چشم‌‌‌انداز صنعت اوره بررسی شد
شرکت‌های اوره‌‌‌ساز بورسی زیر ذرهبین
نرخ جهانی اوره
عوامل موثر بر نرخ جهانی اوره، از دو جهت بررسی می‌شود. طرف عرضه و طرف تقاضا، قیمت نفت، نرخ حملونقل بین‌المللی، نرخ جهانی گاز طبیعی و زغال‌سنگ از این دست عوامل هستند و از طرف تقاضا، نرخ جهانی محصولات کشاورزی از جمله گندم و ذرت عامل تعیین‌‌‌کننده‌‌‌ای در نرخ تقاضا برای کودهای شیمیایی از جمله اوره است. متوسط قیمت اوره طی سال‌های 1399، 1400 و 1401 به ترتیب 254، 543 و 838دلار بوده است.
صنعت اوره در ایران
ایران یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده اوره در جهان است و به‌عنوان صادرکننده اصلی در بین پنج‌کشور صادرکننده اوره جهان قرار دارد. حدود 70درصد اوره ایران، صادراتی است و مقاصد اصلی صادرات، کشورهای ترکیه، برزیل، هند و چین هستند. ظرفیت تولید اوره ایران بیش از ۶/ ۵میلیون تن در سال است که در شرکت‌های پتروشیمی پردیس، شیراز، کرمانشاه، خراسان و رازی واقع شده‌‌‌اند. ایران به دلیل منابع غنی گاز، از گاز طبیعی برای تولید اوره استفاده می‌کند. اوره صادراتی ایران عموما به صورت فوب مبدا و براساس نرخ‌های جهانی موجود در نشریات بین‌المللی پس از اعمال تخفیفاتی (به علت تحریم‌‌‌ها) به فروش می‌‌‌رسد. صنعت اوره تحت‌تاثیر عواملی همچون تغییرات نرخ جهانی اوره، وجود طرح‌‌‌های توسعه و احتمال افزایش ظرفیت در شرکت‌های صنعت، پتانسیل برداشته‌شدن تخفیف در نرخ‌های فروش در صورت برداشته‌شدن تحریم‌‌‌ها، پرداخت‌نشدن مطالبات از سوی دولت و ریسک نکول و ریسک قطعی برق در تابستان و قطعی گاز در زمستان است که این عوامل فرصت‌‌‌ها و تهدیدهای صنعت اوره به حساب می‌‌‌آیند. شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و سایر مشتریان از طریق بورس‌کالا مشتریان داخلی اوره ایران و کشورهای عراق، افغانستان، ترکیه، هندوستان و امارات و آفریقا و شرق و جنوب شرق آسیا از مشتریان خارجی اوره ایران هستند.
پیش‌بینی قیمت اوره
قیمت کود اوره در بازارهای جهانی پس از بحران اقتصادی ۲۰۰۸ و از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ در مسیر صعودی قدرتمندی قرار گرفت که به ثبت رکورد ۶۱۰دلار برتن در ماه مه سال ۲۰۱۲ انجامید. از سال ۲۰۱۲ تا آگوست ۲۰۱۶ بهای اوره در بازارهای جهانی در فاز ریزشی نوسان کرد. علت اصلی این کاهش، افزایش عرضه در کشور‌‌‌هایی نظیر چین به علت کاهش هزینه‌‌‌های تولید (کاهش قیمت گاز طبیعی و زغال‌سنگ) و همچنین کاهش تقاضا به‌‌‌علت عواملی مانند خشکسالی بود که به افزایش مازاد عرضه منجر شد. از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ قیمت‌ها روند صعودی بسیار ملایمی را در پیش گرفتند و از ۱۴۲دلار بر تن به ۲۴۵ دلار بر تن رسیدند. قیمت اوره تحت‌تاثیر شیوع کووید-۱۹ در سال 2019 به حداقل میزان خود رسید. قیمت این ماده در فصل سوم ۲۰۲۰، ۱۲درصد افزایش پیدا کرد و به 229دلار بر تن رسید. افزایش قیمت به علت تقاضای زیاد و افزایش هزینه نهاده‌‌‌های تولید، به‌ویژه انرژی رخ داد. با توجه به پیش‌بینی‌‌‌ها می‌توان انتظار کاهش قیمت جهانی اوره (275دلار بر تن) تا پایان سال 2024 و سپس انتظار افزایش مجدد قیمت (330دلار بر تن) تا پایان سال 2035 را داشت.
نگاهی به شرکت‌های اوره‌‌‌ای فعال در بازار سرمایه
«خراسان»: شرکت سهامی پتروشیمی خراسان، بزرگ‌ترین مرکز تولید محصولات شیمیایی شمال و شمال‌شرق کشور، اردیبهشت سال 1371 در بجنورد، مرکز استان خراسان‌شمالی تاسیس شد و از خرداد 1375 با آغاز فعالیت‌های بهره‌‌‌برداری در لیست بنگاه‌‌‌های صنعتی و تولیدی کشور قرار گرفت. پتروشیمی خراسان یکی از تولیدکننده‌‌‌های اوره کشور با ظرفیت اسمی سالانه ۴۹5هزار تن اوره است. این شرکت معمولا ۲۰درصد بالای ظرفیت اسمی فعالیت می‌کند. خراسان تنها واحد پتروشیمی در شمال‌شرق کشور و بزرگ‌ترین واحد تولیدکننده کریستال‌ملامین در کشور است. این شرکت پتروشیمی، آمونیاک، اوره و کریستال‌ملامین تولید می‌کند. شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین، سهامدار عمده این شرکت پتروشیمی و عمده‌‌‌ترین ماده اولیه شرکت گاز طبیعی است که از شرکت ملی گاز ایران (شرکت پالایش گاز شهید هاشمی) تامین می‌شود. «خراسان» در سال 1400 با حاشیه سود خالص 62درصد توانست سودخالص ۳۲,۴۴۱میلیارد ریالی با ۱۸,۱۲۵ریال سود هر سهم محقق کند که این میزان سود در مقایسه با سال 99، 126درصد رشد داشت.
