فصل سرد سیمان
سیمان در رکود
رکود بازار سیمان و کاهش سطح تقاضا پیامدی است از گرانی صددرصدی این محصول که در عرض ۳ ماه رخ داد.
افزایشی که نرخ سیمان را به‌یک‌باره از هر پاکت ۵۰ هزارتومانی تا بیشتر از ۱۵۰ هزار تومان هم رسانید. محصولی که از عمده‌ترین واصلی‌ترین پایه‌های ساختمان‌سازی است و قطعا نوسانات تولیدی و قیمتی آن برای فعالان ساخت‌وساز اهمیت زیادی دارد.
به‌طوری‌که سازندگان و خریداران باوجوداین قیمت گزاف ،نسبت به مصرف سیمان ،منصرف و همین موضوع موجب کسادی شدیدی در این بخش شده است.
قابل‌تأمل آن‌که در طول همین مدت،صادرات این محصول پرمشتری به بازارهای هدف نیز با کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصدی روبرو بوده است.
چرا سیمان گران شد؟
حدود ۸۰ واحد تولیدی فعال سیمان در ایران وجود دارد که با ظرفیت تولید بیش از ۹۰ تن در سال مشغول به فعالیت‌اند.
میزانی از تولید که نشان می‌دهد علاوه بر تامین نیاز داخل ، سیمان دارای چند بازار صادراتی نیز در خارج از کشور هم است.
اما موضوعی که در این سال‌های اخیر در رابطه با صنعت سیمان مطرح بوده رکود و نوسان شدید نرخ این محصول پرتلاطم در بازار آن است. به‌طوری‌که هر از چند گاهی اخباری از گرانی سیمان منتشر می‌شود به این دلیل که تولیدکنندگان روند افزایش قیمت آن را متناسب با نرخ تورم نمی‌دانند.
در چندماهه اخیر نیز، سیمان وارد فاز دیگری از گرانی‌ها شده است که فعالانش آن را بی‌سابقه می‌خوانند.
در ارتباط با گرانی و رکود سیمان ،دیدگاه عده‌ای آن است این شرایط ،بیشتر از هر موردی به توقف‌هایی مرتبط است که پیرو خاموشی‌ها درزمینهٔ تولید و عرضه سیمان در چندماهه بهار و تابستان ایجاد شد. به‌علاوه نزدیک بودن فصل سرما و کمبود سهمیه گاز برای کارخانه‌ها دوباره موجب تکرار این چرخه می‌شود که کاهش تولید و درنتیجه افزایش قیمت منتهی است.
دبیر انجمن سیمان می‌گوید: رشد بهای این کالا در یک سال اخیر به خاطر ناترازی انرژی و محدودیت‌های اعمال‌شده بر این صنعت بوده است که طبیعتاً به زیان دیدن تولیدکننده‌های سیمان منجر شده است.
علی‌اکبر الوندیان می‌افزاید: در خردادماه امسال، واحدهای سیمانی مشمول محدودیت در تأمین برق شدند و زمزمه قطع گاز نیز از نیمه پاییز به گوش می‌رسد. بنابراین واحدهای تولیدی در هر دو فصل گرما و سرما با بحران انرژی مواجه هستند.
در برابر این اظهارات ، برخی هم از ذخیره مناسب کلینکر و سیمان در انبار تولیدکنندگان می‌گویند که سطح عرضه این محصول را در ماه‌های خرداد، تیر و حتی مرداد قابل‌قبول و مطابق با نیاز بازار کرده و کمبودی را در تولید نداشتیم.
در این میان پور حاجت، دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان، می‌گوید: بنگاه‌های بزرگ اقتصادی کشور در حوزه سیمان به این افزایش قیمت‌ها دامن می‌زنند؛ به‌طوری‌که طی چند سال گذشته در زمستان بهانه گاز رادارند، در تابستان نیز قطعی برق را بهانه می‌کنند.
واضح آن‌که دلیل چالش صنعت سیمان، مشکلی فراتر از کمبود انرژی است. که البته همه بخش‌های اقتصاد کشور از آن رنج می‌برد.بی مدیریتی و واسطه‌گری عاملی است که برای حال‌وروز این ماه‌های صنعت سیمان ،از آن نام‌برده می‌شود.
واقعیت آن است عرضه سیمان در بورس و اختلاف قیمت سیمان در بورس و بازار آزاد به افزایش تقاضای کاذبی انجامیده که گویا هیچ حساب‌وکتابی هم برای آن نیست وازاین رو یک بازار رانتی را موجب شده است.
دراین‌باره ناصر محمدی مدیر تعاونی مصالح‌فروشان اصفهان به دنیای اقتصاد می‌گوید: از اسفندماه سال گذشته تا اکنون‌که از وصل شدن برق کارخانه‌ها حدود ۳ هفته می‌گذرد. قیمت سیمان از ۳۰ تا ۸۰ درصد افزایش نرخ داشته است که با هیچ منطق و توضیحی قابل توجیه نیست.
