نابرابری زیاد شد
اصفهان در دره شکاف درآمدی
استاندار جدید اصفهان در حالی در کسوت "شهردار" دومین کلان‌شهر کشور را ترک کرد که شهرداری آن توان تامین هزینه‌هایش را از جیب مردم داشت و اصفهان از آلودگی هوا و نبود آب رنج می‌برد. اصفهانی که مهم‌ترین دغدغه‌اش سه‌شنبه‌های بدون خودرو و همه‌گیری استفاده از دوچرخه بود، حالا در حالی پذیرای جمالی نژاد شده که علاوه بر مشکلات گذشته، در تله تورم، فلاکت و ضریب جینی چنان گرفتار آمده که نامش همواره در رده‌های بالای جدول کشور قرار می‌گیرد. جمالی نژاد و تیمش به‌عنوان نماینده عالی دولت در اصفهان در بدو ورود باید فکری به حال جیب خالی مردمی بکند که حتی نام "برخوردار" را هم یدک نمی‌کشند.
وقتی در رفاه بودیم!
یکی از شاخص‌هایی که نشان‌دهنده وضعیت درآمدی در سطح جامعه است، ضریب جینی است. ضریب جینی ازجمله شاخص‌هایی است که می‌توان با استفاده از آن وضعیت توزیع درآمد در یک جامعه را سنجید.هر چه عدد این شاخص به صفر نزدیک‌تر باشد به‌منزله برابر بودن درآمدها در جامعه است و هر چه به یک نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده آن است که شکاف درآمدی در جامعه تشدید شده است. به عبارت بهتر، اگر همه افراد جامعه به یک اندازه درآمد داشته باشند، ضریب جینی معادل صفر و اگر تمام درآمدها تنها به یک نفر برسد، ضریب جینی یک است که این بدترین حالت ممکن خواهد بود.ضریب جینی را نمی‌توان به‌عنوان شاخص رفاه خانوارها در نظر گرفت. این ضریب سنجشی برای فاصله درآمد خانوارها و توزیع درآمدهاست که نشان می‌دهد چقدر درآمدها به سمت برابر شدن یا نابرابری پیش رفته است. بنابراین این ضریب به‌تنهایی نمی‌تواند شاخصی برای نشان دادن رفاه در یک جامعه باشد چراکه در کنار شاخص ضریب جینی پایین درصورتی‌که درآمد سرانه کشور بالا باشد می‌توان گفت برابری در جامعه وجود دارد و مردم نیز درآمد بالایی دارند.
اطلاعات منتشرشده در خصوص تغییرات ضریب جینی که توسط مرکز آمار ایران منتشرشده نشان می‌دهد این ضریب برای کل کشور در سال ۱۳۹۹ رقم ۰.۴۰ بود که در سال ۱۴۰۰این ضریب به۰.۳۹۳ رسیده و حدود یک درصد افت داشته است.همچنین ضریب جینی خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۹ رقم۰.۳۸۳ بود که این میزان در سال ۱۴۰۰ به ۰.۳۷۵ رسید و تقریبا یک درصد کاهش داشت.در اصفهان اما موضوع متفاوت است. ضریب جینی از سال۹۷تا۱۴۰۰در مناطق شهری اصفهان نسبت به کشور و تهران روند کاهشی داشته و از ۰.۳۴۷در سال۹۷ به ۰.۲۹۱در سال۱۴۰۰ رسیده است. در حالی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی این افت را نشانه بهبود رفاه و رشد درآمدها در اصفهان می‌دانستند اما دنیای اقتصاد در یک گزارش تحلیلی ثابت کرد که دلیل اصلی افت ضریب جینی در اصفهان، افزایش فقر ناشی از کاهش درآمد طبقه مرفه و دهک‌های بالای درآمدی ساکنان اصفهان و یا خروج و مهاجرت سرمایه‌داران و سرمایه از استان بود.
تاثیر تورم بالا بر رفاه و فلاکت اصفهان
مرکز آمار ایران به‌تازگی طی گزارشی ضریب جینی خانوارهای ایرانی در سال ۱۴۰۲ را منتشر کرد که بر اساس آن، این ضریب برای خانوارهای کل کشور ۰.۳۹۷۹ است که در مقایسه با سال قبل ۰.۰۱۰۲ افزایش نشان می‌دهد. در گزارش جدید تهران، اصفهان، فارس و کرمانشاه ازجمله استان‌هایی با اختلاف درآمدی زیاد و نابرابری بالا قرار گرفتند که درجه نابرابری آن‌ها ۳۵ تا ۴۰درصد برآورد شد.
شاخص ضریب جینی هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت با متغیرهای نرخ تورم و نرخ بیکاری رابطه مثبت و معنادار و با متغیرهای درآمدهای مالیاتی و درجه باز بودن اقتصاد رابطه منفی و معنادار دارد.
نرخ بیکاری در اصفهان همواره افزایشی بوده و اگر کاهشی رخ‌داده هم به دلیل افت نرخ مشارکت اقتصادی رخ‌داده و بنابراین کاهش نرخ واقعی و تاثیرگذار نبوده است. اصفهان با نرخ تورمی بالاتر از متوسط کشور و در ماه‌هایی رتبه اول تورمی کشور، دچار افت رفاه شده به‌طوری‌که جایگاه ۶سال گذشته خود را در بین استان‌های مرفه ازدست‌داده و از پله چهارم به رتبه هشتم کشور سقوط کرده است.
