تعداد پروانه‌‌‌های بهرهبرداری غیرمنطقی است
بسیاری از صنایع تبدیلی در حوزه کشاورزی با کمترین ظرفیت کار می‌‌‌کنند، چرا ما با کمبود مواد اولیه روبهرو هستیم؟
متاسفانه پروانه‌‌‌های واحدهای صنعتی در حوزه کشاورزی و دامپروری بی‌‌‌محابا صادر شده است. به عنوان مثال در تولید رب گوجه‌فرنگی بالغ بر یک میلیون تن ظرفیت مازاد به کارخانهها مجوز داده شده یا بالغ بر ۷۰۰هزار تن ظرفیت مازاد برای کارخانه‌های خوراک دام در استان پروانه صادر شده که تامین مواد اولیه این کارخانهها مشکل است.
همچنین حدود یک میلیون تن ظرفیت مازاد کارخانهها چغندر در استان داریم بنابراین طبیعی است که بسیاری از این واحدهای تولیدی با ظرفیت کمتری فعالیت می‌‌‌کنند.
چرا در هر فصلی ما با مشکلی به‌نام فروش محصولات کشاورزی روبهرو هستیم؟
متاسفانه امروزه موجی در کشور ایجاد شده که محصولات را دولت باید خریداری کند به گونه‌‌‌ای که در خراسان رضوی در یک سال گذشته باغ‌‌‌داران آلو، زعفران و حتی کشمش درخواست خرید آلو داشتند، اما دولت جز چند محصول استراتژیک ظرفیت بیشتری برای خرید همه محصولات زراعی و باغی ندارد. ظرفیت خرید دولت در جامعه ۵ تا ۷درصد است و بقیه باید در بخش خصوصی تامین و مدیریت شود. یک دلیل اصلی که کشاورزان و تولیدکنندگان درخواست خرید محصول می‌‌‌کنند این است که قیمت تمام شده محصولات در مزرعه افزایش یافته و تناسبی با قیمت خرید در بازار ندارد، در بازار نیز مردم قدرت خرید با قیمت بالا را ندارند و بنابراین معتقدم که سوبسید مسیر درستی برای حمایت کشاورزان نیست.
مسیر درست چیست؟
امروزه مشکل اصلی محصولات کشاورزی ایران در بازار جهانی قیمت تمام شده و همچنین کیفیت آنهاست. در کنار کاهش قیمت تمام شده، کیفیت محصولات نیز باید افزایش پیدا کند.
اگر قرار باشد قیمت مواد اولیه وابسته به ارز افزایش پیدا کند، قطعا آینده خوبی در انتظار صنعت کشاورزی نخواهد بود. مهم‌ترین موضوع این است که باید امروز بر فعالیت‌‌‌های دانش‌‌‌بنیان و ارتقای راندمان تولید تکیه کنیم.
اگر راندمان تولید افزایش یابد قیمت تمام شده نهاده‌‌‌ها و مواد اولیه کاهش و این مساله موجب کاهش قیمت محصولات کشاورزی نیز می‌شود و در چالش‌‌‌ها و تنش‌‌‌های اقتصادی کشور دوام‌‌‌آوری تولیدکنندگان افزایش پیدا خواهد کرد.
با توجه به بالا بودن قیمت تمام شده تولید در کشور شرایط رقابت در بازارهای جهانی برای ما سخت شده بنابراین باید به سمت ارتقای کیفیت تولیدات، سلامت و استانداردسازی آنها برویم تا قیمت تمام شده محصولات را کاهش دهیم و امکان رقابت در بازار جهانی برای محصولات تولیدی استان بیشتر شود.
آیا با افزایش راندمان تولید می‌توان کمبود آب را حل کرد؟
خراسان رضوی در سال‌‌‌های گذشته رتبه‌‌‌های اول کمترین میزان بارندگی در کشور را داشته است بنابراین اگر بخواهیم با روال فعلی کشاورزی پیش برویم، آب کفاف میزان سطح زیر کشت استان را نخواهد داد به گونه‌‌‌ای که پیش از این ما شاهد کاشت ۵۰۰هزار هکتار گندم در خراسان رضوی بودیم این رقم امروز به ۱۲۰هزار هکتار رسیده است.
از طرفی علاوه بر کاهش سطح زیرکشت در کشور همچنین نیاز کشور افزایش پیدا کرده است و بنابراین با توجه به محدودیت‌‌‌های آبی و خاکی، افزایش سطح زیر کشت برای ما سخت خواهد بود. با توجه به کاهش بارندگی‌‌‌ها، تنها راهی که می‌توانیم این مساله را حل کنیم، افزایش راندمان تولید است.
اگر بتوانیم میزان تولید را افزایش دهیم، قیمت تمام شده تولید محصول نیز کاهش پیدا خواهد کرد.در این راستا نیازمند طراحی و تعریف برنامه‌‌‌ریزی منسجم و کارآمد و به عبارتی طرح تحولی در این حوزه هستیم که به همین منظور نخستین زیست بوم بخش کشاورزی کشور توسط استان خراسان رضوی در حال ارائه است.
فکر می‌‌‌کنید با اجرای طرح تحولی مشکلات حوزه کشاورزی حل شود؟
هدف ما از اجرای این برنامه این است شبکه‌‌‌ای که در سطح استان شناسایی و تبیین شده به کشاورزان منتقل شود تا با توجه به ارائه راهبردهایی که به آنها داده می‌شود تولید محصولات را افزایش دهند. برای مثال محصول گندم ما از سه و نیم تن تا آخر سال به شش تن افزایش خواهد یافت. این اولین الگو در حوزه افزایش راندمان تولید در کشور است و برنامه برای افزایش ضریب تولید را بهبود می‌‌‌بخشد.به اعتقاد من مسائل اصلی بخش کشاورزی افزایش بهره‌‌‌وری، افزایش راندمان تولید؛ همچنین بهبود و افزایش ضریب، حجم و ضریب ظرفیت مکانیزاسیون، کاهش ضایعات، بهره‌‌‌وری آب، محصول سالم، صادرات و قیمت تمام شده مهم است و بخش کشاورزی برای این موارد باید برنامه‌‌‌ریزی داشته باشد.