وی بیان می‌کند :از طرفی ساخت‌وساز در رکود قرار دارد بنابراین با مازاد تولید این محصول باید روبرو باشیم و از سویی عرضه سیمان در بورس و حضور دلالان، موجب کمبود سیمان و درنتیجه گرانی شده است.
و می‌افزاید:اتفاقی که منافع آن به سود واسطه‌ها و کارخانه‌داران و ضرر آن برای مصرف‌کننده است درحالی‌که قرار نیست تاوان تصمیمات نادرست را مردم دهند.
وی در پاسخ به انتشار خبرهایی مبنی بر کاهش قیمت در چند هفته اخیر اظهار می‌کند: بله سیمان ،کاهش قیمت چنددرصدی را داشته است اما در برابر افزایش نرخی که در این چند ماه تجربه کرده قابل قیاس نیست.
این فعال صنعت ساختمان در ارتباط با میزان تولید و سهم قطعی برق درافت تولید سیمان اظهار می‌کند: کم‌وبیش تولید حتی در دوران قطعی برق هم انجام می‌گرفت درواقع کارخانه‌داران کمبود برق و گاز را بهانه‌ای برای کاهش تولید و گرانی کرده‌اند. وی تأکید می‌کند: اگر دلیل گرانی سیمان،کمبود برق است چرا الآن باگذشت بیش از ۳ هفته از قطع نشدن برق ،همچنان سیمان به‌طور قطره‌چکانی به فروش می‌رسد. علت آن است که سیمان ،تولید می‌شود اما صلاح نیست که باعرضه زیاد به بازار ،قیمت پایه آن کاهش یابد.
محمدی بیان می‌کند :با این اوصاف تولید انجام می‌گیرد و باوجود کاهش ساخت‌وساز هم نباید کمبودی مواجه باشیم .اما متأسفانه باعرضه در بورس، بازار آن نابسامان شده است. زیرا سیمان ،بدون هیچ محدودیتی توسط دلالان خریداری و دپو و در زمان‌های قطعی برق و گاز با این بهانه که تولید کاهش‌یافته با نرخ بالایی عرضه می‌گردد.
وی می‌گوید :درحالی‌که قرار بر آن بود عرضه سیمان در بورس موجب شفافیت بازار این محصول شود و هر مصرف‌کننده‌ای بر طبق نیاز خود خریداری کند. اما شرایط موجود واقعیت دیگری را نشان می‌دهد.چراکه هر فردی به مقدار دلخواه ،امکان خرید سیمان را از طریق بورس داشته و می‌تواند آن را احتکار و در زمان‌های خاص باقیمت بالایی بفروشد .همین موضوع موجب نابسامانی این بازار را فراهم آورده است.
به گفته محمدی مقایسه‌ای بین قیمت فعلی سیمان با قبل از ورود به بورس ، نشان می‌دهد نرخ این محصول افزایش ۵ برابری داشته درصورتی‌که قرار بر شفایت بود اما گرانی چند برابری را شاهد هستیم.
این مسوول در پاسخ به اینکه گرانی سیمان بر قیمت نهایی مسکن چه تاثیری دارد اظهار می‌کند:افزایش نرخ مصالح ساختمانی از دو بعد مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت نهایی ساخت‌وساز تأثیرگذار است.
زمانی که مصرف‌کننده سیمان را نسبت به سال گذشته با افزایش بیش از ۵۰ درصد خریداری می‌کند. مشخص است حتی اگر تأثیر مستقیم چندانی هم بر قیمت ساخت نداشته باشد. اما به‌طور غیرمستقیم ازلحاظ روانی بر قیمت نهایی مؤثر است. ضمن آن‌که خواه‌ناخواه افزایش قیمت ۵ برابری این محصول نسبت به ۳ سال قبل ،به‌طور مستقیم هم بر قیمت مسکن ،اثرگذار است.
تولید بیشتر یا قطع دست واسطه‌ها
رونق بازار داخل و یافتن بازارهای هدف صادراتی کلید مشکل‌گشایی است که برای رونق هر محصولی به آن اتکا می‌شود.
آنچه چرخ صنعت را می‌گرداند و تولیدکننده را به ادامه مسیرش پرانگیزه تر می‌کند.
سیمان هم از همین محصولاتی است که در روزگار نه خیلی دور، مشتریان داخلی و خارجی آن فراوان بودند، اما مدت‌هاست در جدال باسیاست‌های نادرست ، آن رونق گذشته خود را ازدست‌داده است.
از نظر عده‌ای،دلیل این شرایط، مشخص بوده و راهکار گذر از این مشکل، افزایش تولید و تامین نیاز،عنوان می‌شود. اما در سوی دیگر افرادی،معتقدند کمبود جدی نیست چون ساخت‌وساز راکد است. مساله جدی اتفاقاتی است که از طریق عرضه نامحدود این محصول به دلالان رخ می‌دهد. افرادی که احتکار کننده این محصول و دلیل عمده برای آشفتگی بازار محسوب می‌شوند.
چه‌بسا در شرایطی که کارخانه‌ها با خاموشی روبرو نیستند. اما عرضه آن قطره‌چکانی و گرانی‌ها سرسام‌آور است که این موضوع ابهامات را پررنگ‌تر می‌کند.
