تجهیزات پزشکی در دام ارز ترجیحی
این مساله را در بازار تجهیزات پزشکی کشور نیز شاهدیم به‌گونه‌ای که تمامی‌فعالان صنعت تجهیزات و ملزومات پزشکی از شرایط حاکم بر این بازار ناراضی هستند. در واقع میتوان گفت که قیمت‌گذاری دستوری علاوه‌بر تحمیل هزینه‌های سنگین به تولیدکنندگان، موجب از بین رفتن قدرت رقابت‌پذیری تولید، نداشتن سوددهی مناسب، و درنهایت تعطیلی یا تولید با ظرفیت پایین واحد‌ها می‌شود که عواقب بعدی آن نیز فرار سرمایه‌گذاران از حوزه تولید تجهیزات پزشکی خواهد بود. تمامی کارشناسان اقتصاد سلامت و همچنین فعالان صنعت تجهیزات پزشکی بر این باورند که قیمت‌گذاری دستوری و ممانعت از تعیین قیمت محصولات در بازار عرضه و تقاضا، دست تولیدکنندگان را برای فعالیت و تولید محصولات با کیفیت می‌بندد، مانع رقابت سالم شده و درنهایت سلامت مصرف‌کنندگان را به مخاطره می‌اندازد.
تعداد شرکت‌های تولیدی تجهیزات پزشکی طی پنج سال اخیر چهار برابر شده است
احمد مسلمی/ رییس انجمن متخصصان تجهیزات پزشکی کشور
طی پنج سال اخیر تعداد شرکت‌های تولیدی تجهیزات پزشکی چهار برابر شده و در حال حاضر حدود ۲هزار شرکت تولیدی تجهیزات پزشکی داریم و در اوج تحریم‌ها و طی پنج سال گذشته، تولید تجهیزات پزشکی در کشور رشد چهار برابری داشته که نزدیک به ۵۰ درصد نیاز ملزومات مصرفی و دستگاه‌های تجهیزات پزشکی را از محل تولیدات داخلی رفع می‌کند.
در این میان حوزه تجهیزات پزشکی تنها صنعتی است که بالای ۹۹ درصد آن با بخش خصوصی است و این به معنای مشارکت مردم در این حوزه است درحالی‌که بیش از ۶۵ درصد صنعت دارو دولتی است.
این آمارها در حالی عنوان می‌شود که ایران در منطقه خاورمیانه یکی از قوی‌ترین کشورها در بحث تولید تجهیزات پزشکی است و شاید تنها رقیب‌مان در این زمینه ترکیه باشد. این موضوع را باید متذکر شد تنوع و تعداد تولیدات داخلی در این بخش از کشور ترکیه بالاتر است اما ترکیه صادرات بیشتری دارد.
در خصوص توانمندی‌ها تولیدات داخلی تجهیزات پزشکی باید گفت هم‌اکنون جدیدترین محصولات دستگاه‌های الکتروشوک، دستگاه‌های بیهوشی و شتاب‌دهنده‌های خطی و ایمپلنت‌های ارتوپدی و ... که تعداد کمی‌از کمپانی‌های دنیا آن را تولید می‌کنند، در ایران نیز تولید می‌شود و توانمندی آن وجود دارد وهمین موضوع باعث افتخار کشور در حوزه تجهیزات پزشکی است.
به‌رغم تمامی موارد چالش‌های این حوزه بیشمار است که تعدادی از این دغدغه‌ها شامل تعدد اداره‌ها و سازمان‌های دخیل در حوزه تجهیزات پزشکی به ویژه در خود وزارت بهداشت مشکلاتی و ناهماهنگی‌هایی را به دنبال دارد؛ به طوری که در وزارت بهداشت، معاونت‌های درمان و غذا و دارو، امور بازرگانی و هیات امنای ارزی متولی تجهیزات پزشکی هستند که در مواردی هم با یکدیگر هماهنگ نیستند و از طرف دیگر هم با بانک مرکزی، سازمان ملی استاندارد و ... در ارتباط هستیم و یک تولیدکننده باید از همه این نهادها مجوز بگیرد که همین موضوع کار را سخت می‌کند و دود آن به چشم تولیدکننده می‌رود. در سال ۱۳۸۴ به مدت حدود پنج سال مرکزی در وزارت بهداشت تشکیل شد که همه این بخش‌ها ذیل آن قرار گرفتند و لازم است این سازمان مجددا تشکیل شود.
و اما نقد ما این است که «کمترین میزان استفاده از ظرفیت بخش خصوصی از سوی وزارت بهداشت صورت می‌گیرد»، به همین دلیل فعالیت شرکت‌ها ی این حوزه سخت‌تر شده و به جای استقبال از برون سپاری فعالیت‌ها، کمترین میزان استفاده از ظرفیت بخش خصوصی صورت می‌گیرد.
از دیگر چالش‌های این حوزه میتوان به مبحث مهاجرت نخبگان اشاره و بر لزوم توجه و حمایت از این افراد در حوزه تجهیزات پزشکی تاکید کرد.
همچنین عدم گردش سرمایه از دیگر چالش‌های حوزه تولید تجهیزات پزشکی است که طبیعتا تولیدکنندگان در چنین شرایطی متضرر می‌شوند.