به همین منظور در استان خراسان رضوی برای همه این موارد در قالب یک زیست بوم طراحی شده است و برنامه‌‌‌های مختلفی نیز دارد. هدف ما این است که بتوانیم اولین زیست بوم بخش کشاورزی استان خراسان رضوی را در کشور ارائه کنیم و در حال حاضربخشی از قطعات این زیست بوم تبیین شده است.
مزیت‌‌‌های خراسان رضوی در حوزه کشاورزی چیست؟
از محصولات مزیت‌دار استان می‌توان به زعفران، پسته، زیره، لبنیات، گوشت قرمز و جو اشاره کرد که خراسان رضوی رتبه اول تا چهارم تولید این محصولات در کشور را داراست. خراسان رضوی به عنوان یکی از استان‌‌‌های مولد، نقشی اساسی در تامین امنیت غذایی کشور دارد و بسیاری از محصولات تولیدی نه تنها با سرانه مصرف جمعیت همخوانی دارد بلکه در بسیاری از این محصولات با مازاد تولید نیز روبهرو هستیم و این محصولات مازاد به اقصی‌‌‌نقاط ایران و کشورهای دیگر صادر می‌شود.
محصولات تولیدی در خراسان رضوی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی و بازار مصرف غذایی کشور نیز نقش حائز اهمیتی دارد به‌گونه‌‌‌ای که اگر قیمت کالاهای اساسی در خراسان رضوی کاهش یا افزایش پیدا کند، به همان نسبت این تغییرات در بازار کشور نیز تاثیر می‌‌‌گذارد. برای مثال امروزه در خراسان رضوی سالانه بین ۲۵ تا ۳۰هزار تن گوشت قرمز مازاد ظرفیت اسمی تولید داریم که این میزان به اقصی‌‌‌نقاط ایران صادر می‌شود و همچنین سالانه حدود ۳۵هزار تن گوشت مرغ و حدود ۵۰هزار تن تخم‌مرغ مازاد ظرفیت اسمی‌‌‌تولید در استان وجود دارد که این میزان نیز به دیگر استان‌‌‌های کشور صادر می‌شود.
در خراسان رضوی بالغ بر ۱۱میلیون هکتار منابع و زمین‌‌‌های مستعد کشاورزی وجود دارد که از این میزان تنها در ۷۶۵هزار هکتار از این اراضی کشاورزی می‌شود این در حالی است که چنین وسعتی می‌تواند تبدیل به کار و ثروت برای کشور شود، به طوری که خراسان رضوی به تنهایی قادر خواهد بود تامین‌‌‌کننده غذای کل کشور شود.
با این حال خراسان رضوی باید در عملکرد تولید در کشور رکورددار باشد؟
ظرفیت‌‌‌ها و استعدادهای کشاورزی استان تناسبی با رکوردهای سطح دنیا در تولیدات محصولات کشاورزی ندارد حتی متوسط تولید خراسان رضوی در محصولات کشاورزی نسبت به رکوردهای داخل کشور فاصله دارد البته در بسیاری از محصولات نیز تولیدکنندگان این استان راندمان کار خود را افزایش داده‌اند.
برای مثال متوسط برداشت گندم در استان ۵.۳ تن در هکتار بوده اما رکوردها حتی در استان به ۱۴ تن در هکتار رسیده است همچنین ضریب تبدیل دام سبک حدود ۱۰ الی ۱۲ کیلوگرم است و این به معنای آن است که به ازای یک کیلوگرم گوشت، ۱۰ الی ۱۲ کیلوگرم علوفه مصرف می‌شود، در حالی که در استان، برخی دامداران با ۶کیلوگرم علوفه یک کیلوگرم گوشت تولید می‌‌‌کنند. بنای کلی این است با طرح تحول کشاورزی راندمان تولید محصولات کشاورزی ۳۰درصد افزایش یابد.
کشت فراسرزمینی چرا به سرانجام نمی‌‌‌رسد؟
به دنبال کشت فرا سرزمینی هستیم اما باید اذعان کرد کشاورزی در افغانستان شرایط خاص خود را دارد اما خوشبختانه فضا رو به بهبود است تا به سمت کشت و تولید فرا سرزمینی برویم.
طی آخرین ارتباط ما با متولیان این حوزه در افغانستان و کشورهای همسایه به دنبال آن هستیم که شوراهای توسعه مشترک کشاورزی بین کشورها ایجاد کنیم و بنابراین در این رابطه افرادی نیز از افغانستان به تهران معرفی شده‌‌‌اند؛ بنابراین حاضریم مسوولیت برخی از مشکلات این طرح را بر عهده بگیریم.
از این رو با افغانستان در خصوص منابعی از جمله زمین‌‌‌های کشاورزی که می‌توانند در اختیار ما قرار دهند گفت‌‌‌وگو شده و امیدواریم بتوانیم تا یک ماه آینده به نتایجی در این خصوص برسیم.
این موضوع در تراز ملی پیگیری می‌شود و ماموریتی در این خصوص به خراسان رضوی داده نشده، اما با رویکرد استاندار، اتفاقات خوبی رخ داده و در حال حاضر صادرات محصولات دامی و کشاورزی تاکنون بیش از ۳۰درصد افزایش پیدا کرده است.