.مرکز پژوهش‌های مجلس در تابستان ۹۷ خط فقر ماهانه و نرخ رشد آن در شهرها را برآورد کرد. طبق این داده‌ها خط فقر سرانه در اصفهان۵۵۱هزار تومان، خط فقر خانوار ۴ نفره ۱۴۸۹۰۰۰ تومان و نرخ رشد آن نسبت به تابستان سال ۱۳۹۶، ۲۵.۸درصد بود که این شاخص بیش از متوسط کشور گزارش شد.در بهار۹۷خط فقر سرانه در اصفهان ۴۸۶هزار تومان و همچنین خط فقر خانوار چهارنفره۱۳۱۲۰۰۰تومان گزارش شد که در مقایسه با شاخص تابستان همان سال خط فقر سرانه و خط فقر خانوار چهارنفره حدود۱۰۰هزار تومان افزایش‌یافته که نشانه قرار گرفتن افراد بیشتری در زیرخط فقر در سال گذشته است.به گواه مرکز پژوهش‌های مجلس، نام اصفهان در تابستان سال ۹۷نسبت به مدت‌زمان مشابه سال۹۶در میان استان‌هایی قرار گرفت که بیشترین رشد خط فقر را داشته‌اند.
دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش دیگری با عنوان» وضعیت فقر و ویژگی‌های فقرا در دهه۹۰ «که خرداد ۱۴۰۲ منتشر کرد، به بررسی چرایی ایجاد فقر در اقتصاد ایران پرداخت. داده‌های این پژوهش تایید می‌کند که خط فقر در استان و شهر اصفهان در سال‌های اخیر جهش داشته و خط فقر سرانه از حدود۵۰۰هزار تومان سال۹۷ به یک‌میلیون و ۴۸۰هزار تومان در سطح استان و دو میلیون و دویست هزار تومان در سطح شهر اصفهان در سال۱۴۰۰رسیده است. همچنین خط فقر سرانه استان ۱۷۵۳هزار تومان تعیین‌شده که نشانه خزیدن تعداد بیشتری از مردم اصفهان به زیرخط فقر است.
ازآنجایی‌که هزینه سرانه خانوارهای شهری هر استان معیاری از سطح رفاه شهروندان ارائه می‌دهد، بنابراین رشد هزینه‌ها باعث شد که اصفهان از پله چهارم استان‌های مرفه کشور در سال۹۶به پله هشتم کشور در سال۱۴۰۰ سقوط کند.
شاخص فلاکت، رفاه جامعه را به‌صورت مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. این شاخص بین سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ نزولی بوده و از ۴۳.۲ درصد به ۱۹.۳ درصد کاهش یافت.از سال ۱۳۹۶ رشد این شاخص آغاز شد و از ۲۰.۳ درصد به۳۸.۵درصد در سال ۱۳۹۷ رسید. طبق جدیدترین داده‌های منتشرشده، شاخص فلاکت در استان ۴۹.۴ است که پس از کرمانشاه رتبه دوم بیشترین سطح از شاخص فلاکت را در اختیار دارد.
تورم با شکاف طبقاتی رابطه مستقیم دارد. رشد اقتصادی منفی، کاهش قدرت خرید، بیکاری بنگاه‌های اقتصادی و کاهش سرمایه‌گذاری به شکاف طبقاتی، کاهش سرمایه اجتماعی، فساد اقتصادی و درنهایت به آسیب‌ها و بروز جرایم منجر می‌شود. تورم لجام‌گسیخته، طبقه متوسط را حذف، طبقه پایین را پرجمعیت و دهک‌های بالا را کم‌جمعیت و پولدارتر می‌کند.
کاهش شادی
شکاف طبقاتی فارغ از مباحث اقتصادی، ردپاهای درشتی را نیز در جامعه برجای می‌گذارد. بدون شک میزان درآمد و وضعیت اشتغال و رفاه یک فرد یا خانواده بر سطح نشاط آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. به تبع افزایش نابرابری می‌تواند سطح شادی و احساس خوشبختی همه شهروندان را کاهش دهد! بنابراین اگر سطح درآمد دهک‌های پایین جامعه افزایش یابد اما نرخ ضریب جینی یا میزان نابرابری همچنان بالا باشد، احساس خوشبختی، امنیت و شادی در آن جامعه کاهش می‌یابد. شادی و رفاه یک حس نسبی است و در مقایسه با سایر عوامل ایجاد می‌شود. وقتی دهک پایین جامعه توان سیر کردن شکم خود را ندارد و نمی‌تواند خودروی دست چندم خریداری کند و در مقابل شاهد کورس ماشین‌های میلیاردی در سطح خیابان است، رویای رسیدن به یک زندگی مطلوب را دور از دسترس می‌بیند و بنابراین رضایتش از زندگی کاهش می‌یابد. در سال ٩٥ به‌طور متوسط دهک‌های اول، دوم و سوم ١٣ میلیون تومان و دهک‌های هشتم، نهم و دهم ٧٨ میلیون تومان برای زندگی روزمره هزینه کرده‌اند. اختلاف هزینه، اختلاف طبقاتی را نشان می‌دهد. اختلاف طبقاتی، خشم را تلنبار می‌کند و درنهایت آمار خشونت را روی منحنی صعودی می‌برد.
نابرابری که افزایش یابد حتی با رشد اقتصادی مثبت و افزایش ثروت هم حال مردم خوب نمی‌شود چون منفعت‌ها عادلانه توزیع نشده است. پس‌لرزه حال بد جامعه دور تسلسل باطلی است که آینده اقتصاد یک کشور و استان و شهر را متاثر می‌کند.
