«دنیای‌اقتصاد» یکی از شرکت‌های غذایی فرابورسی را بررسی می‌کند
نجات «غفارس» از قیمت‌گذاری دستوری؟
سهامدار اصلی این شرکت، صنایع شیر ایران با 83درصد سهام است. شاخص‌های سود «غفارس» نشان می‌دهد در چهار سال گذشته، روند حاشیه سود این شرکت رو به افزایش بوده است. با این تفاسیر پیش‌بینی می‌شود این روند در 6ماه دوم 1401 نیز ادامه داشته باشد و شرکت مذکور به حاشیه سود ناخالص 16درصد دست پیدا کند. با بررسی میزان تولیدات درمی‌یابیم که تا سال 1399 این روند افزایشی بوده و از این سال روند تولیدات رو به کاهش بوده؛ به طوری که در 6ماهه اول 1401 نسبت به مدت مشابه سال قبل 8درصد افت تولیدات داشته است. با توجه به پیش‌بینی خود شرکت از تداوم کاهش تولیدات در 6ماه دوم 1401 و بالاتر بودن عمر شرکت نسبت به میانگین صنعت می‌توان گفت به‌دلیل مستهلک شدن خطوط تولید، افت تولید ادامه‌دار خواهد بود. از طرفی مبلغ فروش «غفارس» ظرف سه سال اخیر 37درصد افزایش را به ثبت رسانده است.
مجموع عوامل ذکرشده موجب می‌شود برای سال 1401 به میزان 85درصد افزایش درآمد فروش و 7درصد کاهش میزان تولید پیش‌بینی شود. در نتیجه، این امر سبب تحقق 103تومان سود به ازای هر سهم شرکت می‌شود.
معرفی شرکت
براساس آمارهای منتشرشده، شرکت شیر پاستوریزه پگاه فارس در تاریخ 12مهرماه سال 1394 در سازمان بورس اوراق بهادار با نماد «غفارس» پذیرفته شد و در حال حاضر جزو واحدهای فرعی یکی از شرکت‌های بزرگ گروه صنایع شیر ایران در حال فعالیت است. ظرفیت تولید حال حاضر شرکت مذکور 196هزار تن از قرار 113هزار و 500تن انواع شیر، 32هزار و 850تن ماست، 16هزار و 790تن پنیر، 2هزار و 100تن کره، 25هزار و 550تن دوغ و 5هزار و 657تن محصولات پودری به صورت سالانه است.
در این میان، طبق اساسنامه، موضوع فعالیت پگاه فارس عبارت است از خرید، فروش، فرآوری و توزیع شیر و انواع فرآورده‌های شیری به صورت فله و بسته‌بندی‌شده، واردات و صادرات شیر و کلیه فرآورده‌های شیری، کمک به افزایش کیفیت شیر در سطح کشور و انجام هرگونه فعالیت تولیدی یا بازرگانی مرتبط با موضوع این شرکت و توسعه فعالیت‌های موجود. همچنین خرید و فروش اوراق بهادار از قبیل اوراق مشارکت، سهام بورس و سپرده‌گذاری در بانک‌ها و...، سرمایه‌گذاری و مشارکت با اشخاص حقیقی و حقوقی در داخل و خارج از کشور نیز در زمره فعالیت‌های پگاه فارس قرار می‌گیرد.
محصولات شرکت
بررسی‌ها نشان می‌دهد محصولات اصلی شرکت پگاه فارس در پایان گزارش 6ماهه 1401، شامل شیر، پنیر، ماست، خامه، محصولات پودری، دوغ و کره بوده است. از طرفی بررسی روند فروش صادراتی شرکت از این واقعیت حکایت دارد که همواره کمتر از 5درصد درآمد شرکت را شامل شده و از سال 1400 این عدد به صفر رسیده است. با این تفاسیر می‌توان گفت فروش در «غفارس» تماما به صورت داخلی صورت می‌گیرد.
با بررسی مواد مصرفی شرکت درمی‌یابیم که سه‌نوع ماده اصلی از جمله شیر خام، مواد جانبی و مواد بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بررسی مواد مصرفی شرکت نشان می‌دهد مهم‌ترین ماده مورد استفاده پگاه فارس شیر خام بوده که عمده‌ترین تامین‌کننده آن شرکت کشت و صنعت دامپروری پگاه فارس است و مابقی از شرکت‌های تابعه تامین می‌شود.
