سه انقلاب صنعتی در یک اپیزود!

تقریباً طی سه صده گذشته در جهان، سه انقلاب صنعتی پدیده آمده و نحوه تولید محصولات اعم از کالا و خدمات یا به بیان دیگر نحوه خلق ارزش را متحول کرده است. اولین انقلاب صنعتی که در نوع خود تحولی شگرف در تولید را پدید آورد، در هجدهمین صده میلادی رخ داد و در ابتدا صنعت نساجی در بریتانیا را مکانیزه کرد. بهبود چشمگیر عملکرد صنعت نساجی در بریتانیا تحت تأثیر این رخداد در نهایت به سایر صنایع نیز رسوخ کرد و انقلاب صنعتی اول تکمیل شد. در نتیجه این انقلاب، صنایع جدیدی مثل ساخت ماشین آلات صنعتی، تولید فولاد، خطوط راه آهن و موتور بخار ایجاد شد که خود زمینه توسعه در سایر بخش‌ها مانند کشاورزی را پدید آورد.

انقلاب صنعتی دوم با تکمیل انقلاب صنعتی اول، در قرن ۱۹ شکل گرفت و به دنبال آن به سرعت پیشرفت‌هایی در صنایع فولاد، برق و خودرو ایجاد شد. به بیان دیگر با ظهور دومین انقلاب صنعتی، صنعت به عنوان آنچه امروز با معنی تولید انبوه می‌شناسیم، پدیدار گشت. اختراع موتور احتراق داخلی، زمینه ساخت هواپیما و خودرو را فراهم کرد. هنری فورد در همین زمان فرآیند و خط تولید خودرو را به سمت تولید انبوه برد و خودرو در دسترس مردم قرار گرفت. اختراع رادیو، تلویزیون، تلفن، چراغ‌‌های روشنایی و بسیاری از لوازم خانگی نیز حاصل این انقلاب صنعتی است. طبیعی است هر یک از اختراعات، مشاغل بسیاری چه در حوزه زیرساخت و چه اصطلاحا در حوزه خدمات پس از فروش پدید آورد. البته وقتی از واژه انقلاب برای بیان تحول در تولید صحبت می‌شود بدین معناست که این تحول بسیار گسترده، جهان شمول و موثر بوده است. بنابراین می‌توان کشف فرایند هابر-بوش را نیز دستاوردی در حوزه کشاورزی دانست. این فرآیند تولید کودهای ارزان قیمت نیتروژنی در مقیاس انبوه را امکان پذیر کرد و تولید مواد غذایی برای انسان‌ها را به طور قابل توجهی توسعه و بهبود داد.

دامنه تغییرات انقلاب صنعتی اول و دوم چنان گسترده بوده که طی مدت زمان کوتاهی نسبت به تاریخ چند هزار ساله بشر، فناوری به شدت توسعه یافت و زندگی انسان را به سمت دیجیتالی شدن پیش برد. انقلاب صنعتی سوم در قرن بیستم با تحول در فناوری‌های اطلاعات و محاسبات دیجیتال پدید آمد. برای اولین‌بار طی این انقلاب صنعتی کامپیوترها پا به عرصه تولید گذاشتند و با ایجاد توانایی ذخیره سازی، پردازش و انتقال اطلاعات به شکل صفر و یک (دیجیتال) صنعت و حتی زندگی مردم را متحول کردند. امروز اما جهان در آستانه انقلاب صنعتی چهارم قرار گرفته است؛ انقلابی که قرار است بار دیگر تولید و زندگی مردم زمین را متحول کند!