نصف جهان، شهرخورشیدی می‌شود
محوری‌ترین اقدام برای جبران کمبود انرژی‌های فسیلی
طبق آمار، میزان مصرف برق زمستان سال گذشته، در روزهای اوج مصرف مانند ۱۴ اسفند، ۱۵ بهمن و ۲۱ اسفند به ترتیب به میزان ۴۵ هزار و ۵۳۷ مگاوات، ۴۵ هزار و ۵۳۰ مگاوات و ۴۵ هزار و ۳۶۵ مگاوات رسید که تقریباً ۵۰ درصد کمتر از ظرفیت نیروگاه‌های کشور بوده است.
اما امسال هم باوجود دمای گرم تابستان و فشار شدیدی که به صنعت برق کشور وارد آمد و به دلیل محدودیت در تأمین گاز کافی و مصرف سوخت مایع، با کاهش ۶۰ درصدی ذخایر سوخت نیروگاه‌های نسبت به سال قبل، نیروگاه‌های سراسر کشور در محدودیت جدی تأمین سوخت برای تولید برق قرارگرفته‌اند. علاوه بر آن‌که بیشتر از ۸۵ درصد از تولید گاز کشور به بخش خانگی تخصیص‌یافته است.
از طرفی هم مباحثی مبنی بر تلاش بر عدم مازوت سوزی در نیروگاه‌ها به کاهش ظرفیت تولید برق منجر شده است.
مجموع این دلایل به‌علاوه پیش‌بینی‌هایی از سرمای زمستانه، محدودیت‌های ساعتی برق را به‌عنوان راهکار جدی برای حفظ ذخایر سوخت زمستانی نیروگاه‌ها و افزایش پایداری شبکه برق مطرح نمود.
در همین راستا وزارت نیرو با فرارسیدن فصل سرد، برنامه‌های خود را برای عبور موفق از اوج بار فصل گرم سال بعد آغاز و اکنون نیز ۱۴ مگا پروژه به همین منظور در دست اقدام دارد؛ که احداث نیروگاه‌های حرارتی، احداث نیروگاه‌های تجدید پذیر، هوشمند سازی شبکه و نصب کنتورهای هوشمند، مدیریت مصرف و بهینه‌سازی، توسعه تبادلات برون‌مرزی برق، جمع‌آوری مراکز غیرمجاز استخراج رمز ارز و انشعاب‌های غیرمجاز ازجمله این اقدامات است.
اما در بخش انرژی‌های تجدید پذیر که به نظر می‌رسد محوری‌ترین اقدام برای جبران کمبود انرژی‌های فسیلی محسوب می‌شود دولت چهاردهم بیش از هر دوره دیگر، با برنامه‌ریزی برای ایجاد افزون بر ۳۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی، از طریق بیش از ۱۰ مدل مختلف، در پی توسعه این نوع از انرژی‌ها است.
اصفهان رتبه اول نیروگاه‌های خورشیدی خانگی را دارد
اشاره شد که ایجاد نیروگاه‌های تجدید پذیر از برنامه‌های دولت چهاردهم است. قطعاً باوجود پتانسیل بالای ایران درزمینهٔ انرژی‌های پایدار، به‌ویژه انرژی خورشیدی این راهکار می‌تواند از گزینه‌های مقرون‌به‌صرفه برای تأمین نیازهای محلی انرژی باشد.
حتی برآوردها نشان می‌دهد که اگر توسعه این نیروگاه‌ها در سطح وسیعی انجام شود، می‌تواند به تولید چندین هزار مگاوات برق منجر گردد.
در این میان اصفهان به‌عنوان یکی از آفتابی‌ترین استان‌های کشور، توانسته است رتبه اول نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و برق تجدید پذیر را در کشور، نصیب خود نماید.
