دنیای اقتصاد گذار پیش رو در استانداری اصفهان را بررسی می‌کند
استاندار شایسته اصفهان؟
گزینه‌ای برای اصفهان!
به‌تازگی عضو شورای راهبری اصفهان در گفتگو با یک پایگاه خبری از انتخاب ۵ چهره نامور حوزه سیاسی و اجرایی استان اصفهان به‌عنوان گزینه‌های پیشنهادی برای تصدی استانداری اصفهان خبر داده است. حیدر علی عابدی نماینده اصفهان در مجلس دهم می‌گوید:اولین اقدام کارگروه سیاسی، شناسایی افراد توانمند برای تصدی استانداری اصفهان بود و درنهایت در آخرین جلسه که بیش از ۳۰ نفر از کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه سیاسی شرکت داشتند ۵ نفر از افرادی که حائز شرایط معرفی به وزارت کشور جهت مسؤولیت استانداری اصفهان بودند در فرآیندی کاملا شفاف، دموکراتیک و مبتنی بر خرد جمعی انتخاب شدند و به‌زودی به دولت پیشنهاد می‌شوند. دکتر عباس رضایی، دکتر حسن فایضی، دکتر ایوب درویشی، دکتر ناهید تاج‌الدین و مهندس اسفندیار تاجمیری به ترتیب موفق به کسب تعداد رأی لازم شدند.
عابدی تاکید می‌کند که افراد معرفی‌شده در این روش به تأسی از شورای راهبری در تهران، تنها به‌عنوان گزینه‌های پیشنهادی ارائه می‌شوند و پذیرش یا عدم پذیرش آنان بر اساس صلاح‌دید وزرا و مدیران ارشد کشور بوده و شورای راهبری استان اصفهان به‌هیچ‌وجه قصد تحمیل نظرات مشورتی موردنظر خود را ندارد.
هرچند افراد فوق به‌عنوان گزینه‌های نهایی اعلام‌شده‌اند اما در محافل سیاسی از عباس رضایی، استاندار اسبق اصفهان به‌عنوان گزینه اصلی یادشده است. او پانزدهمین استاندار اصفهان و استاندار آخرین دولت روحانی بود که از ۲۰ آبان ۱۳۹۷ تا مهر۱۴۰۰نماینده دولت در استان اصفهان محسوب می‌شد. در دولت آخر روحانی، عباس رضایی، چهره کمتر شناخته‌شده رسانه‌ای به‌عنوان استاندار انتخاب شد. رضایی که سابقه پزشکی‌اش بر سابقه سیاسی‌اش غلبه دارد، متخصص دکترای ایمونولوژی بوده و هشت سال ریاست بر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بین سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ از مهمترین سوابق رضایی بود. او دقیقا در دوره‌ای بر مسند استانداری اصفهان نشست که ترامپ از برجام خارج شد.جهش‌های چندباره ارز، وضعیت نابسامان توزیع کالاهای اساسی، تولد دلار ۴۲۰۰، رشد نرخ بیکاری و تورم بالاتر از متوسط کشوری و وضعیت نابسامان تولید و صنایع در این دوران اتفاق افتاد.
البته او در گزارش عملکردش توضیح داد که از پاییز ۹۷ تا سال ۱۴۰۰ درصد بیکاری استان ۵.۲ درصد کاهش یافت و این کاهش نسبت به متوسط کشوری ۲.۹ درصد است. در این سه سال ۶۰۰ هکتار گلخانه در استان توسعه یافت و استفاده از پساب جهت آب موردنیاز صنایع نیز در این دوره اتفاق افتاد. بااین‌وجود اقتصاد اصفهان در این دوران، افت و کاهش را تجربه کرد. سهم استان در ارزش‌افزوده بخش صنعت در سال۹۰بالغ‌بر۱۱.۶درصد بود که در سال۱۴۰۰به ۱۰.۶درصد کاهش یافت.سهم ارزش‌افزوده فعالیت خدماتی مربوط به تامین جا و غذا در کشور در سال۹۷فقط۵.۹ درصد بود که در سال۱۴۰۰به۵.۱درصد
کاهش یافت.
