وضعیت صنایع جامانده و پیشرو بازار سهام در سال ۱۴۰۳ بررسی شد
معمای فراز و فرود صنایع
بالاترین میزان بازدهی از میان ۵۱گروه فعال در بازار سرمایه، به دو گروه کوچک‌مقیاس بورس تهران یعنی گروه منسوجات و پیمانکاری صنعتی اختصاص یافت. پس از آن اوره‌‌‌سازان در جایگاه سوم جدول بازدهی سالانه جای گرفتند که عمدتا تحت‌تاثیر کاهش سهم اوره داخلی و افزایش صادرات در سال ۱۴۰۳ وضعیت خوبی را پشت سر گذاشتند. در طرف مقابل، کاغذسازان در سالی که گذشت، بیشترین میزان کاهش را به ثبت رساندند. مشکلات ناشی از مواداولیه این صنعت در این سال به نهایت خود رسید و موجب شد تا تمامی متغیرهای مالی شرکت‌های تولیدکننده کاغذ نزولی شود. در نهایت باید در نظر داشت که سال ۱۴۰۳ یکی از سخت‌‌‌ترین و پرچالش‌‌‌ترین سال‌های تاریخ ایران بود. وقایع غیرمترقبه در این سال فراوان به وقوع پیوست و همین موضوع ریسک صنایع را افزایش داد. از جمله اتفاقات خوبی که طی سال ۱۴۰۳ به انجام رسید، کاهش فاصله نرخ دلار رسمی با دلار بازار آزاد بود. این موضوع موجب شد تا شرکت‌های بورسی به‌خصوص صنایع صادرات‌محور افزایش خوبی را در سودآوری تجربه کنند. با استیضاح وزیر اقتصاد و کنار رفتن وی، انتظار نمی‌رود که کاهش فاصله قیمت‌های رسمی و آزاد ارز طی سال آینده ادامه یابد. این عامل می‌‌‌تواند چشم‌‌‌انداز سود صنایع را تیره کند.
صنعت برتر سال
در صدر بازدهی سالانه صنایع بورسی، نام دو گروه کوچک به چشم می‌‌‌خورد. گروه منسوجات بازار سرمایه که متشکل از هفت‌شرکت در بازار سرمایه است، در سال‌جاری با ثبت بازدهی ۸۵درصدی بیشترین میزان افزایش را در میان تمامی گروه‌‌‌های فعال بازار سرمایه به ثبت رساند. دو شرکت «نبابک» و «محتشم» در سال‌جاری به گروه منسوجات بازار سهام افزوده شدند. بیشترین میزان بازدهی در گروه منسوجات بازار سرمایه را شرکت «نبروج» به ثبت رساند. این شرکت در یک‌سال اخیر بازدهی ۸۲درصدی را نصیب سهامداران خود کرد.
درخشش پیمانکاران صنعتی
پس از گروه منسوجات، گروه پیمانکاری صنعتی که شامل دو شرکت است، با ثبت بازدهی ۶۸درصدی بیشترین میزان رشد قیمت در سال ۱۴۰۳ را به ثبت رساند. از میان دو نماد «خصدرا» و «بالاس» که عضو گروه پیمانکاری صنعتی محسوب میشوند، «بالاس» با کسب بازدهی ۶۷درصدی بهترین عملکرد را به‌لحاظ میزان افزایش قیمت تجربه کرده است.
اوره‌‌‌سازان در صدر بازدهی
سنجش میزان بازدهی گروه‌‌‌های برتر بازار سرمایه نشان می‌دهد که عمدتا صنایع ریالی در رتبه‌های یکم تا دهم جدول بازدهی جای گرفتند. با این حال، اوره‌‌‌سازان که جزو صنایع صادرات‌محور بازار سرمایه محسوب میشوند، در سال‌جاری وضعیت بسیار خوبی را تجربه کرده و در جایگاه سوم بیشترین میزان بازدهی قرار گرفتند. اصلی‌‌‌ترین عامل رکود درآمدی اوره‌‌‌سازان بورسی بحث مطالبات است. در چند وقت اخیر شرکت‌های اوره‌‌‌ای وصول مطالبات خود را به‌جد دنبال کردند تا جایی که هشدار دادند در صورت عدم‌وصول مطالبات سهم بخش جهاد کشاورزی را به صفر می‌‌‌رسانند. این موضوع عاملی شد تا بخش صادرات شرکت‌های اوره‌‌‌ساز تقویت شود. از طرفی رشد قیمت اوره جهانی نیز عاملی بود تا درآمد و سودآوری این گروه افزایش یابد و به‌دنبال آن سهامداران به شرکت‌های اوره‌‌‌ساز اقبال نشان دهند. در سال ۱۴۰۳ گروه تولید کود و ترکیبات نیتروژن که با نام اوره شناخته میشود، بازدهی ۶۷درصدی را نصیب سهامداران خود کرد. از میان ۶نماد این گروه، «شپدیس» با ثبت بازدهی ۸۰درصد، بیشترین میزان رشد قیمت در سال ۱۴۰۳ را به ثبت رسانده است.