این‌چنین که اصفهان با نصب و راه‌اندازی دو هزار و ۱۷۰ نیروگاه خورشیدیِ کوچک‌مقیاس و تولید ۳۶ مگاوات برق در مجموعه خورشیدی خانگی استان، جایگاه نخست برق تولیدی از این نیروگاه‌ها را در کشور به خود اختصاص داده است.
بنا به گفته ثقفی مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت توزیع برق استان، حداقل در ۶ ماهه دوم امسال پیش‌بینی می‌شود ۶۰۰ نیروگاه کوچک‌مقیاس با دست‌کم سه هزار کیلووات برق تولیدی برای اقشار حمایتی کمیته امداد، بهزیستی و بسیج و ۵۰ تا ۱۰۰ نیروگاه آزاد در استان اصفهان نصب و به بهره‌برداری برسد.
این مسوول می‌افزاید: امسال برای نصب نیروگاه‌های پشت‌بامی با مشارکت نهادهایِ بسیج سازندگی، کمیته امداد و بهزیستی، ۱۲۰ میلیون تومان تسهیلاتِ هفت‌ساله با کارمزد چهار درصد در نظر گرفته‌شده که با کسر اقساط وام، دست‌کم ماهانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان درآمد برای افراد دارد و سالانه طبق قرارداد تضمینی ۲۰ ساله، این میزان افزایش می‌یابد.
از سرمایه‌گذاری تا درآمدزایی
بیش از ۱۵۰ هزار واحد مسکونی مستعد اجرای نیروگاه مقیاس کوچک خورشیدی است. در مکانی به مساحتِ حداقل ۵۰ مترمربع بر روی پشت‌بام با سقف سازه تیرآهن یا تیرچه‌بلوک بتنی که در نگاه اول چندان کار سختی هم به نظر نمی‌رسد.
اما ظاهراً چالش‌های زیادی هم برای تحقق این مهم، وجود دارد که موجب صرف‌نظر کردن بخشی از متقاضیان می‌شود.
در قدم نخست، افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران را از ورود به این حوزه منصرف کرده است. علاوه بر آن‌که عدم وجود مشوق‌های مالی کافی برای سرمایه‌گذاران در بخش نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس، به‌ویژه در مقایسه با نیروگاه‌های بزرگ، تاکنون مانع از جذب سرمایه‌گذاری لازم، برای توسعه این بخش شده است.
فرآیندهای اداری پیچیده و زمان‌بر برای صدور مجوزهای لازم جهت احداث نیروگاه‌ها، به‌طوری‌که فعالان بخش خصوصی معتقدند باید تسهیلاتی برای صدور سریع‌تر مجوزها فراهم شود تا روند احداث نیروگاه‌ها تسریع گردد.
از سویی هم نگرانی از بازگشت سرمایه، نبود سازوکارهای مشخص و کارآمد برای فروش برق تولیدی از نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس به صنایع و شبکه برق، باعث کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌شود؛ و درنهایت، آگاهی ناکافی مردم درباره مزایای انرژی تجدید پذیر و روش‌های استفاده از آن نیز از دیگر چالش‌های موجود در این مسیر است.
در این حال مسوولان از حمایت‌ها و مشوق‌هایی می‌گویند که برای توسعه این نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس در اختیار متقاضیانش قرار می‌گیرد. به‌گونه‌ای که علاوه بر ایجاد یک منبع درآمدی ثابت برای خانوارها از طریق تولید انرژی تا حد زیادی هم به رفع نا ترازی انرژی کمک می‌کند.
بنا به گفته شهردار اصفهان، پیش‌بینی ما این است که ۱۰۰ هزار منزل مسکونی در شهر اصفهان، ظرفیت نیروگاه خورشیدی را دارد.
قاسم‌زاده بیان می‌کند: برای اماکن و منازلی که استعداد لازم را داشته باشد تا روی بام آن‌ها سلول‌های خورشیدی نصب شود، بانک‌ها و صنایع کمک می‌کنند تا مالکان بتوانند از تسهیلات وام حدود ۳۰۰ میلیون تومانی استفاده کنند و سلول‌های خورشیدی را بر بام اماکن و منازل خود نصب کنند.
