جهش توسعه وسط کویـر!
داریوش مجد: سرمایه صندوق سرمایهگذاری ملی عربستان تا ۲۰۲۲ حدود ۶۵۰ میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شود که تا ۲۰۲۵ به ۱۰۰۰ میلیارد دلار برسد. آرامکو عربستان پس از اپل و پیش از مایکروسافت، رتبه دوم برترین شرکت‌های جهان را به خود اختصاص داد. سود آرامکو تا ۲۰۲۰، بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار بود. حجم سرمایهگذاری خارجی و مشترک تنها در بخش صنعت عربستان، بیش از ۱۴۴ میلیارد دلار است. قرار گرفتن عربستان در هاب لجستیک جهانی و پیوند پایانه‌های بندری سه قاره تا افق چشم‌انداز ۲۰۳۰، باعث شد تا ماه آوریل سال گذشته میلادی،۱۳.۳درصد حمل‌ونقل کانتینری در بندرهای این کشور افزایش یابد. عربستان از دیدگاه رشد شمار گردشگران تنها در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۳، با جذب۷.۸ میلیون گردشگر، در رتبه دوم جهان قرار گرفت. بر پایه آمار ۲۰۲۲، شمار کارخانه‌های عربستان تا ۲۰۲۲، به ۱۰۵۱۸ واحد رسید.
درنهایت عربستان با تولید ناخالص ۱.۱۱ تریلیون دلار در ۲۰۲۲، در جایگاه هفدهمین امین اقتصاد جهان قرار گرفت.سرمایهگذاری عربستان در ۳۵ کشور مسلمان ازجمله مصر، قرقیزستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، عراق و...رو به گسترش است.
سهم ایران از اقتصاد عربستان
بازخوانی حجم تجارت میان عربستان و ایران نشان می‌دهد از ابتدای سال ۹۱ تا پایان بهمن سال گذشته حجم تجارت کالاها به لحاظ وزنی با ثبت یک رکورد در سال ۹۲ به حدود ۸۰۰ هزار تن رسیده و مسیر نزولی را تا سال ۱۴۰۰ طی کرده است. در ۱۱ ماه ابتدایی سال گذشته حجم تجارت کالاهای غیرنفتی میان ایران و عربستان به لحاظ وزنی به حدود ۳۱ هزار تن رسیده که ارزشی حدودا ۱۵ میلیون دلار داشته است.
مجموع تجارت خارجی ایران و عربستان در ۱۰ سال اخیر در حدود ۷۴۵ میلیون دلار بوده که بازهم با آنچه تخمین زده‌شده، فاصله بسیاری داشته و یک‌چهارم تجارت سه میلیارد دلاریِ هدف‌گذاری شده محسوب می‌شود. بنابراین دستیابی به سطح ۳ میلیارد دلاری اتفاقی دور محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۱ پس از بهبود روابط دیپلماتیک، حجم تجارت بین ایران و عربستان در ۱۱ ماه با ثبت یک جهش به رقم ۱۴ میلیون و ۷۱۰ هزار دلار رسید که نرخ صادرات ۱۴ میلیون و ۷۱۰هزار دلار بوده و وارداتی انجام‌نشده است.
منافع مشترک
دیپلماسی اقتصادی این پتانسیل را دارد که با ایجاد فضای مثبت همکاری، تنش‌های سیاسی بین دو کشور را هم کاهش دهد.
ایران و عربستان حدود۲۸ میدان نفتی و گازی مشترک دارند. دو میدان گازی فرزاد الف و ب و آرش مشترک هستند و میدان آرش تا کویت نیز امتداد دارد. میدان فرزاد حدود ۲۳ تریلیون فوت مکعب ذخایر گازی طبیعی و میعانات گازی و میدان آرش حدود ۲۰ تریلیون فوت مکعب ذخایر گازی با پتانسیل تولید یک‌میلیون فوت مکعب در روز را دارد. کار مقدماتی برای همکاری دوجانبه بین دو کشور در صنعت نفت آغازشده است.
صنعت نفت و گاز ایران به ۱۰۰ میلیارد دلار و صنعت برق به ۲۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد اما تامین این سرمایه در شرایط تحریمی فعلی امکان‌پذیر نیست. ایران قصد دارد تولید پتروشیمی کشور را تا سال ۲۰۲۶ به ۱۴۰میلیون تن در سال برساند که تحقق آن، مستلزم ۷۰میلیارد دلار سرمایهگذاری است. درواقع سرمایهگذاری عربستان سعودی می‌تواند بخشی از اقتصاد آسیب‌دیده ایران را ترمیم کند.
عربستان سعودی به‌عنوان بخشی از طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود، باید سرمایهگذاری زیادی را در زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی مانند راه‌آهن، بزرگراه‌ها و بندرها انجام دهد. با همکاری ایران، عربستان سعودی این امکان را دارد که هزینه‌های پروژه را کاهش و بهره‌وری را افزایش دهد.
بر اساس چشم‌انداز توسعه ۲۰۳۰، دولت سعودی باید بیش از ۶۵ میلیارد دلار برای توسعه زیرساخت‌های بهداشتی این کشور سرمایهگذاری کند. عربستان سعودی بالغ‌بر ۸۴۰ میلیون دلار واردات دارو دارد. ۷.۵ میلیارد دلار از واردات این کشور در حوزه خودرو و قطعات آن بوده است و در صنعت تجهیزات پزشکی بالغ‌بر ۵۰۰ میلیون دلار نیاز سالانه این کشور است. ایران این توانمندی را دارد که در قالب پروژه‌های مشترک، جاده دسترسی به این اهداف را برای عربستان هموار کند.
عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۰۰ میلیون گردشگر جذب کند. در این خصوص برقراری پروازهای مستقیم بین استان‌های گردشگری ایران و ریاض می‌تواند تبادل گردشگر را به نفع هر دو کشور افزایش دهد.
