجویی برخی افراد و از همه مهم‌تر به خطر افتادن سلامت مردم را فراهم کرده است. با افزودن عامل خشکسالی به عوامل فوق، باید نگران بازدهی اقتصادی و حجم تولید محصولات کشاورزی در کشور در سال‌های آینده بود که به‌‌‌طور بالقوه تهدید امنیت ملی برای کشورها قلمداد می‌شود. با وجود تمام مواردی که در بالا گفته شد و با توجه به نبود قانون جامع و فراگیر در نظارت بر توزیع و مصرف نهاده‌‌‌های کشاورزی باکیفیت، شرکت ملی شیمی‌‌‌‌‌‌کشاورز سعی کرده با عرضه برندهای باکیفیت، کشاورزان را به مصرف آگاهانه نهاده‌‌‌ها ترغیب کند و گامی در پیشبرد کشاورزی کشور و درنهایت حفظ و ارتقای امنیت غذایی و سلامت بین‌‌‌نسلی جامعه بردارد.
رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی:۸۰درصد سموم کشاورزی تولید داخل است
در همین راستا رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی از تامین ۳۵هزار تن سموم موردنیاز کشور تا پایان سال‌جاری خبر داد و گفت: از این میزان ۸۰درصد در داخل کشور تولید می‌شود و تنها 3درصد منشأ اروپایی دارد.
«مسعود گیل‌آبادی» افزود: در زمان ترسالی میزان مصرف سموم کشور به ۴۰ هزارتن می‌رسد که بازهم کمبودی نداریم و کشور توان تامین آن را دارد. رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی اظهار کرد: ۸۰درصد تامین سم موردنیاز کشور بر عهده تولیدکننده داخلی، ۱۷درصد سموم آماده مصرف از چین و هند و 3درصد هم وارداتی با منشأ اروپایی است. وی اضافه کرد: در حال حاضر بخش عمده سموم تکنیکال و آماده مصرف وارداتی از کشورهای هند و چین وارد کشور می‌شود که به دلیل کیفیت پایین آنها به محصولات آسیب وارد شده است. گیل‌آبادی درباره کیفیت کود و سم در کشور تصریح کرد: تمامی سموم و آفت‌کش‌‌‌های داخل کشور بر اساس استانداردهای سازمان فائو تولید می‌شود و در تمام دنیا نیز این استانداردها یکی است. بنابراین نهاده‌هایی که در داخل تولید می‌شود هم‌‌‌‌تراز با کشورهای اروپایی، آمریکایی، چینی و سایر کشورهایی است که از آنها نهاده وارد می‌شود.
به گفته وی، همچنین ۶۵۸ مورد سم در کشور ثبت شده که از این مقدار ۱۸درصد پرخطر، ۲۲درصد متوسط خطر و ۶۰درصد کم‌خطر هستند و طبق سیاست‌‌‌های سازمان حفظ نباتات کشور طی سال‌های اخیر تلاش شده که سموم پرخطر حذف و سموم کم‌خطر جایگزین آنها شود.
رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی افزود: سالانه ۲۲۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار ارز صرف واردات سموم تکنیکال و آماده مصرف می‌شود که تاکنون ۱۴۰ میلیون دلار آن تخصیص یافته است. وی درباره سموم تقلبی در بازار اظهار کرد: با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تبدیل آن به ارز نیمایی انگیزه برای تقلب در سموم و آفتکشها افزایش یافته است به طوری که تاکنون کارگاه‌‌‌‌‌‌های متخلف شناسایی و معرفی شده‌‌‌اند.
گیل‌آبادی با بیان اینکه یک درصد کودهای مصرفی کشور به صورت زیرپلهای عرضه می‌شود گفت: ۱۷ شرکت متخلف که بسته‌بندی‌‌‌‌‌‌های غیرمجاز انجام می‌‌‌دادند، به قوه قضائیه معرفی شدند. رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی یکی از مشکلات تولیدکنندگان سموم ایرانی را عدم‌رقابت‌‌‌پذیری با سموم آماده مصرف وارداتی دانست و افزود: اکنون ارز تخصیصی برای واردات سموم آماده مصرف، با ارزی که به تولیدکنندگان برای واردات سموم تکنیکال اختصاص می‌‌‌یابد متفاوت است، زیرا تولیدکنندگان داخلی برای تولید سم و بسته‌‌‌بندی آن باید مابقی را از ارز آزاد استفاده کنند بنابراین کالای تولید داخلی با وارداتی آن قابل رقابت نیست. وی از واردات سموم آماده مصرف به کشور انتقاد کرد و گفت: سمومی که در داخل کشور امکان تولید دارند چرا باید از محل واردات تامین شوند.