پرده اول: اصفهان به‌وقت مهر۱۴۰۰
استاندار فعلی، اصفهان را در چه شرایطی از عباس رضایی تحویل گرفت؟ به گفته رییس وقت گروه اجرای طرح‌های آماری و سرشماری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اصفهان، بررسی شاخص فلاکت در این استان در سال‌های ۹۱ تا ۹۸ نشان می‌دهد که این نرخ از سال ۹۱ تا سال ۹۶ روند نزولی را طی کرد اما از سال ۹۷ صعودی شد. رستم پیرعلی در گفت‌وگو با ایرنا توضیح می‌دهد که شاخص فلاکت استان اصفهان به ترتیب از سال‌های ۹۱ تا ۹۸ عدد ۴۵.۱۶ ، ۴۳.۴ ، ۲۹.۷۶، ۲۴.۹۲، ۲۲.۸، ۲۲.۱۸ ، ۳۷.۳ و ۴۳.۲ را نشان می‌دهد.نرخ فلاکت از ۲۲.۱۸ در سال ۹۶ به ۴۳.۲درصد در سال۹۸رسید. این موضوع نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی استان از سال ۹۷ به سال‌های ۹۰ و ۹۱ بازگشته است.نرخ تورم استان اصفهان در بین سال‌های ۹۱ تا ۹۸ به ترتیب ۳۱.۴۶، ۳۲.۵، ۱۷.۳۶، ۱۱.۱۲، ۸.۲، ۷.۷، ۲۳.۷۳ و ۳۲.۶ و نرخ بیکاری در همین مدت به ترتیب ۱۳.۷، ۱۰.۹، ۱۲.۴، ۱۳.۸، ۱۴.۶، ۱۴.۴، ۱۳.۸ و ۱۰.۶ بود. مسوولان اقتصادی وقت استان در سال یادشده اعلام کردند برای کاهش نرخ بیکاری اصفهان تلاش کرده و تلاش‌ها به ثمر هم نشسته چراکه نرخ بیکاری استان از ۱۴.۴ درصد در سال ۹۷ به زیر ۱۰ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است.اما بر اساس گزارش مرکز آمار ایران نسبت اشتغال در استان اصفهان در بهار ۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل آن کاهش یافت و از ۴۱.۲ به ۳۶.۳ درصد رسید. اصفهان با نرخ بیکاری ۱۱.۹ درصد در بهار ۹۹ در مقایسه با سایر استان‌ها در رتبه دوازدهم قرار گرفت.
نرخ مشارکت اقتصادی استان در زمستان سال۹۹ ،۴۱.۴ درصد بود که در سال ۹۸ این نرخ۴۲.۸درصد ثبت شد. نسبت اشتغال در زمستان ۹۹ معادل ۳۷.۳ درصد و در زمستان ۹۸این نرخ۳۸.۴درصد بود. علی‌رغم کاهش نرخ مشارکت اقتصادی و نسبت اشتغال اما نرخ بیکاری زمستان ۹۹اصفهان۹.۸ درصد بود که در سال۹۸این نرخ۱۰.۳درصد ثبت شده بود.
در سال۱۴۰۰شهرستان اصفهان۴.۵۸درصد ارزش‌افزوده بخش بازرگانی کشور را در اختیار داشت و۲.۳۶درصد از ارزش‌افزوده کل کشور را تولید می‌کرد. نوسان سهم استان اصفهان از ارزش‌افزوده بخش بازرگانی کشور در سال‌های اخیر و کاهش نرخ رشد سالانه ارزش‌افزوده بخش بازرگانی استان به دلایل کمبود شدید زیرساخت‌های بازرگانی ازجمله سیلو، انبار و به‌ویژه سردخانه، ضعف شدید خدمات جانبی بازرگانی ،عدم ثبات در قوانین و مقررات مربوط به حوزه بازرگانی و... اتفاق افتاد. کاهش سهم استان از ارزش‌افزوده بخش صنعت و معدن کشور، کاهش درجه اهمیت این بخش‌ها در اقتصاد استان، سطح پایین فناوری در صنایع شهرستان اصفهان، کیفیت نسبتا پایین نیروی انسانی در صنایع شهرستان، عدم ارتباط اقتصادی صنایع سنگین استان با اقتصاد شهرستان، بحران آب در شهرک‌های صنعتی و... ازجمله معضلات اساسی بخش صنعت و معدن استان اصفهان بود. به دلایلی که ذکر شد در سال‌های پایانی دهه۹۰ ،۵۰ درصد اقتصاد استان در بخش خدمات فعال بود و به همین دلیل در پاندمی کرونا بیشترین آسیب اقتصادی را متحمل شد به‌طوری‌که به گواه آمارهای اتاق بازرگانی اصفهان، ۱۲ تا ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی استان براثر کرونا از دست رفت.
