«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
فرصت «شتران»
تاریخچه شرکت پالایش نفت تهران
پالایشگاه نفت تهران از شرکت‌های فرعی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی ایران، در سال 1346 تاسیس شد. پالایشگاه تهران شامل دو بخش پالایشگاهی شمالی و جنوبی است که با اجرای طرح‌‌‌های توسعه طی سال‌های اخیر ظرفیت پالایش این شرکت به 250هزار بشکه نفت در روز افزایش یافته است. پالایشگاه نفت تهران در جنوب تهران واقع شده است و نفت موردنیاز خود را به‌‌‌وسیله خط لوله 26اینچی از مناطق نفت‌‌‌خیز جنوب کشور، یعنی میادین اهواز، آسماری و دزفول تامین می‌کند.
آمار تولید و فروش
بررسی روند تولید و فروش «شتران» در پنج‌سال اخیر از روند کاهشی تولیدات شرکت حکایت دارد. تولید شرکت از محدوده 14میلیون مترمکعب در سال 1396 به 12میلیون و 750هزار مترمکعب در سال 1400 رسیده است. نرخ فروش فرآورده‌‌‌های شرکت پالایشی ایران، از جمله پالایشگاه تهران توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی ایران تعیین می‌شود. معمولا نحوه قیمت‌گذاری و تعیین نرخ فروش محصولات شرکت‌ها به‌واسطه مصوبه‌‌‌هایی به‌‌‌صورت سالانه اعلام می‌شود. در سال 1401 در مقایسه با سال 1400 تفاوت خاصی را در فرمول‌‌‌های قیمت‌گذاری مشاهده نکردیم. نرخ‌های فروش شرکت‌های پالایشگاهی با قیمت نفت جهانی رابطه مستقیم دارد و با افزایش نرخ نفت، نرخ فروش فرآورده‌‌‌های شرکت نیز افزایش می‌‌‌یابد. اما آنچه اهمیت زیادی دارد، فاصله و سرعت افزایش نرخ محصولات در مقایسه با افزایش نرخ نفت‌خام است.
بهای تمام‌شده
با بررسی‌‌‌های صورت‌گرفته روی بهای تمام‌شده شرکت پالایش نفت تهران به این نتیجه می‌‌‌رسیم که اصلی‌‌‌ترین موضوع در شرکت‌ها برای تحلیل سودآوری، درآمد فروش و بهای تمام‌شده کالای فروش رفته است. به‌‌‌صورت میانگین در پنج‌سال اخیر 90درصد از کل درآمد فروش شرکت صرف ساخت محصولات شده است. با بررسی جزئیات ترکیب بهای تمام‌شده به عامل اصلی هزینه‌‌‌های شرکت می‌‌‌رسیم. نفت‌خام به‌‌‌عنوان تنها ماده مستقیم مصرفی در تولید محصولات، بیش از 98درصد کل بهای تمام‌شده را شکل می‌دهد. طبق مطالبی که گفته شد، اصلی‌‌‌ترین پارامتری که برای بررسی هزینه‌‌‌های شرکت‌های پالایشگاهی باید مورد ارزیابی قرار دهیم، موضوع نرخ نفت‌خام خوراک شرکت‌هاست. طبق آخرین ابلاغیه اعلام‌شده به شرکت‌های پالایشی در خصوص نرخ خوراک شرکت‌ها، نرخ نفت تحویلی به پالایشگاه‌‌‌ها طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود. 95درصد نرخ میانگین سه‌نرخ قیمت نفت برنت، نفت دبی و نفت عمان است که با توجه به سبک یا سنگین بودن نفت صادراتی، به ترتیب تخفیف 5دلاری یا 6دلاری نیز به آن تعلق می‌گیرد. نرخ خوراک تحویلی به پالایشگاه‌‌‌ها در سال 1400 به طور میانگین 68دلار به‌‌‌ازای هر بشکه بوده است، در حالی که با افزایش قیمت نفت‌خام در جهان، نرخ خوراک تحویلی در فصل بهار سال‌جاری به 97دلار به‌‌‌ازای هر بشکه رسید.