این مسوول یادآور می‌شود: استفاده از سلول‌های خورشیدی نوعی سرمایه‌گذاری است البته نقطه آغاز این طرح، برای مردم سنگین است، زیرا برای دریافت وام باید گردش مالی داشته باشند، اما صنایع این ظرفیت رادارند و فقط کافی است امتیاز حاصل از این گردش مالی را در قالب وام به شهروندانی ارائه دهند که آمادگی دارند روی بام منزل مسکونی خود سلول‌های خورشیدی نصب کنند و اقساط وام را می‌توانند از پیش‌فروش انرژی تولیدشده به وزارت نیرو پرداخت کنند؛ اقساط وام که تمام شد، درآمد فروش برق تولیدی متعلق به خانوار است.
همچنین رئیس اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به اهمیت راه‌اندازی صندوق برق و انرژی اظهار می‌کند: تأسیس شورای انرژی برای اولین بار در کشور به پیشنهاد اتاق اصفهان و کمیسیون انرژی مطرح‌شده است و مصوباتی که دراین‌ارتباط داشتیم نیز کمک‌کننده خواهد بود.
کشانی با اشاره به‌ضرورت واگذاری زمین برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی سیکل ترکیبی و تجدید پذیر توسط شورای انرژی تأکید می‌کند: تسهیل صدور مجوزها و قراردادها و شرایط پرداخت، دریافت تسهیلات بانکی و مولدهای مقیاس کوچک ظرف یک ماه بسیار ضرورت دارد.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان نیز بابیان اینکه یک نیروگاه ۱۰ کیلوواتی حدود ۳۰۰ میلیون تومان هزینه دارد می‌گوید: بهتر است تسهیلات ارزان را در اختیار شهروندان، به‌ویژه گروه‌های هدف تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد، گروه‌های محیط زیستی، مساجد و حسینیه‌ها قرار دهیم که به دنبال آن هستیم.
سامع تصریح می‌کند: احداث نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس اگر شامل تسهیلات ارزان هم نباشد، صرفه دارد و مردم می‌توانند با پرداخت مبلغی تا ۲۰ سال قرارداد و درآمد داشته باشند، که بخشی از درآمد چند سال نخست برای بازپرداخت وام در نظر گرفته می‌شود و در سال‌های آینده می‌تواند درآمد مناسبی برای خانوار داشته باشد.
همکاری دولت، بخش خصوصی و مردم
گفته‌ها و اظهارات مسوولان نشان می‌دهد هر منزل، می‌تواند یک نیروگاه پنج‌تا ۱۰ کیلوواتی راه‌اندازی کند و البته برای تأسیس یک نیروگاه ۱۰ کیلوواتی تقریباً ۳۰۰ میلیون تومان هزینه لازم است.
حال با توجه به نیاز ۶۰۰ مگاواتی اصفهان به انرژی الکتریکی اگر فقط در ۶۰ هزار خانه نیروگاه ۱۰ کیلوواتی احداث شود با یک شهر خورشیدی روبرو می‌شویم که شاید در کشور و حتی در منطقه بی‌نظیر باشد.
موضوعی که گفته می شود توسط وزارت نیرو و دستگاه‌های مربوطه همچون سازمان محیط‌زیست یا مدیریت شهری در حال پیگیری است و اگر به سرنوشت طرح های مشابه دچار نشود، می توان از آن به مثابه جایگزینی عالی برای نیروگاه‌های فسیلی در کشور و استانی با ساعات آفتابی فراوان نام برد.
در این حال بحث اصلی، تحقق این هدف است که همکاری و همیاری دولت، بخش خصوصی و مهم تر از همه جامعه‌ای را نیاز دارد که بااطلاع رسانی کافی، توجیه و با اتکا و اعتماد به حمایت‌های لازم، پیشگام برای این امر شوند.