یادآور می‌شوم امسال استقبال خوبی از این نمایشگاه شده است و بیش از ۶۱۰۰ شرکت در ۱۲ سالن نمایشگاه ثبت نام قطعی کرده‌اند که ۴۰ درصد آن تولیدکننده هستند. پارک علم و فناوری امسال متولی برگزاری این نمایشگاه است و نمایشگاه امسال ۶۰۰ رویداد جنبی دارد. همچنین قرار است ۸۰ هیات خارجی در این نمایشگاه شرکت داشته باشند و ۵۵ شرکت خارجی از ۱۲ کشور از جمله چین، روسیه، امارات، سوییس، اتریش، ژاپن و ... در نمایشگاه شرکت دارند.
نابرابری در ارز تخصیصی به تولید و واردات تجهیزات پزشکی
عبدالرضا یعقوب‌زاده/ رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی
نابرابری میان ارز ترجیحی تخصیصی به تولید و واردات تجهیزات پزشکی در این بازار مشهود است و امیدواریم حذف ارز دولتی از حوزه تجهیزات پزشکی انجام شود.
باعث تاسف است که همچنان درگیر موضوعی هستیم که بسیار ابتدایی و قابل حل است و آن هم ارز یارانه‌ای وارداتی در حوزه تجهیزات پزشکی است؛ چراکه تولیدکنندگان داخلی در میدان رقابت باید با تولیدکننده‌های خارجی بجنگند اما تولیدات باید با مواد اولیه‌ای صورت گیرد که با ارز آزاد است.
حدود دو سال است که ارز ترجیحی برای دارو حذف شده است، اما همچنان برای تجهیزات پزشکی برقرار است، و این موضوع باعث نگرانی است که به واردات محصولی که تولید داخلی دارد، یارانه داده می‌شود. واردات اشکالی ندارد و جایی که تولید داخل نتواند نیاز را به صورت کامل برطرف کند، قاعدتا از طریق واردات جبران می‌شود، اما نابرابری ارز تخصیصی میان تولیدکننده و واردکننده تجهیزات پزشکی اشکال دارد واین فاجعه‌ای برای تولید تجهیزات پزشکی است.
در این بین نباید فراموش شود حوزه تولید تجهیزات پزشکی با جان افراد در ارتباط است و از طرفی هم با پزشکانی در ارتباط هستیم که بسیار سخت‌گیر هستند؛ در چنین شرایطی تولیدات تجهیزات پزشکی از نظر کیفیت به جایی رسیده که پزشکان آن را قبول دارند و در مراکز مختلف درمانی به کار گرفته می‌شود و تولیدات داخلی با وجود ناملایمات توانسته همچنان ادامه دهد.
همچنین باید یادآور شوم پتانسیل اصلی شرکت‌های تولیدی تجهیزات پزشکی در جذب نخبگان است و وجود سیاست‌های اعمالی در کاهش یا حذف ارز ترجیحی، نمی‌دانم چرا ارز تجهیزات پزشکی برداشته نمی‌شود.
ابرچالش‌های حوزه تولید تجهیزات پزشکی
محمدرضا کمپانی/ نایب رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی
تقریبا سالانه 9 الی 10 هزار تخت بیمارستانی به مجموعه تخت‌های بیمارستانی کشور اضافه می‌شود که بی‌تردید این تخت‌ها باید به تجهیزات مربوطه مجهز شوند. در حال حاضر تامین 90 درصد تجهیزات بیمارستانی از تولیدات داخلی است.
زمانی که نیازها تقسیم‌بندی و هدفمند شوند و تضمین خرید نیز ایجاد شود، در تولید نیز در کیفیت و در کمیت، اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.
هرچند میزان صادرات تجهیزات پزشکی کشور در این حوزه پایین است، اما قطعات و دستگاه‌های تولیدی ایران به 40 کشور دنیا صادر می‌شوند و این در شرایطی است که در تمام دنیا استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای تجهیزات پزشکی اعمال می‌شود؛ بنابراین ما در بخش صادرات نیز راهی را رفته‌ایم که هر شرکت بزرگ یا کوچک دنیا نیز رفته است.
البته از زمان تاسیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی در کشور از سال 89 هم‌افزایی در بخش تجهیزات پزشکی کشور مثال زدنی است و در این حوزه نیروی انسانی با ایثار و از خودگذشتگی و به‌رغم همه چالش‌ها، فعال است و پیش می‌رود و نخبگانی هستند که جذب بخش تجهیزات پزشکی می‌شوند.
در میان تمام مشکلات، ارز ترجیحی را به عنوان ابر چالش حوزه تولید تجهیزات پزشکی خواند و تنها جایی که می‌تواند این مشکل را حل کند، سازمان برنامه و بودجه است. مبحث دیگر نیز مربوط به صدور مجوز و پروانه‌های ساخت است؛ حضور همزمان معاونت درمان و سازمان غذا و دارو در این زمینه باعث شده که صدور مجوزها کُند پیش رود و برای صدور مجوز مدت زیادی وقت لازم باشد؛ این درحالیست که این موضوع می‌تواند به صنعت لطمه وارد کند.
