بهبود ابزارهای تامین مالی در بازار سرمایه

مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در نشست حکمرانی تامین مالی از طریق بازار سرمایه بیان کرد: در مقایسه با سهم بازار سرمایه و بازار پول در تامین مالی ارقامی‌‌‌ منتشر می‌شود که این مقایسه صحیح نیست. به عنوان مثال منابعی که طی سال‌ها از بانک‌ها انباشته شده با منابعی که در یک سال گذشته از بازار سرمایه تامین شده، مقایسه می‌شود؛ حال آنکه باید منابع انباشته شده در یک زمان مساوی مورد مقایسه قرار بگیرد. با این حساب سهم بازار سرمایه در تامین مالی اقتصاد، ۳۰‌درصد است. وی افزود: برای افزایش سهم بازار سرمایه در تامین مالی اقتصاد، ملزومات حقوقی لازم است. سازمان بورس و اوراق بهادار با طراحی ابزارهای مختلف توانسته این بستر را فراهم کند و این امر تا حدودی محقق شده است.

عشقی ادامه داد: بحث بعدی، توسعه نهادهای مالی است که در سال‌های اخیر اقداماتی در راستای توسعه کارگزاری‌‌‌ها، شرکت‌های رتبه‌‌‌بندی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و... صورت گرفته است تا سطوح مختلف ریسک برای سلایق مختلف معرفی شود. نهادهای مالی تا چند سال نمی‌توانستند مجوز بگیرند اما در دوره کنونی ما توانستیم مجوز ۱۱ شرکت سرمایه‌گذاری و سبدگردان را صادر کنیم. رئیس سازمان بورس گفت: رکن دیگر تامین مالی ابزارهای تامین مالی است. در این حوزه ابزارهای بدهی صکوک، گواهی سپرده، اوراق مرابحه و اوراق عقود اسلامی که توسط دولت و بخش خصوصی منتشر می‌شود؛ ارائه شده و سعی ما بر افزایش سهم تامین مالی از سمت بخش خصوصی است. وی افزود: هدف ما توسعه ابزارهای ترکیبی اعم از اوراق بدهی و سرمایه‌گذاری است. با توجه به تورمی که وجود دارد خیلی از سرمایه‌گذاران نیازمند این اوراق هستند و خیلی از افراد قابلیت سرمایه‌گذاری در برخی پروژه‌‌‌ها را ندارند. ابزارهای مالی این قابلیت را دارند که این نیاز را هم مرتفع کنند.

وی افزود: عمده سرمایه‌گذاری در مسکن توسط سرمایه بخش خصوصی صورت گرفته است. ابزارهای مالی برای تامین مالی بخش مسکن و تامین مالی مستقیم پروژه‌‌‌های مسکونی از بازار سرمایه کافی نبوده و ابزارهای قبلی نتوانسته است مستقیما در ساخت‌‌‌وساز مشارکت داشته باشد. ما باید ابزارهایی طراحی کنیم که بتواند نوسانات حوزه مسکن را منعکس کند. رئیس سازمان بورس گفت: بحث بعدی عدم‌‌‌آشنایی و آگاهی مردم است. یکی ‌‌‌از اهداف جدی ما تسریع فرآیندها، تامین مالی و توسعه خدمات آموزشی است.

عشقی اظهار کرد: دارایی‌‌‌های دیجیتال یکی‌‌‌از بحث‌‌‌های جدی بازارهای مالی دنیاست که بسیاری ‌‌‌از کشورها در آن بلاتکلیف هستند و در کشور ما هم تصمیم جدی برای آن اتخاذ نشده است. ما نمی‌توانیم به این حوزه بی‌‌‌توجه باشیم؛ چرا که نقدشوندگی بسیار زیادی دارد و بازار مناسبی‌‌‌ برای تامین مالی‌‌‌های خرد است. استفاده از فناوری‌‌‌های نوین برای تغییر شکل بازار سرمایه یک امر ضروری است و سازمان بورس و اوراق بهادار مصوبه جدیدی برای این فناوری‌‌‌ها در آینده تدارک دیده است. حسین عبده‌تبریزی در نشست حکمرانی تامین مالی از طریق بازار سرمایه در رابطه با تامین مالی مسکن از بازار سرمایه بیان کرد: رابط بین بازار سرمایه و مسکن، صندوق‌های املاک و مستغلات و بخش بازار سرمایه هستند. الان در بخش مسکن در بدترین شرایط قرار داریم و به دلیل مالیات نامناسب بخش زمین، قدرت خریدها بسیار محدود شده است.

وی افزود: در کشور ما عمده سرمایه‌گذاران به دنبال سود سرمایه‌‌‌ای هستند و برای رفع این چالش، صندوق‌های املاک و مستغلات ابزار مناسبی محسوب می‌شود. در آخر مدیر اندیشکده کسب و کار شریف در نشست حکمرانی تامین مالی از بازار سرمایه گفت: ما پروژه‌های زیاد و حیاتی برای کشور داریم که باید راه‌اندازی شود و تقویت ارتباط بین صندوق توسعه و بازار سرمایه به‌صورت سیستماتیک می‌تواند به تحقق این امر کمک کند. علی مروی، مدیر اندیشکده کسب‌و‌کار شریف در نشست حکمرانی تامین مالی از بازار سرمایه بیان کرد: از سویی، بازیگر اقتصاد ما دولت است و مستقیم یا غیرمستقیم در امور تولیدکنندگان، بنگاه‌‌‌ها و عرضه‌‌‌کنندگان مداخله دارد. از سوی دیگر، سیاست‌‌‌های اقتصادی به گونه‌‌‌ای است که خیلی اشخاص انگیزه‌‌‌ای برای فعالیت در بازارها ندارند؛ مگر اینکه مثلا از رانت تسهیلات بانکی بهره‌‌‌مند شوند.

وی افزود: البته با توجه به عمق زیاد برخی بازارها مانند بازار زمین، دولت‌‌‌ها نمی‌توانند در آن اثر بگذارند. بررسی‌‌‌های میدانی نشان می‌دهد ابزارهایی که بتواند دارندگان سرمایه را به این فرصت‌های سرمایه‌گذاری وصل کند وجود ندارد. مروی گفت: نظام تامین مالی عملا در دست بانک‌هاست؛ چراکه بخش قابل‌توجهی از بازار سرمایه ما به سهام اختصاص دارد و شکاف از حالت مطلوب بسیار زیاد است. دلایل این شکاف زیاد؛ هزینه بالای تامین مالی از طریق ابزارهای بازار بدهی برای بنگاه‌‌‌ها و نیز دشواری‌‌‌های عرضه اولیه و ورود به بازار سرمایه است. وی تصریح کرد: در مجموع نظام تامین مالی ما اعم از نظام بانکی و بازار سرمایه نتوانسته ‌‌‌است به خوبی پروژه‌‌‌ها را به سرمایه‌گذاران وصل کند و به همین دلیل هنوز رشد اقتصادی ما وابسته به نفت است و بخش خصوصی واقعی شکل نگرفته است. ما پروژه‌های زیاد و حیاتی برای کشور داریم که باید راه‌اندازی شود و تقویت ارتباط بین صندوق توسعه و بازار سرمایه به‌صورت سیستماتیک می‌تواند  به تحقق این امر کمک کند.