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان، در سال ۱۴۰۰وضعیت استان را بحرانی توصیف کرد: بیش از ۹۸ درصد سطح استان اصفهان با خشک‌سالی بسیار شدید مواجه است. چاه‌های اطراف زاینده‌رود خشک و کم آب‌شده، بیشتر چشمه‌ها و قنوات با ۵۰ درصد خشکی مواجه شده و ۳۵۰ روستای استان با تانکر آب‌رسانی می‌شود.همچنین ۱۲ هزار هکتار از باغات استان در معرض تنش خشکی قرار دارند و بخش بزرگی از زمین‌های زراعی کشت نشده است.۱۶ کانون گردوغبار با وسعت یک‌میلیون و ۹۰ هزار هکتار مترمربع در استان فعال است. در سال یادشده، پدیده فرونشست زمین سالانه در استان اصفهان با میانگین ۳۰ سانتیمتر نشست سطح زمین گزارش شد. تا مهر ۱۴۰۰اصفهان روز پاک نداشت. در سال ۱۴۰۰سطح زیر کشت گندم دیم حذف و سطح زیر کشت گندم آبی در استان ۵۰ درصد کاهش یافت.خشک‌سالی و عدم پرداخت به‌موقع پول خرید تضمینی به کشاورزان به همراه وضعیت بحرانی بازار نهاده‌ها باعث شد تا کشاورزان اصفهانی نزدیک به ۶ هزار هکتار از مزارع گندم خود را، قبل از آنکه به خوشه برسد به چرای دام اختصاص دادند!حدود ۲۵ هزار هکتار اراضی سطح زیر کشت شرق استان اصفهان کاهش یافت و همه این موارد به کاهش نقش بخش کشاورزی درGDPاستان منتهی شد.
در سال یادشده، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان سهم اصفهان از۵ هزار طرح ملی و ۶۵ هزار طرح استانی نیمه‌تمام در کشور را ۳هزار طرح اعلام کرد و راه و شهرسازی استان از شناسایی ۲۳ پروژه نیمه‌کاره بالای هفت سال سن در اصفهان خبر داد.
پرده دوم: اصفهان به افق۱۴۰۳
و حالا استاندار جدید اصفهان چه استانی را تحویل می‌گیرد؟شواهد نشان می‌دهد که نرخ تولید ناخالص داخلی استان نسبت به سه سال قبل افت کرده است. طبق داده‌های سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اصفهان، میزان تولید ناخالص داخلی این استان را در سال ۱۴۰۰ ،حدود ۴۳۵ هزار میلیارد بوده که تقریباً ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌داد و از این لحاظ در جایگاه سوم میان استان‌های مختلف قرار داشت. اما به گفته محمدرضا گل احمد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی اصفهان، این نرخ در تابستان ۱۴۰۲ به ۵.۸ درصد از GDP کشور افت کرده تا اصفهان در رتبه هفتم کشور قرار بگیرد. طبق آخرین گزارش مرکز آمار، نرخ تورم ماهانه، نقطه‌به‌نقطه و سالانه اصفهان در تیر و مرداد امسال بالاتر از نرخ تورم کل کشور است. نرخ بیکاری اصفهان نیز بالاتر از متوسط کشوری قرار دارد، به طوری که این نرخ در بهار امسال در اصفهان۸.۳درصد و در کشور۷.۷درصد ثبت‌شده است.نرخ مشارکت اقتصادی استان هم در بهار امسال پایین‌تر از رقم کشوری آن بوده و۴۰.۲برای اصفهان و در کشور۴۱.۲ثبت‌شده است.