بر این اساس می‌توان گفت ریسک عدم‌تامین مواد مستقیم در «غفارس» که در حدود 90درصد بهای تمام‌شده را شامل می‌شود، بسیار پایین است. بررسی آمار تولید، فروش و سودآوری «غفارس» می‌تواند نقشه‌ای از عملکرد آن در گذشته به تحلیلگران ارائه دهد. بر این اساس در بخش تولیدات بررسی آمارها حاکی از آن است که تا سال 1399 این روند افزایشی بوده و از این سال به صفر رسیده است. در این میان از سال 1400 روند کاهشی در تولیدات مشاهده می‌شود، به‌طوری‌که در دوره 6ماهه سال 1401 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 8درصد از میزان تولیدات شرکت کاسته شده است. همچنین «غفارس» در پیش‌بینی خود از 6ماه دوم 1401 میزان تولید را 35درصد کاهشی در نظر گرفته است. عمده دلیل این موضوع را با توجه به قدمت بالای شرکت، می‌توان مستهلک شدن خطوط تولید دانست که این مهم نشان می‌دهد «غفارس» باید در این زمینه تدابیر لازم را اندیشیده و به‌روزرسانی‌هایی را در خطوط تولیدی خود ایجاد کند.
یکی دیگر از آمارهای مهم شرکت پگاه فارس، مبلغ فروش است. بررسی‌ها نشان می‌دهد «غفارس» در سه سال گذشته در مبلغ فروش رشد نسبتا خوبی را به ثبت رسانده و به طور میانگین 37درصد به این مبلغ افزوده شده است.
بر همین اساس در 6ماهه 1401 شرکت مذکور موفق شده است نسبت به دوره مشابه سال قبل 95درصد به مبلغ فروش خود بیفزاید که این امر رشد درآمدی خوبی را برای این شرکت نشان می‌دهد. بنابراین با توجه به افت میزان تولیدات «غفارس»، رشد درآمدی آن را می‌توان به دلیل آزادسازی نرخ محصولات و در نتیجه رشد نرخ فروش شرکت دانست. آخرین موردی که باید در «غفارس» به بررسی روند آن پرداخت، حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص است.
در چهار سال اخیر میانگین حاشیه سودهای شرکت مذکور به ترتیب برابر با 6درصد، یک‌درصد و صفر درصد بوده؛ این در حالی است که در 6ماه اول 1401 حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص به 15درصد، 10درصد و 7درصد رسیده است. بررسی روند حاشیه سود شرکت از این واقعیت حکایت دارد که در چهار سال اخیر روند آن افزایشی بوده، به طوری که حاشیه سود ناخالص شرکت از 10درصد در سال 1397 به 15درصد در 6ماهه 1401 رسیده است.
همچنین «غفارس» در سال‌های 1398 و 1399 به زیان رسیده؛ با این حال از سال 1400 نه‌تنها زیان خود را جبران کرده، بلکه موفق به ثبت حاشیه سود خالص 7درصدی شده است. با توجه به بررسی انجام‌شده می‌توان گفت شرکت توانسته هزینه‌های خود را به‌خوبی کنترل کند و با در نظر گرفتن این موضوع که قیمت‌گذاری دستوری در این شرکت حذف شده، می‌توان این روند را ادامه‌دار دانست.
نسبت سهامداران شرکت
سهامدار عمده حقوقی شرکت پگاه فارس عبارت است از شرکت صنایع شیر ایران که مالکیت 83درصدی سهام «غفارس» را در اختیار دارد. با این تفاسیر شناوری «غفارس» در حدود 17درصد است و شخص حقیقی که بیشتر از یک‌درصد سهام شرکت را در اختیار داشته باشد، در ترکیب سهامداران وجود ندارد و مالکیت عمده تماما در دست شخص حقوقی است.
تحلیل سود سال آینده
برای تخمین سهم سود سال 1401 «غفارس» ابتدا باید مفروضات و متغیرهای مؤثر بر سودآوری شرکت را مشخص کرد. مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر سودآوری این شرکت نرخ محصولات تولیدی آن است. محصولات اصلی پگاه فارس که بیشترین درآمد شرکت را حاصل می‌کنند، شامل شیر، پنیر، ماست و خامه هستند. نرخ آنها بر اساس آخرین گزارش فعالیت ماهانه (آذرماه) به ترتیب 22میلیون و 97هزار تومان، 91میلیون و 79هزار تومان، 26میلیون و 98هزار تومان و 71میلیون و 717هزار تومان به ازای هر تن در نظر گرفته شده است.