عملکرد چشم‌گیر خرده‌‌‌فروشان
گروه خردهفروشی بازار سرمایه سال بسیار خوبی را پشت سر گذاشت. عامل اصلی رونق این گروه به جهش درآمد شرکت‌های آن بازمی‌گردد. در سال‌جاری درآمد صنعت خردهفروشی بورس تهران رکورد تاریخی خود را شکست. گروه خردهفروشی بورس تهران در سال‌جاری بازدهی ۵۲درصدی را به ثبت رساند و چهارمین جایگاه جدول بازدهی را از آن خود کرد. از میان پنج‌شرکت گروه خردهفروشی بازار سرمایه، افق کوروش بیشترین میزان رشد درآمد را در سال‌جاری تجربه کرد. این شرکت در سال ۱۴۰۳ مجموعا بازدهی ۷۱درصدی را نصیب سهامداران خود کرد و بهترین عملکرد را در میان شرکت‌های خردهفروشی بازار سهام به ثبت رساند.
تکرار عملکرد خوب سیمانی‌‌‌ها
از زمانی که محصولات شرکت‌های سیمانی در بورس‌کالا عرضه شد، وضعیت سودآوری این صنعت رشد چشم‌گیری را تجربه کرد. تا پیش از این عملا تولید سیمان توجیه اقتصادی برای تولیدکننده نداشت و همین موضوع عاملی بود تا شرکت‌های سیمان عمدتا با زیان بالا دست و پنجه نرم کنند و همچنین بسیاری از آنها به مرز ورشکستگی برسند. با وجود این از زمانی که سیمان در بورس‌کالا عرضه شد، وضعیت سودآوری و درآمد این صنعت بهبود خوبی را تجربه کرد. ارزیابی صورت‌های مالی صنعت سیمان نشان می‌دهد، از زمان عرضه سیمان در بورس‌کالا حاشیه سود سیمانی‌‌‌ها رشد قابل‌توجهی داشته است. در سالی که گذشت، شرکت‌های سیمانی همچون دوسال گذشته بازدهی بالایی را نصیب سهامداران کردند. ۴۰شرکت سیمانی بورس ایران در سال ۱۴۰۳ بازدهی ۴۸درصدی را به ثبت رسانده و جایگاه پنجم بیشترین میزان رشد قیمت را از آن خود کردند.
اثر منفی نیما بر تایرسازان
گروه تایر بازار سرمایه در سال ۱۴۰۳ بازدهی خوبی را نصیب سهامداران خود کرد. صنعت لاستیک و پلاستیک با بازدهی ۴۱درصدی توانست رتبه هفتم جدول بازدهی سالانه را از آن خود کند. طی شش‌ماه ابتدایی امسال، تایرسازان وضعیت بسیار خوبی را تجربه کردند. عامل اصلی رونق این صنعت بحث تامین ارز برای واردات مواداولیه و همچنین مجوزهای افزایش نرخ فروش محصولات این صنعت است. از زمانی که ارز نیما حذف شد و به دلار توافقی انتقال یافت، نرخ نیمایی افزایش چشم‌گیری را تجربه کرد. از آنجا که مواداولیه صنعت لاستیک از طریق بورس‌کالا و همچنین واردات تامین میشود، افزایش نرخ رسمی ارز کشور موجب فزونی هزینه بر درآمد این صنعت شد. از آنجا که قیمت‌گذاری به‌طور دستوری صورت می‌گیرد، شرکت‌ها نتوانستند رشد هزینه‌‌‌های خود را در نرخ فروش سرشکن کنند. همین موضوع عاملی شد تا شتاب بازدهی تایرسازان تداوم نیابد.
دو صنعت در میانه جدول بازدهی
از آنجا که شاخص کل بورس تهران آینه خوبی برای بازتاب بازدهی پرتفوی سهامداران نیست و عمدتا رشد نمادهای بزرگ‌تر بازار را نشان می‌دهد، باید بازدهی شاخص هموزن را به جهت سنجش عملکرد صنایع در نظر گرفت. شاخص هموزن در سال ۱۴۰۳ بازدهی ۶.۷درصدی را به ثبت رساند. همچنین متوسط بازدهی تمامی گروه‌‌‌های بازار سهام در حدود ۹درصد به ثبت رسیده است. بر این اساس دو گروه ماشین‌آلات الکتریکی و دارویی‌‌‌ها طی سال ۱۴۰۳ بازدهی‌ای مشابه متوسط بازار را به ثبت رسانده‌‌‌اند. گروه ماشین‌آلات الکتریکی در سال ۱۴۰۳ بازدهی ۹.۶درصدی را به ثبت رساند که همچون میانگین صنایع بورسی است. پس از آن صنعت دارو با بازدهی ۷.۳درصدی در اواسط جدول بازدهی سالانه جای گرفته است. دارویی‌‌‌ها در سال‌جاری برخلاف سال گذشته وضعیت بهتری را تجربه کردند. اخبار خوبی از این صنعت منتشر شد که از جمله این اخبار می‌‌‌توان به حذف قیمت‌گذاری داروهای بدون توجیه اقتصادی و همچنین صدور مجوزهای افزایش نرخ محصولات دارویی اشاره کرد.