نسبت اشتغال، شاخص مهم دیگری است که نشان می‌دهد چند درصد جمعیت حاضر در محدوده سن کار، شاغل هستند. این محدوده در ایران ۱۵ سال و بیشتر تعیین‌شده. نسبت اشتغال در بهار ۱۴۰۳ نسبت به بهار سال گذشته، در کل کشور افزایشی بوده اما در اصفهان روند کاهشی را تجربه کرده است. اما این شاخص در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل از آن، هم در کل کشور و هم در اصفهان افزایشی شده بود. نسبت اشتغال اصفهان هم از متوسط کشوری آن پایین‌تر بوده و ۳۶.۸ درصد جمعیت ۱۵ساله و بیشتر این استان، شاغل بوده‌اند که یک و هشت‌صدم درصد کمتر از بهار سال گذشته است.
بر اساس گزارش مرکز آمار، شاخص فلاکت در کل کشور در سال گذشته، ۴۸.۸ واحد بوده؛ درحالی‌که این عدد برای اصفهان حدود ۵۵.۵ اعلام شد.در بهار امسال نیز این شاخص برای کل کشور به حدود ۴۴ واحد رسیده؛ درحالی‌که اصفهان در بین استان‌های با حدود ۵۰.۹ واحد فلاکت قرار دارد و ازجمله استان‌هایی با بیشترین سطح شاخص فلاکت محسوب می‌شود. به‌عبارت‌دیگر اصفهان در رتبه دوم بالاترین نرخ فلاکت قرارگرفته است.آن‌گونه که اکوایران گزارش داده است، شاخص فلاکت از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ در کل کشور ۲۹.۵ واحد افزایش‌یافته؛ درحالی‌که این میزان در مورد اصفهان حدود ۳۴ واحد بوده است.
استقرار صنایع آلاینده و انرژی بر در این استان، اصفهان را با معضل آلودگی، تولید گردوغبار و افزایش بیماری‌های ناشی از آن و همچنین کم‌آبی مواجه کرده است. کشاورزان در شرق و غرب این استان، با بسته شدن دوره‌ای مسیر زاینده‌رود به نبود آب معترض هستند.
محیط کسب‌وکار نیز در اصفهان ازنظر کارآفرینان و فعالان اقتصادی این استان در بهار امسال نسبت به زمستان و مدت مشابه سال قبل بدتر شده است. بر اساس گزارش اتاق ایران، نمره محیط کسب‌وکار اصفهان ۶.۱۷ واحد است که بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد و نسبت به فصل قبل ۱.۱۸ درصد و نسبت به بهار ۱۴۰۲، در حدود ۴.۷۹ درصد تغییر داشته (مثبت بودن درصد تغییرات به معنای بدتر شدن وضعیت نسبت به دوره گذشته است.) وضعیت فرونشست بدتر شده و اخیرا، محمد درویش فعال و کنشگر محیط‌زیست، هشدار داده است بر اساس پژوهش‌های موجود، اصفهان خوش‌بینانه در سال ۱۴۱۸ و بدبینانه در سال ۱۴۰۹ باید تخلیه شود. همین امروز نیز ناترازی آب به عاملی برای مهاجرت اهالی اصفهان به دیگر استان‌ها تبدیل شده است.
اصفهان فعلی حاصل دست‌پخت و گپ و گعده‌های استانداران، نمایندگان و طیف‌های مختلف سیاسی این استان است. استانی که از فرط مشکلات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و زیست‌محیطی، دچار اختلال عملکرد و تنگی نفس مزمن شده و حالا برای گام نهادن به مرحله بهبود و سپس نقاهت به وزنه‌ای بومی با کارنامه مدیریتی و اقتصادی قوی و قابل‌توجه نیاز دارد. درواقع فصل آزمون‌وخطا، تعارف‌های سیاسی و منفعت‌های حزبی برای اصفهانی که تنی بیمار و رنجور دارد، گذشته است.