همان‌طور که اشاره شد به دلیل مستهلک شدن خطوط تولید، روند تولیدات شرکت از سال 1400 کاهشی بوده است. بر این اساس برای 6ماه دوم 1401 افت 10درصدی میزان تولیدات نسبت به دوره مشابه گذشته در برآورد مبلغ فروش پیش‌بینی شده است. از طرفی نرخ‌های مهم دیگر عبارتند از افزایش حقوق، تورم و حمل‌ونقل که به‌ترتیب 60درصد، 40درصد و 35درصد برآورد شده‌اند. همچنین نرخ دلار در بازار آزاد برای سال 1401 به طور میانگین برابر با 34هزار تومان در نظر گرفته شده است.
با فرض این متغیرها و رشد 18درصدی نرخ مواد اولیه، فروش شرکت پگاه فارس در سال 1401 برابر با یک‌هزار و 829میلیارد تومان خواهد شد. از این میزان فروش 286میلیارد تومان سود ناخالص، 179میلیارد تومان سود عملیاتی و 120میلیارد تومان سود خالص برآورد می‌شود. این در حالی است که در 6ماه اول 1401، «غفارس» توانسته است به میزان 858میلیارد تومان فروش به ثبت برساند. با این مفروضات، سود خالص به ازای هر سهم شرکت پگاه فارس برای سال 1401 برابر با 103تومان پیش‌بینی می‌شود.
همان‌طور که در بخش مبلغ فروش به بررسی روند سالانه پرداخته شد، «غفارس» در 6ماه اول 1401 موفق به افزایش درآمد فروش خود به میزان 128درصد شده است. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود برای 6ماه دوم 1401 رشد 13درصدی و در کل سال افزایش 85درصدی درآمد فروش شرکت نسبت به دوره مشابه گذشته به وقوع بپیوندد. با توجه به آخرین قیمت هر سهم «غفارس» که برابر با با 934تومان بوده، نسبت قیمت به سود هر سهم شرکت برای سال 1401 برابر با 9 می‌شود.
ریسک‌ها و فرصت‌های شرکت
اولین ریسکی که می‌تواند سودآوری شرکت پگاه فارس را تحت تاثیر قرار دهد، ریسک نقدینگی است. بر این اساس ایجاد محدودیت‌ها و سیاست‌های انقباضی از طرف بانک‌ها یا صندوق توسعه ملی و ستاد تسهیل برای ارائه تسهیلات بانکی، نرخ سود بالاتر برای تولید، عدم‌پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت تعیین‌شده مبنی بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در شرایط رکود تورمی، ایجاد قوانین و مقررات و اخذ مجوزهای غیرمرتبط و بوروکراسی و دیوان‌سالاری بیش از اندازه برای اعطای تسهیلات، درخواست تضامین محدودکننده برای ارائه خدمات، تمدید وام‌ها از طریق بانک‌ها و صندوق توسعه ملی و عدم‌اختصاص تسهیلات ارزان‌قیمت، سهم بخش صنعت و تولید با نرخ بهره پایین‌تر، بدون رعایت شرایط روز بنگاه‌های تولیدی یا عدم‌وصول به‌موقع مطالبات از مشتریان، می‌تواند شرکت را با ریسک نقدینگی مواجه کند.
با‌این‌حال عواملی از قبیل تقسیم منطقی سود سهام پیشنهادی و تخصیص بخشی از سود جهت افزایش سرمایه، تسهیل در تامین مالی از طریق ابزارهای نوین در بازار سرمایه، باعث کاهش ریسک نقدینگی خواهد شد. در این میان تغییر در نحوه توزیع و فروش مویرگی و اخذ وجوه به صورت نقدی یا اعتباری در کوتاه‌مدت، برای فروش محصولات شرکت، ریسک نقدینگی مربوط به عدم‌وصول مطالبات تجاری به صورت عمده‌فروشی در «غفارس» را به حداقل رسانده است.
از دیگر ریسک‌های شرکت می‌توان به ریسک مربوط به تغییرات نرخ بهره اشاره کرد. بر این اساس فراهم کردن بستر مناسب برای استقلال بانک‌مرکزی، در بهره‌گیری از ابزارهای پولی و عملی کردن سیاست‌ها به عنوان مهم‌ترین اولویت اصلاح نظام بانکی همواره مطرح بوده و در سایه دستیابی به این سیاست‌ها می‌توان سایر اولویت‌های شبکه‌بانکی را نیز مدنظر قرار داد.