ضعیف‌‌‌ترین صنعت سال
شرکت‌های تولید محصولات کاغذی یک‌سال فاجعه‌بار را پشت سر گذاشتند و عملکرد این صنعت در سال ۱۴۰۳ بسیار ضعیف بود. عامل اصلی رکود کاغذی‌‌‌ها بحث مواداولیه است. بحران کمبود آخال تا آنجا پیش رفت که درآمد، سود و مقادیر تولید و فروش این صنعت را تحت‌الشعاع قرار داد و با نزول همراه کرد. در ۱۲ماه ۱۴۰۳، شرکت‌های تولیدکننده محصولات کاغذی با افت ۲۸درصدی بیشترین میزان زیان را در میان تمامی صنایع بورسی تجربه کردند و نسبت به کلیت بورس تهران به جامانده‌‌‌ترین صنعت در سال ۱۴۰۳ بدل شدند.
چشم‌‌‌انداز توسعه زغالسنگ
زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها طی سال ۱۴۰۳ عملکرد خوبی نداشتند. متغیرهای مالی این صنعت با نزول همراه شد. عامل اصلی بحران در شرکت‌های تولیدکننده زغالسنگ ایران به انحصاری بودن خریدار عمده این صنعت بازمی‌گردد. این انحصار موجب شده است تا فشار بر تولیدکنندگان زغال ایران بالا باشد و نتوانند برای فروش محصولات خود جای مانور بالایی داشته باشند. صنعت زغالسنگ در سال ۱۴۰۳ نزول ۲۵درصدی را تجربه کرد و پس از محصولات کاغذی بیشترین میزان افت قیمتی را طی سال ۱۴۰۳ تجربه کرد. البته اخیرا صحبت‌‌‌هایی از تولید برق توسط زغالسنگ به گوش می‌‌‌رسد. چندی پیش رئیس مجلس از مزیت‌‌‌های جهانی زغالسنگ نام برد و عنوان کرد که تولید برق از طریق زغالسنگ در ایران بسیار ناچیز است و در این زمینه لازم است کشور مقدماتی را فراهم آورد تا سهم تولید برق از زغال افزایش یابد. با این اوصاف می‌‌‌توان انتظار داشت در دوره‌‌‌های آتی وضعیت بنیادی شرکت‌های زغالسنگ به دلیل افزایش تقاضای محصولات دگرگون شود.
جاماندگی شرکت‌های چوبی
گروه چوب در بازار سرمایه شامل سه شرکت است که در سال ۱۴۰۳ سومین گروهی بود که کمترین میزان بازدهی را نصیب سهامداران خود کرد. شرکت‌های این گروه افت ۲۴درصدی را به ثبت رساندند. در میان نمادهای این گروه شرکت «چنوپا» با بازدهی ۲۱۹درصد بیشترین میزان رشد قیمتی را تجربه کرده است. با این حال دو شرکت دیگر صنعت چوب بازار سرمایه عملکرد ضعیفی را به ثبت رساندند و با این اوصاف رشد بالای «چنوپا» مرهمی بر زخم شرکت‌های چوبی نبود و این صنعت در سال‌جاری رتبه سوم جاماندگی را از آن خود کرد.
ضعف قطعه‌‌‌سازان
شرکت‌های خودروساز در سال‌جاری نیز سرتیتر تمام اخبار بودند. این گروه پرحاشیه بازار سهام نقش لیدری خود را طی سال‌جاری به‌خوبی ایفا کرد. از آبان‌ماه همگام با آغاز موج صعودی بورس تهران، شرکت‌های خودروساز بازار سرمایه با افزایش تقاضا همراه شدند. لیدر این گروه یعنی نماد ایران‌خودرو از آبان امسال بازدهی بیش از ۱۰۰درصدی را به ثبت رساند. با توجه به بنیادی نبودن گروه خودروی بازار سرمایه، در بلندمدت و در مقیاس یک‌سال گذشته، خودرویی‌‌‌ها بازدهی خوبی را به ثبت نرساندند. این گروه با ثبت بازدهی ۵درصدی کمتر از متوسط بازدهی ثبت‌شده صنایع رشد قیمت را تجربه کردند. با این حال اوضاع در خصوص گروه قطعات خودرو وخیم‌‌‌تر است. شرکت‌های قطعه‌‌‌ساز در سال ۱۴۰۳ با ثبت نزول ۲۱درصدی در میان پنج‌گروه انتهای جدول بازدهی جای گرفتند.