کرک‌اسپرد
آنچه سبب سودآوری شرکت‌های پالایشگاهی می‌شود، اختلاف بین نرخ فروش محصولات پالایش‌شده از نفت و نرخ نفت خوراک دریافتی از شرکت ملی پخش و پالایش است. به اختلاف نرخ فروش محصولات و نرخ خوراک دریافتی کرک‌اسپرد گفته می‌شود. به‌منظور تحلیل روند سودآوری شرکت‌ها به بررسی روند کرک‌اسپرد هر شرکت می‌‌‌پردازیم. کرک‌اسپرد «شتران» در 6 فصل منتهی به تابستان 1401 مورد ارزیابی قرار گرفته است. به‌‌‌ازای فروش هر بشکه محصول در بهار 1400، «شتران» ارزش‌‌‌افزوده‌‌‌ای معادل 5دلار کسب کرده که البته هزینه حقوق و دستمزد و سربار در محاسبه آن لحاظ نشده است. ارزش‌‌‌افزوده هر بشکه محصول در تابستان 1400 به 9دلار نیز رسیده است. اوج کرک‌اسپرد چند فصل اخیر را در بهار سال‌جاری مشاهده کردیم که با رشد قیمت فرآورده‌‌‌های پالایشی و نرخ رشد پایین‌‌‌تر نفت‌خام، به 26واحد افزایش پیدا کرد. در دوماه ابتدایی تابستان، اختلاف قیمت بین نرخ فروش هر بشکه محصول و خوراک دریافتی «شتران» به 18واحد کاهش یافت. در شهریورماه شاهد رشد مجدد کرک‌اسپرد برخی محصولات از جمله بنزین، نفت گاز و سوخت جت هستیم. ازاین‌‌‌رو در ادامه فصل تابستان و احتمالا فصل پاییز شاهد سودسازی مناسبی از شرکت‌های پالایشی خواهیم بود.
پیش‌بینی سودآوری شرکت
میانگین نرخ نفت‌خام برای فصل تابستان، 97دلار به‌‌‌ازای هر بشکه در نظر گرفته شده است که برای دو فصل پاییز و زمستان نرخ 96دلار را در مفروضات تحلیل قرار دادیم. همچنین دلار نیمایی برای فصل تابستان 265هزار ریال و برای فصل‌های پاییز و زمستان 270هزار ریال در نظر گرفته شده است. نرخ فروش نفت‌گاز برای فصل تابستان معادل 134دلار به‌‌‌ازای هر بشکه و برای فصل پاییز و زمستان 130دلار به‌‌‌ازای هر بشکه لحاظ شده است. نرخ فروش بنزین در فصل تابستان به‌‌‌صورت میانگین 96دلار و برای پاییز و زمستان 94دلار به‌‌‌ازای هر بشکه محصول لحاظ شده است. نرخ فروش نفت‌کوره پایین‌‌‌تر از نرخ خوراک دریافتی و اصطلاحا نفت کوره دارای کرک‌اسپرد منفی است. برای فصل تابستان نرخ 70دلار و برای فصل‌های پاییز و زمستان نرخ 68دلار به‌‌‌ازای هر بشکه لحاظ شده است. در فصل بهار شرکت توانسته است سود بسیار جذاب 599ریالی را بسازد و بیش از 60درصد از سود سال گذشته را در اولین فصل سال پوشش داده است. طبق مفروضات بیان‌شده، به فروش 229هزار میلیارد تومانی برای سال 1401 می‌‌‌رسیم که 58هزار میلیارد تومان آن در فصل بهار گزارش شده است. در نهایت با بهای تمام‌شده 196هزار میلیارد تومانی به سود ناخالص 32هزار میلیارد تومانی برای «شتران» می‌‌‌رسیم. با کم و زیاد شدن سایر درآمدها و هزینه‌‌‌ها از سود ناخالص، سود خالص کارشناسی‌شده «شتران» معادل 31هزار و 500میلیارد تومان برآورد می‌شود. با توجه به سرمایه 17هزار میلیاردی شرکت، به سود 1858ریال به‌‌‌ازای هر سهم (EPS) می‌‌‌رسیم. قیمت سهم در تاریخ چهارشنبه 16 شهریور 1401، 478تومان بوده است که با توجه به سود پیش‌بینی‌‌‌شده به نسبت قیمت به سود 6/ 2 (P/ E) برای «شتران» می‌‌‌رسیم.