بانک مرکزی مقتدر می‌تواند با اعلام سیاست‌های پولی مناسب، تورم را مهار کرده و از کسری بودجه تاثیر کمتری بپذیرد و این نرخ را به تعادل نزدیک‌تر کند. در این میان هرگونه افزایش قابل‌توجه در نرخ بهره می‌تواند هزینه تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی را افزایش دهد که این امر باعث افزایش هزینه‌های شرکت و به دنبال آن کاهش سودآوری می‌شود. در این میان فراهم کردن شرایط در جنبه‌های مختلف برای تسریع و تسهیل در نحوه تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی از طریق بازار سرمایه و حذف برخی از قوانین و مقررات موجود و هزینه‌هالی مازاد در این زمینه که به عنوان مانع وجود دارد و خروج از بانک‌محوری می‌تواند تاثیر بسزایی بر کاهش ریسک بهره برای بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و متوسط در بر داشته باشد و ضرورت دارد در این زمینه تسریع و تسهیل صورت بپذیرد.
یکی دیگر از ریسک‌هایی که همواره بر «غفارس» سایه افکنده ریسک تجاری است. عواملی از قبیل واردات و صادرات بی‌رویه شیر خشک و کره و اعمال قیمت‌گذاری دستوری و تعرفه‌های ناعادلانه برای صادرات این محصولات، عرضه محصولات لبنی با بسته‌بندی‌های جدید داخلی یا وارداتی، اعطای تخفیفات و حاشیه سود خارج از عرف تجاری توسط برخی از رقبا در خصوص فروش محصولات لبنی مشابه، اعطای اعتبار بیش از اندازه به خریداران توسط رقبا، راه‌اندازی کارخانه‌های جدید لبنی و اشباع بازار، رقابت ناسالم توسط رقبا و حتی کمبود شیر خام، خامه و کره به دلیل افزایش بی‌رویه در قیمت آن، خروج بی‌رویه شیر خام از استان توسط واحدهای لبنی سایر استان‌ها، تاسیس مراکز جمع‌آوری شیر برای جذب شیر سایر استان‌ها، کاهش قدرت خرید اقشار مختلف مردم و حذف بخشی از مصرف لبنیات از سبد روزانه خانوار، تغییر در سیاست‌های کلان برای صادرات محصولات لبنی، ایجاد محدودیت برای صادرات از طرف کشورهای مقصد یا مراجع داخلی، عدم‌برنامه‌ریزی توسط مراجع ذی‌صلاح قانونی برای تعیین‌تکلیف میزان شیر خشک دپو‌شده در کل کشور، تاثیرات ناشی از حذف ارز ترجیحی4200تومان و سایر موارد مرتبط می‌تواند باعث کاهش تولید و درنتیجه افت فروش محصولات داخلی و صادراتی شود و شرکت را با برخی از ریسک‌های تجاری مواجه سازد.
جمع‌بندی
اگر به روند سود به ازای هر سهم شرکت پگاه فارس توجه شود، درمی‌یابیم در سال‌های گذشته همواره این نسبت روندی رو به رشد داشته، به طوری که در 6ماهه اول 1401 توانسته است 53تومان به ازای هر سهم سود ثبت کند. این در حالی است که در دوره مشابه سال قبل شرکت زیان‌ده بوده که به دلیل آزادسازی نرخ محصولات شرکت بوده است. از طرفی با توجه به محاسبات انجام‌شده، نسبت قیمت به ازای هر سهم برابر با 9واحد برای سال 1401 برآورد شده است.
درنهایت با توجه به مجموع این عوامل می‌توان گفت شرکت از نظر مقدار و مبلغ فروش، حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص در حال رشد بوده که این موضوع نشان می‌دهد «غفارس» در کنترل هزینه‌های خود موفق عمل کرده است. در این میان با نگاهی به روند تولیدات درمی‌یابیم این شاخص تا سال 1399 رو به افزایش بوده و از این سال در مسیر کاهش قرار گرفته است. با توجه به قدمت بالای شرکت نسبت به صنعت می‌توان دلیل این افت را مستهلک شدن خطوط تولید دانست که این امر مستلزم چاره‌اندیشی «غفارس» برای بهینه‌سازی خطوط تولید خود است.