«کرماشا»: شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه در سال 1375 تاسیس شد و در سال 1387 به بهره‌‌‌برداری رسید. این مجتمع در زمینی به مساحت 295هکتار و در جاده هرسین دامنه جبل گوهره کرمانشاه واقع شده و دارای واحدهای تولید آمونیاک، اوره و یوتیلیتی است. ظرفیت تولید سالانه اوره در این شرکت 660هزار تن است. در حال حاضر سرمایه شرکت پتروشیمی کرمانشا 352میلیارد تومان بوده و این شرکت مانند پتروشیمی شیراز جزو واحدهای فرعی شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (پارسان) و واحد تجاری نهایی گروه شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (وغدیر) است. این شرکت پتروشیمی در آخرین صورت‌های مالی منتشرشده فصلی 1400 خود توانست در دوره 9 ماهه با حاشیه سودخالص 62درصد، ۱۹,۱۶۵میلیارد ریال سود خالص و ۵۴۳۱ریال سود به ازای هر سهم محقق کند.
«شیراز»: شرکت پتروشیمی شیراز (سهامی‌عام) در سال ۱۳۴۳ به صورت شرکت سهامى خاص تاسیس شد، از سال ۱۳۴۴ شروع به بهره‌‌‌برداری کرد و در سال ۱۳۸۳ در بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. در حال حاضر شرکت پتروشیمی شیراز، جزو واحدهای فرعی شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان بوده و واحد تجاری نهایی گروه، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر است. شیراز دارای ظرفیت اسمی یک‌میلیون و 568هزار تن تولید اوره و دومین شرکت اوره‌‌‌ای بزرگ در بورس اوراق بهادار است. تولیدات شرکت پتروشیمی شیراز شامل اوره، نیترات‌آمونیوم و متانول است. مواد اولیه شرکت عمدتا گاز مصرفی است که از طریق خط لوله سراسری و از شرکت ملی گاز ایران تامین می‌شود. سایر مواد مصرفی از قبیل آب، برق، بخار و سایر سرویس‌‌‌های جانبی پشتیبانی، از سوی نیروگاه مجتمع تولید می‌شود. تامین‌کنندگان عمده کیسه مصرفی موردنیاز نیز عمدتا شرکت‌های پلی‌تک سیرجان، گلسان‌کیسه و گلسان‌بافت هستند. «شیراز» در آخرین صورت‌های مالی فصلی 1400 خود توانست در دوره 9 ماهه ۲۷,۷۸۷میلیارد ریال سود خالص، همراه با ۵۴۴۹ریال سود به ازای هر سهم و 32درصد حاشیه سود خالص را محقق کند.
«شپدیس»: شرکت پتروشیمی پردیس ابتدا با نام «پتروشیمی اوره و آمونیاک غدیر» در سال 1383 به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس شد، سپس در سال 1387 به «پتروشیمی پردیس» تغییر نام یافت و در سال 1390 در سازمان بورس و اوراق بهادار پذیرفته شد. در حال حاضر این شرکت جزو واحدهای فرعی شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان است و واحد تجاری نهایی گروه شرکت سرمایه‌گذاری غدیر است. کارخانه این شرکت در منطقه ویژه اقتصادی عسلویه واقع شده است. حجم بالای تولیدات و فناوری برتر، هماهنگی با استانداردهای زیست‌محیطی، سهولت دسترسی به خوراک گاز طبیعی، خطوط حملونقل دریایی و برخورداری از تاسیسات ذخیره‌سازی و اسکله بارگیری اختصاصی برای صادرات محصول اوره، از جمله مزیت‌‌‌ها و ویژگی‌‌‌های این مجتمع بوده که چشم‌‌‌انداز روشنی را برای جایگاه این شرکت در بازارهای بین‌المللی ترسیم می‌کند. «شپدیس» دارای ظرفیت اسمی تولید 3میلیون و 225هزارتن اوره است و در منطقه اقتصادی انرژی پارس‌جنوبی واقع شده است. این شرکت خوراک خود را از پتروشیمی مبین تامین می‌کند و باارزش‌‌‌ترین شرکت بورسی اوره‌‌‌ساز در ایران است. باتوجه به سال مالی «شپدیس» در پایان شهریورماه، این شرکت در گزارش منتشرشده 6ماهه سال 1400 توانست ۹۸,۹۱۴میلیارد ریال سودخالص و ۱۶,۴۸۶ریال سود به ازای هر سهم محقق کند.
