بلاتکلیف های بازار کار
اصفهان دچار بیکاری پنهان شده است
در سال ۹۵ بیش از یک‌سوم از جوانان بلاتکلیف بوده و وضعیت کاری یا آموزشی مشخصی نداشته‌اند. جوانان، در کشورهایی که رشد مناسب اقتصادی ندارند به علت نرخ بیکاری بالا و اشتغال ناقص، بیش از سایر اقشار صدمه‌دیده و سرخورده می‌شوند. بلاتکلیفی اقتصادی و اجتماعی از پس‌لرزه‌های این سرخوردگی است. و آینده نامعلوم قرار می‌گیرند.
صعود یا سقوط علافان؟
حوزه پژوهشی وزارت کار نیز برای اولین بار تعدادNEET ها را تا سال۹۷ محاسبه و منتشر کرد. امروز به‌غیراز سه پژوهش فوق، هیچ تحقیق، پژوهش و برنامه‌ریزی در این مورد انجام‌نشده و این در حالی است که از ۱۰.۵ میلیون جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله کشور، ۳۰ درصد در بلاتکلیفی شغلی، اجتماعی و اقتصادی به سر می‌بردند. به‌عبارت‌دیگر از هر سه جوان ۱۵تا۲۴سال یک نفر به دلایل مختلف بلاتکلیف بود! این نرخ در اصفهان۲۵درصد و کمتر از متوسط کشوری با ۲۹.۷درصد اعلام شد.نرخ پایین NEET ها در اصفهان را می‌توان به نرخ بالای مشارکت اقتصادی اصفهان نسبت داد. این نرخ در سال۹۵در استان۴۰.۴درصد و برای جوانان ۱۵تا۲۹ ساله این استآن‌هم ۴۰.۵درصد، ثبت شد.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، تعداد جمعیت NEETهای ایران از ۳.۹ میلیون نفر در سال ۱۳۹۳ به ۲.۸ میلیون نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است. همچنین نرخ NEETها در کشور از ۳۱.۶ درصد در سال ۱۳۹۳ به ۲۵.۶ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است. این آمار نشان می‌دهد طی سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ تعداد جمعیت NEETهای کشور حدود ۲۷ درصد یا معادل ۱ میلیون نفر کاهش‌یافته است.
از آمار اصفهان داده‌ای در دست نیست اما ازآنجایی‌که در سال۹۵ نرخNEETدر اصفهان پایین‌تر از متوسط کشوری بوده، به‌رغم نرخ بالای بیکاری در استان نسبت به کشور، به‌تبع باید نرخ NEETهم در اصفهان کاهش‌یافته باشد. بااین‌وجود داده‌هایی وجود دارد که بر پایه آن می‌توان به این نتیجه رسید که تعداد جوانان"علاف"اصفهانی به نسبت جمعیت فعلی استان افزایش‌یافته است.طبق داده‌های گزارش"تعیین دستمزد منطقه‌ای" بازوی پژوهشی مجلس، در سال ۱۴۰۰نرخ مشارکت اقتصادی جوانان ۱۵تا۲۴ ساله اصفهانی حدود ۲۵درصد و تحصیل‌کردگان حدود۵۰درصد بوده که بر مبنای آن نرخ بیکاری همان سال جوانان ۱۵تا ۲۴سال در استان حدود۲۴درصد و تحصیل‌کردگان حدود۲۵رصد بوده است. نرخ مشارکت اقتصادی جوانان۱۵ تا ۲۴ سال اصفهانی در سال ۹۵حدود۴۰درصد بوده و این نرخ ۵سال بعد به زیر۳۰درصد سقوط کرده که نشانه عدم تمایل جوانان استان برای ورود به بازار کار است.
از سوی دیگر تعداد جمعیت این جوانان در کشور کاهشی بوده بطوری که بررسی تعداد جوانان در سن ۱۵ تا ۲۴ سال کشور نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ جمعیت این گروه سنی در ایران کاهش ۱۰ درصدی (۱.۳ میلیون نفر) داشته است. ازآنجایی‌که نرخ زادوولد در اصفهآن‌همواره از متوسط کشور کمتر بوده، بنابراین از تعداد این جوانان در استآن‌هم کاسته شده است.