گیل‌آبادی پیشنهاد داد: برای حمایت از تولید داخلی نیاز است که تخصیص ارز در بخش تولید و واردات متعادل شود و همچنین از دولت خواست تا تعرفه سموم آماده مصرف افزایش یابد. رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی درباره صادرات این بخش گفت: از سال گذشته تاکنون 2 هزار و ۷۷۹ تن سم و آفت‌کش بخش کشاورزی به کشورهای عراق، افغانستان، آذربایجان، ارمنستان، تاجیکستان و قزاقستان صادر شده است.
وی با اشاره به گلایه مسوولان وزارت جهاد کشاورزی درخصوص کم‌مصرفی سم و کود در بخش کشاورزی گفت: فعالیتهای ترویجی درخصوص مصرف سم و کود بسیار پایین است و بخش ترویج باید تلاش‌‌‌های خود را در این زمینه افزایش دهد تا کشاورزان برای تولیدات بهتر از این محصولات در حد استاندارد استفاده کنند.
گیل‌آبادی در پایان افزود: دهمین نمایشگاه جامع کشاورزی (نهاده‌‌‌ها، ماشین‌‌‌آلات کشاورزی و سامانه‌‌‌های آبیاری) با ۳۸۲ شرکت فعال در حوزه‌‌‌های سم، کود، تجهیزات آبیاری و مکانیزاسیون و ۳۲ شرکت خارجی از ۱۲ تا ۱۵ دی ماه در محل دائمی نمایشگاه‌‌‌‌‌‌های تهران برگزار می‌شود.
رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی:۶۷درصد ظرفیت کارخانه‌‌‌های کود کشور غیرفعال است
در همین راستا رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی با بیان اینکه ۶۷درصد ظرفیت تولید کارخانه‌‌‌های کود کشور غیرفعال است، گفت: این درحالی است که کارخانه‌‌‌های داخلی توان تولید ۱۰۰ درصدی کود موردنیاز کشور را دارند. «صیاد فرهادی» افزود: ظرفیت کارخانه‌‌‌های کود کشور ۳ میلیون تن در سال است، اما اکنون این کارخانه‌ها کمتر از یک میلیون تن در داخل تولید دارند. رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی با بیان اینکه سالانه 5.5 تا ۶ میلیون تن کود در کشور مصرف می‌شود، اظهار کرد: بخشی از کودهای مصرفی ما زیرپلهای هستند زیرا پروانه تولید کود به راحتی در روستاها و دهیاری‌‌‌ها صادر می‌شود. فرهادی اضافه کرد: طبق آمارها برای تامین مواد اولیه کود حدود ۴۰۰ میلیون دلار ارز نیاز است که ۱۰۰درصد آن تامین شده است.
ممنوعیت صادرات کود برای تولیدکنندگان داخلی
رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی تصریح کرد: اکنون با وجود اینکه کود تولید داخل کیفی است و می‌تواند با کود کشورهای اروپایی رقابت داشته باشد اما اجازه صادرات به تولیدکنندگان داخلی داده نمی‌شود که همین امر باعث شده که تولیدکنندگان داخلی با تمام ظرفیت تولید نداشته باشند. وی گفت: در حال حاضر نیز یکی از مهم‌ترین مشکلات ما ظرفیت خالی تولیدکنندگان کودهای کشاورزی است.
مصرف کود نیازمند فرهنگ‌سازی و فعالیتهای ترویجی
فرهادی افزود: در حال حاضر بخش کشاورزی با مشکل کم‌مصرفی کود روبه‌‌‌رو است که این امر به طور قطع نیازمند فرهنگ‌سازی و فعالیتهای آموزشی و ترویجی توسط موسسه تحقیقات آب و خاک است زیرا بخش خصوصی نمی‌تواند در بحث ترویج وارد شود.
وی براین باور است که با استفاده از روش‌های ترویجی مصرف کود به حد استاندارد خواهد رسید.
رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی درباره کودهای تقلبی در کشور گفت: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث افزایش تولید کودهای تقلبی شده است به طوری که طی این مدت کارگاه‌‌‌هایی شناسایی و به دستگاه‌‌‌های قضایی معرفی شده است.
نایب رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان کودهای کشاورزی:۶۷درصد ظرفیت تولید داخل بی‌استفاده مانده است
در ادامه نایب رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان کودهای کشاورزی به گلایه اظهار کرد: نگاه مسوولان کشاورزی به محصولات داخلی مربوط به یک دهه قبل بوده در حالی که امروز واحدهای تولید رشد زیادی داشته‌‌‌اند.
حسن نعمت‌طلب افزود: تولیدات با نظارت موسسه آب و خاک انجام می‌شود و تولیدکنندگان میزان فلزات سنگین را در محصولات به حداقل ممکن کاهش داده‌‌‌اند.
وی با اشاره به ظرفیت داخل ادامه داد: توان تولید داخل، سالانه بیش از ۳ میلیون تن بوده که تا امروز فقط یک میلیون تن آن محقق شده است.
نایب رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان کودهای کشاورزی تصریح کرد: تا امروز ۶۷درصد ظرفیت تولید داخل بی‌استفاده مانده است که به دو دلیل برمی‌‌‌گردد؛ نخست، آمار برآورد شده از سوی موسسه آب و خاک از میزان نیاز داخل با عدد استفاده شده در بازار مصرف، فاصله زیادی دارد که این گپ باید با ترویج پر شود. دیگر اینکه، واردات مواد اولیه و کودهای آماده مصرف هر دو ارز نیمایی دارند.
کارشناس حوزه کشاورزی توصیه کرد؛ضرورت بهره‌گیری از مشاوره تخصصی در انتخاب سم و کودهای کشاورزی
همچنین یک کارشناس حوزه کشاورزی با یادآوری فصل کشت پاییزه، در توصیه به کشاورزان گفت: مشاوره با مراکز خدمات کشاورزی دولتی و غیردولتی و کارشناسان مربوطه برای انتخاب کود و سم ضروری است.
نسترن فرامرزی با تاکید بر اینکه بخش کشاورزی نقش تعیین‌کننده در اقتصاد ملی هر کشوری دارد، اظهار کرد: رشد و توسعه اقتصادی بسیاری از کشورها وابسته به توسعه کلی بخش کشاورزی آنهاست.
کارشناس حوزه کشاورزی افزود: بخش کشاورزی علاوه بر کمک به رونق اقتصادی، تامین‌کننده امنیت غذایی است بنابراین در توسعه پایدار یک کشور نقشی حیاتی و مهم ایفا می‌کند.
وی رمز پایداری کشاورزی را افزایش کارآیی و بهبود بهرهوری نهاده‌‌‌های پایه تولید در کشاورزی دانست و گفت: در بین نهاده‌‌‌های کشاورزی مصرف سموم و کودها بسیار مهم است زیرا نه‌تنها در کیفیت محصول تاثیرگذار است بلکه سلامت جامعه را هم تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد.
فرامرزی با بیان اینکه سلامت مردم و داشتن محیط‌زیست سالم برای آینده کشورها بسیار بااهمیت است، به کشاورزان توصیه کرد در انتخاب سم و کود به دلیل اثرگذاری در جامعه، حتما از مشاوره متخصصان بهره ببرند تا با‌کیفیت‌‌‌ترین محصولات را در بهترین زمان‌بندی مصرف کنند. این مدیرعامل اضافه کرد: ضرورت مشاوره با مراکز خدمات کشاورزی دولتی و غیردولتی، کارشناسان مربوطه و داروخانه‌‌‌های گیاه‌پزشکی مستقر در مراکز دهستان‌‌‌ها اجتناب‌‌‌ناپذیر است.
وی اضافه کرد: با مصرف کمتر اما اثربخشی بیشتر سموم و کود، ضمن حفظ پایداری امنیت غذایی، در حفظ محیط‌زیست سالم، نقش مثبت خواهیم داشت.
فرامرزی یادآور شد: همچنین با ارائه آموزش‌‌‌های لازم و انتقال دانش و مهارت توسط بخش ترویج به کشاورزان و کارشناسان کمک شایسته در این خصوص می‌توان داشت.