درنهایت با توجه به داده‌های فوق می‌توان به این نتیجه رسید که هرچند به‌واسطه کاهش نرخ جمعیت، نرخ NEETاستان کاهش‌یافته اما به دلیل افت مشارکت اقتصادی در محدوده سنی فوق، تعداد جوانان علاف اصفهانی نسبت به جمعیت آن‌ها افزایشی بوده درعین‌حال که باید نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان در اصفهان که در سال‌های اخیر به دلیل کرونا و مسائل اقتصادی افزایش‌یافته را هم به داده‌های قبلی افزود که البته جزء آمارهای مگو بوده و قابل‌دسترسی نیست.
اما اگر به آمار کشور و کاهش تعدادNEETاکتفا کنیم، می‌توان دلیل آن را در افزایش تعداد دانشجویان جستجو کرد. در سال۹۵تعداد کل دانشجویان شاغل به تحصیل در اصفهان۳۵هزار نفر اعلام‌شده بود که این نرخ در سال جاری۲۰۳هزار نفر ثبت‌شده است!
رشد بیکاری پنهان
داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد نرخ بیکاری پنهان اصفهان در سال۹۵ بیش از نرخ بیکاری اعلام‌شده و حدود۲۶درصد بود. نرخ بیکاری استان در این سال۱۲درصد گزارش شد. از وضعیت نیروهای کار در کشور در سال۹۵می‌توان حوزه‌های مختلف بیکاری پنهان را شناسایی کرد. در این سال۲میلیون و ۲۶۱هزار نفر اشتغال ناقص داشته،۳میلیون و۲۱۳هزار نفر بیکار بوده، ۵۴۲۱نفر دارای تحصیلات عالی بدون درآمد و در آستانه ورود به بازار کار قرار داشته‌اند. بنابراین جمعیت بیکاران واقعی در سال یادشده بیش از ۵میلیون نفر بوده و این در حالی است که تعداد بیکاران طبق فرمول‌های موجود ۳میلیون و ۲۱۳هزار نفر اعلام‌شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام می‌کند در سال‌های اخیر نه‌تنها سن ورود به بازار کار افزایش‌یافته که در سال‌های اخیر نرخ مشارکت کل کشور و جمعیت جوان ۱۵ تا ۲۱ ساله روندی نزولی داشته است. این پدیده به‌رغم روند افزایش جمعیت جوان رخ‌داده که یکی از دلایل آن تغییر مسیر انتخاب جوانان از بازار کار به سمت تحصیلات دانشگاهی است. ریشه این ترجیح و انتخاب به بیش از ۳۰سال قبل و تاسیس دانشگاه آزاد بازمی‌گردد، دانشگاهی که یکی از نتایج راه‌اندازی آن به تعویق افتادن حضور جوانان در بازار کار بود. پیامدهای منفیNEET فقط به هزینه‌های گزاف اقتصادی محدود نمی‌شود بلکه پیامدهای اجتماعی و سیاسی آن‌هم دامن‌گیر جوامع می‌شود. طرد اجتماعی و کاهش مشارکت این جوانان در جامعه به همراه افزایش بیگانگی آن‌ها با هنجارها و ارزش‌های اجتماعی، زمینه را برای انحراف و ارتکاب جرایم مختلف فراهم می‌کند. ازآنجایی‌که بسیاری از این جوانان نمی‌توانند در بازار کار مشارکت داشته باشند در معرض خطر طرد اجتماعی هم قرار دارند. گروه زیادی ازNEETها ازنظر اقتصادی به سایر افراد شاغل وابسته هستند که افزایش بار تکفل این افراد را باعث شده‌اند. نتیجه طولانی‌مدت این وابستگی به گسترش فقر نسبی و حتی فقر مطلق منجر می‌شود.
افزایش مهاجرت از کشور، رشد اقتصاد سایه و زیرزمینی و قاچاق، استقبال از جایگاه شغلی رانندگان اینترنتی، افزایش دست‌فروشان و رشد آمار آسیب‌های اجتماعی فقط بخشی از پس‌لرزه‌های بی‌توجهی به بیکاری پنهان در جامعه بوده است.
